Page 26 - Klinika nr 23 (28)/2017

debata środowisKowa

Korzystanie z powyższych dróg wiąże się z ryzykiem czasochłon- adresowane czy stwarzać możliwości dostępu dla potencjalnie nie-
ności, a dodatkowo z koniecznością uiszczania opłat, czy to w po- ograniczonej liczby bliżej niesprecyzowanych osób. Realizacja ana-
stępowaniu przed GIODO, czy przed sądami. Niewykluczone za- lizowanego znamienia czasownikowego nie wymaga również wie-
tem, że to właśnie aspekt ekonomiczny będzie główną przyczyną lokrotności działań sprawcy.
zwrócenia się przez rzekomych pokrzywdzonych w stronę postę- Realizacja znamienia czasownikowego określonego w art. 116
powania karnego. ust. 1 PrAut nie wymaga, aby doszło do zapoznania się z utworem
przez szerszy krąg osób. Czyn zabroniony popełniony jest nawet
Postępowanie karne wtedy, gdy nikt się nie zapoznał z utworem. Dla odpowiedzialności
Schemat działań podmiotów zajmujących się CT jest następujący: karnej z omawianego przepisu wystarczy potencjalna możliwość
1) Firma informatyczna ustala adresy IP rzekomych sprawców takiego zapoznania się. Ważne, żeby była ona realna, a nie jedynie
naruszeń (są one łatwe do znalezienia, gdyż ich dostępność hipotetyczna. Do dokonania czynu zabronionego dochodzi z chwi-
to istota sieci P2P, w których użytkownicy udostępniają sobie lą jej stworzenia poprzez przedstawienie przez sprawcę utworu
nawzajem pliki z własnych komputerów). w określony sposób lub w określonych okolicznościach.
2) Zostaje złożony, niekiedy przez adwokata lub radcę prawnego, Doktryna stoi na stanowisku, że udostępnienie utworu w inter-
wniosek o ściganie przestępstwa z art. 116 PrAut, traktujące- necie traktować należy jako takie skonfigurowanie komputera,
go o odpowiedzialności karnej za rozpowszechnianie utworów które umożliwia użytkownikom internetu dostęp do zasobów
bez pozwolenia (na podstawie art. 122 PrAut w zw. z art. 9 § 1 znajdujących się na twardym dysku osoby rozpowszechniającej
KPK), w którym nie wskazuje się konkretnych podejrzanych, utwór. Ta sytuacja ma miejsce w przypadku określenia zasobów
lecz jedynie pozyskane adresy IP. dostępnych dla innych użytkowników przy korzystaniu z aplikacji
3) W trakcie postępowania organy ścigania ustalają osoby kryjące typu P2P .
17
się za adresami IP (abonentów). Nie podzielam w pełni zdania doktryny co do oczywistości roz-
4) Rzekomi pokrzywdzeni lub ich pełnomocnicy uzyskują dostęp powszechniania utworów przy okazji pobierania plików w ramach
do danych osobowych internautów, korzystając z prawa dostę- sieci p2p. Ściągając dowolny plik o dowolnej nazwie, do czasu peł-
pu do akt sprawy na podstawie art. 156 Kodeksu postępowania nego pobrania (jednocześnie udostępniając go) nie wiemy, co jest
karnego. Rozpoczynają wysyłanie pism z wezwaniem do za- „w środku”. Do czasu pełnego ściągnięcia danego pliku posiadamy
płaty, zazwyczaj nie czekając na ustalenia organów ścigania, jedynie nazwę pliku i jego rozmiar. Pobierając np. film o tematy-
w szczególności co do tego, czy ustalone osoby faktycznie naru- ce religijnej, chroniony prawami autorskimi, można paść ofiarą
szyły prawo . częstego żartu w postaci pobrania niemieckiego filmu dla doro-
14
Dążenie do wszczęcia postępowania karnego jest zatem najkrót- słych. Zatem rozpoczęcie pobierania plików przez system p2p jest
szą drogą do zdobycia danych osobowych . Co więcej, nie wymaga niejako swoistą analogią do eksperymentu myślowego w postaci
15
żadnych znacznych nakładów finansowych ani nawet korzystania kota Schrödingera: dopóki nie pobierzemy całego pliku i do niego
z profesjonalnego pełnomocnika, który co do zasady będzie po- nie zajrzymy, nie wiemy nawet, czy w istocie mamy do czynienia
