Page 31 - Klinika nr 26 (31)/2019
P. 31

DEBATA ŚRODOWISKOWA



             windykacyjne, spełni świadczenie uprawniające ją do zachowku,   odpowiedzialności zapisobiercy windykacyjnego za zachowek bu-
             będzie mogła żądać od pozostałych osób części świadczenia pro-  dzi wątpliwości . Wydaje się, że są one jak najbardziej uzasadnione
                                                                            36
             porcjonalnych do wartości otrzymanych zapisów windykacyjnych   – nie istnieją jasne przesłanki, które mogłyby uzasadniać „osłabie-
             (art. 1034  KC). Sformułowanie „na rzecz kilku osób” obejmuje   nie” odpowiedzialności zapisobiercy windykacyjnego za zachowek
                    2
             wszystkie możliwe sytuacje, tzn. zarówno taką, w której zapis win-  w stosunku do jego odpowiedzialności za inne długi spadkowe.
             dykacyjny dotyczy udziałów w jednym przedmiocie dokonanych   Jeżeli miałoby istnieć takie zróżnicowanie, to dalej zakrojona po-
             na rzecz różnych osób, jak i taką, w której chodzi o zapisy windyka-  winna być właśnie odpowiedzialność zapisobiercy windykacyjnego
                                                        33
             cyjne poszczególnych przedmiotów na rzecz różnych osób .  za zachowek, a nie za pozostałe długi spadkowe.
             Konstrukcja taka budzi kontrowersje w doktrynie. Zgodnie
             z art. 1034  KC zapisobierca windykacyjny ponosi odpowiedzial-  Streszczenie
                     1
             ność za długi spadkowe, i to solidarnie ze spadkobiercami (czyli nie   Niniejszy artykuł przybliża podstawowe kwestie związane z pro-
             tylko do wysokości swojego wzbogacenia), aż do momentu działu   blematyką instytucji zapisu windykacyjnego oraz odpowiedzialno-
             spadku. Odpowiedzialność zapisobiercy windykacyjnego za za-  ścią zapisobiercy windykacyjnego za zachowek. Instytucja zapisu
             chowek jest więc wyjątkiem od równorzędnej odpowiedzialności,   windykacyjnego została wprowadzona do polskiego prawa ustawą
             w nieuzasadniony sposób złagodzonym w stosunku do reżimu   z 18.3.2011 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych
             „ogólnego”, który niespójnie w stosunku do norm dotyczących dłu-  innych ustaw. Nowelizacja ta rozszerzyła swobodę testowania –
             gów innych niż zachowek zbliża ze sobą w kwestii odpowiedzial-  zgodnie z ówczesnymi postulatami doktryny oraz potrzebami i ocze-
             ności za zachowek odpowiedzialność zapisobiercy windykacyjnego   kiwaniami społecznymi. Dzięki jej wprowadzeniu możliwe się stało
                                        34
             z odpowiedzialnością obdarowanych .                 dokonanie zapisu nie tylko o skutkach obligacyjnych (od momentu
                                                                 nowelizacji nazywanego „zapisem zwykłym”), ale także zapisu
             Podsumowanie                                        o skutkach rzeczowych. Jednym z najistotniejszych elementów skła-
             Niewątpliwie należy pochwalić krok ustawodawcy, jakim było   dowych instytucji zapisu windykacyjnego wymagających wyraźnej
             wprowadzenie do polskiego prawa spadkowego instytucji zapisu   regulacji była kwestia odpowiedzialności zapisobiercy windykacyj-
             windykacyjnego. Zwiększenie swobody testowania, które jest skut-  nego za długi spadkowe, w tym zachowek. Zrozumienie konstrukcji
             kiem nowelizacji, jest zgodne z postulatami doktryny i – co być   odpowiedzialności zapisobiercy windykacyjnego za zachowek wydaje
             może ważniejsze – odpowiada potocznemu, nieprawniczemu rozu-  się szczególnie istotne dla praktyki stosowania prawa spadkowego
             mieniu prawa spadkowego oraz wynikającym z tego faktu potrze-  ze względu na dużą popularność tego rodzaju zapisu, a także kontro-
             bom i oczekiwaniom społecznym (kształtowanym w – wydaje się   wersje aksjologiczne związane z instytucją zachowku.
             – znaczącej mierze przez anglojęzyczną popkulturę ). Możliwość