trzebny przy drogach niekarnych, umożliwiających otrzymanie ze wskazanym plikiem – utworem, który chcieliśmy ściągnąć.
danych osobowych abonenta sieci internetowej ukrytych za adre- Do czasu pełnego ściągnięcia plik jest jedynie jego fragmentowym
sem IP. zapisem zero-jedynkowym, który jako taki nie może naruszać
praw autorskich.
Bezprawne rozpowszechnianie W sytuacji gdy dany plik jest w pełni ściągnięty i jest to właści-
Podstawą prawną do dochodzenia roszczeń z tytułu nieupraw- wy utwór chroniony prawem autorskim, udostępniając go dalej ‒
nionego rozpowszechniania utworów jest co do zasady art. 116 moim zdaniem ‒ rozpowszechniamy go.
PrAut, który stanowi, że: „Kto bez uprawnienia albo wbrew jego
warunkom rozpowszechnia cudzy utwór w wersji oryginalnej albo Wymiana plików p2p a dozwolony użytek prywatny
w postaci opracowania, artystyczne wykonanie, fonogram, wide- Artykuł 23 PrAut wprowadza niezwykle istotne z praktycznego
ogram lub nadanie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności punktu widzenia ograniczenie praw autorskich w postaci dozwo-
albo pozbawienia wolności do lat 2 (…)” . lonego użytku prywatnego. Przepis ten stanowi próbę zrówno-
16
Czynność sprawcza określona w ramach zasadniczej postaci czy- ważenia konieczności zapewnienia należytej ochrony twórcom
nu zabronionego ujętej w art. 116 ust. 1 PrAut polega na rozpo- z jednej strony oraz umożliwienia dostępu do twórczości w spo-
wszechnianiu bez uprawnienia lub wbrew jego warunkom cudzego sób, który z założenia nie ma negatywnego wpływu na majątko-
utworu. Pod terminem „rozpowszechnianie” kryje się przedsta- we interesy twórców, z drugiej . W ramach tej instytucji prawnej
18
wienie przez sprawcę cudzego utworu w taki sposób lub w takich bez zezwolenia twórcy wolno nieodpłatnie korzystać z już rozpo-
okolicznościach, które czynią go rzeczywiście dostępnym i umoż- wszechnionego utworu w zakresie własnego użytku osobistego
19
liwiają zapoznanie się z nim szerszemu kręgowi osób. „Rozpo- na wszystkich polach eksploatacji . Wśród kategorii utworów,
wszechnianie” utworu lub innego przedmiotu tej czynności wyko- poza wyłączonymi, w praktyce najczęściej przedmiotem użytku
nawczej nie musi mieć charakteru publicznego, nie musi być zatem osobistego są utwory wyrażone słowem, muzyczne, słowno-mu-
zyczne, plastyczne, filmowe. Zakres własnego użytku osobistego
14 https://prawokultury.pl/media/entry/attach/MMaj-CopyrightTrolling-raport.
pdf, dostęp: 2.6.2017 r.
15 https://pl.scribd.com/doc/268710427/2898-s#fullscreen&from_embed, dostęp: 17 E. Ferenc-Szydełko (red.), Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Ko-
2.6.2017 r. mentarz, Warszawa 2016, komentarz do art. 116, teza 5, System Informacji Praw-
16 Zgodnie ze statystykami Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego (ostat- nej Legalis.
nie dostępne z roku 2012) odnośnie do prawomocnie osądzonych oraz skazanych 18 P. Wasilewski, Przejście autorskich praw majątkowych i dozwolony użytek chronio-
w 2012 r. za przestępstwa określone w ustawie z 4.2.1994 r. o prawie autorskim nych utworów. Komentarz do wybranych przepisów, Warszawa 2012, komentarz
i prawach pokrewnych, art. 116 jest najczęstszą podstawą do skazań − http:// do art. 23, teza 5, System Informacji Prawnej LEX.
www.prawoautorskie.gov.pl/media/czwarte_forum_/materialy_prasowe/mate- 19 P. Ślęzak (red.), op. cit., komentarz do art. 23, teza 5, System Informacji Prawnej
rialy_prasowa_4_forum.doc, dostęp: 2.6.2017 r. Legalis.

22 KliniKa nr 23 (28)/2017 www.fupp.org.pl

KLINIKA 23(28) 2017.indd 22 06.11.2017 14:49