                                                   35
             zadecydowania przez spadkodawcę, komu przypadnie określony   Słowa kluczowe: roszczenie o zachowek, zapisobierca windyka-
             składnik jego majątku po jego śmierci, oraz brak konieczności do-  cyjny, długi spadkowe
             konywania dodatkowych czynności przez spadkobiercę, np. zawie-
             rania określonych umów o skutku rozporządzającym (co konieczne   Recipient of a specific bequest as the party liable for
             jest w przypadku zapisu zwykłego), spełnia główne założenia   satisfying claims for the legitime
             prawa spadkowego i może być jednocześnie istotnym czynnikiem
             pozwalającym na osiągnięcie wewnętrznego spokoju w ostatnich   Summary
             chwilach życia.                                     This article presents the basic issues connected with the institution of a
             Jedną z podstawowych obaw dotyczących wprowadzenia zapisu   specific bequest and its recipient’s liability for the legitime. The institu-
             windykacyjnego do ustawodawstwa polskiego były niebezpieczeń-  tion of a specific bequest was introduced into Polish law by the Act of 18
             stwa związane z odpowiedzialnością zapisobiercy windykacyjnego   March 2011 on Amending the Act – the Civil Code and Certain other
             za długi spadkowe, w tym za zachowek. Ustawodawca zdecydował   Acts. The amendment increased the freedom of testation – in accordance
             się więc na wyraźne uregulowanie tej kwestii, stanowiąc, że zapi-  with the postulates of the doctrine at the time as well as social needs
             sobierca windykacyjny zalicza się do podmiotów odpowiedzialnych   and expectations. It enables the testator to leave a bequest not only with
             za długi spadkowe oraz zachowek, przy czym zróżnicował odpo-  obligations (since the amendment was made, referred to as ‘ordinary be-
             wiedzialność w tych kwestiach. Mianowicie odpowiedzialność zapi-  quest’) but also with material consequences. One of the most important
             sobiercy windykacyjnego za zachowek (w przeciwieństwie do jego   components of a specific bequest that called for clear regulation was the
             odpowiedzialności za inne długi spadkowe, czyli odpowiedzialno-  liability of the recipient of a specific bequest for inherited debts, inclu-
             ści solidarnej wraz ze spadkobiercami do momentu działu spadku)   ding the legitime. Understanding the construction of the liability of the
             jest odpowiedzialnością subsydiarną w stosunku do odpowiedzial-  recipient of a specific bequest for the legitime seems particularly impor-
             ności spadkobierców. W doktrynie, pozytywnie odnoszącej się   tant to the practice of inheritance law, because of the huge popularity
             do samej instytucji zapisu windykacyjnego, takie ukształtowanie   of this type of bequest and the axiological controversies related to the
                                                                 institution of the legitime.
             33  J. Turłukowski, Zapis..., s. 70.
             34  P. Księżak, Zachowek..., s. 410–411.            Keywords: claim for legitime, recipient of a specific bequest, inherited
             35  Zwłaszcza popularne seriale prawnicze, w których często pojawia się motyw spad-  debts
              ków i sytuacji, gdy oznaczona osoba otrzymuje od spadkodawcy określony przed-
              miot z majątku spadkodawcy, np. The Good Wife, The Good Fight, Suits, Ally McBeal,
              oraz filmy, np. The Grand Budapest Hotel.          36  P. Księżak, Zachowek..., s. 411.

                                           www.edukacjaprawnicza.pl




             www.edukacjaprawnicza.pl                                                 3(174) rok akademicki 2018/2019  27



       KLINIKA 26(31) 2018-2019.indd   27                                                                     29.05.2019   19:29
   26   27   28   29   30   31   32   33   34   35   36