Page 31 - Klinika nr 26 (31)/2019

DEBATA ŚRODOWISKOWA

windykacyjne, spełni świadczenie uprawniające ją do zachowku, odpowiedzialności zapisobiercy windykacyjnego za zachowek bu-
będzie mogła żądać od pozostałych osób części świadczenia pro- dzi wątpliwości . Wydaje się, że są one jak najbardziej uzasadnione
36
porcjonalnych do wartości otrzymanych zapisów windykacyjnych – nie istnieją jasne przesłanki, które mogłyby uzasadniać „osłabie-
(art. 1034 KC). Sformułowanie „na rzecz kilku osób” obejmuje nie” odpowiedzialności zapisobiercy windykacyjnego za zachowek
2
wszystkie możliwe sytuacje, tzn. zarówno taką, w której zapis win- w stosunku do jego odpowiedzialności za inne długi spadkowe.
dykacyjny dotyczy udziałów w jednym przedmiocie dokonanych Jeżeli miałoby istnieć takie zróżnicowanie, to dalej zakrojona po-
na rzecz różnych osób, jak i taką, w której chodzi o zapisy windyka- winna być właśnie odpowiedzialność zapisobiercy windykacyjnego
33
cyjne poszczególnych przedmiotów na rzecz różnych osób . za zachowek, a nie za pozostałe długi spadkowe.
Konstrukcja taka budzi kontrowersje w doktrynie. Zgodnie
z art. 1034 KC zapisobierca windykacyjny ponosi odpowiedzial- Streszczenie
1
ność za długi spadkowe, i to solidarnie ze spadkobiercami (czyli nie Niniejszy artykuł przybliża podstawowe kwestie związane z pro-
tylko do wysokości swojego wzbogacenia), aż do momentu działu blematyką instytucji zapisu windykacyjnego oraz odpowiedzialno-
spadku. Odpowiedzialność zapisobiercy windykacyjnego za za- ścią zapisobiercy windykacyjnego za zachowek. Instytucja zapisu
chowek jest więc wyjątkiem od równorzędnej odpowiedzialności, windykacyjnego została wprowadzona do polskiego prawa ustawą
w nieuzasadniony sposób złagodzonym w stosunku do reżimu z 18.3.2011 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych
„ogólnego”, który niespójnie w stosunku do norm dotyczących dłu- innych ustaw. Nowelizacja ta rozszerzyła swobodę testowania –
gów innych niż zachowek zbliża ze sobą w kwestii odpowiedzial- zgodnie z ówczesnymi postulatami doktryny oraz potrzebami i ocze-
ności za zachowek odpowiedzialność zapisobiercy windykacyjnego kiwaniami społecznymi. Dzięki jej wprowadzeniu możliwe się stało
34
z odpowiedzialnością obdarowanych . dokonanie zapisu nie tylko o skutkach obligacyjnych (od momentu
nowelizacji nazywanego „zapisem zwykłym”), ale także zapisu
Podsumowanie o skutkach rzeczowych. Jednym z najistotniejszych elementów skła-
Niewątpliwie należy pochwalić krok ustawodawcy, jakim było dowych instytucji zapisu windykacyjnego wymagających wyraźnej
wprowadzenie do polskiego prawa spadkowego instytucji zapisu regulacji była kwestia odpowiedzialności zapisobiercy windykacyj-
windykacyjnego. Zwiększenie swobody testowania, które jest skut- nego za długi spadkowe, w tym zachowek. Zrozumienie konstrukcji
kiem nowelizacji, jest zgodne z postulatami doktryny i – co być odpowiedzialności zapisobiercy windykacyjnego za zachowek wydaje
może ważniejsze – odpowiada potocznemu, nieprawniczemu rozu- się szczególnie istotne dla praktyki stosowania prawa spadkowego
mieniu prawa spadkowego oraz wynikającym z tego faktu potrze- ze względu na dużą popularność tego rodzaju zapisu, a także kontro-
bom i oczekiwaniom społecznym (kształtowanym w – wydaje się wersje aksjologiczne związane z instytucją zachowku.
– znaczącej mierze przez anglojęzyczną popkulturę ). Możliwość
35
zadecydowania przez spadkodawcę, komu przypadnie określony Słowa kluczowe: roszczenie o zachowek, zapisobierca windyka-
składnik jego majątku po jego śmierci, oraz brak konieczności do- cyjny, długi spadkowe
konywania dodatkowych czynności przez spadkobiercę, np. zawie-
rania określonych umów o skutku rozporządzającym (co konieczne Recipient of a specific bequest as the party liable for
jest w przypadku zapisu zwykłego), spełnia główne założenia satisfying claims for the legitime
prawa spadkowego i może być jednocześnie istotnym czynnikiem
pozwalającym na osiągnięcie wewnętrznego spokoju w ostatnich Summary
chwilach życia. This article presents the basic issues connected with the institution of a
Jedną z podstawowych obaw dotyczących wprowadzenia zapisu specific bequest and its recipient’s liability for the legitime. The institu-
windykacyjnego do ustawodawstwa polskiego były niebezpieczeń- tion of a specific bequest was introduced into Polish law by the Act of 18
stwa związane z odpowiedzialnością zapisobiercy windykacyjnego March 2011 on Amending the Act – the Civil Code and Certain other
za długi spadkowe, w tym za zachowek. Ustawodawca zdecydował Acts. The amendment increased the freedom of testation – in accordance
się więc na wyraźne uregulowanie tej kwestii, stanowiąc, że zapi- with the postulates of the doctrine at the time as well as social needs
sobierca windykacyjny zalicza się do podmiotów odpowiedzialnych and expectations. It enables the testator to leave a bequest not only with
za długi spadkowe oraz zachowek, przy czym zróżnicował odpo- obligations (since the amendment was made, referred to as ‘ordinary be-
wiedzialność w tych kwestiach. Mianowicie odpowiedzialność zapi- quest’) but also with material consequences. One of the most important
sobiercy windykacyjnego za zachowek (w przeciwieństwie do jego components of a specific bequest that called for clear regulation was the
odpowiedzialności za inne długi spadkowe, czyli odpowiedzialno- liability of the recipient of a specific bequest for inherited debts, inclu-
ści solidarnej wraz ze spadkobiercami do momentu działu spadku) ding the legitime. Understanding the construction of the liability of the
jest odpowiedzialnością subsydiarną w stosunku do odpowiedzial- recipient of a specific bequest for the legitime seems particularly impor-
ności spadkobierców. W doktrynie, pozytywnie odnoszącej się tant to the practice of inheritance law, because of the huge popularity
do samej instytucji zapisu windykacyjnego, takie ukształtowanie of this type of bequest and the axiological controversies related to the
institution of the legitime.
33 J. Turłukowski, Zapis..., s. 70.
34 P. Księżak, Zachowek..., s. 410–411. Keywords: claim for legitime, recipient of a specific bequest, inherited
35 Zwłaszcza popularne seriale prawnicze, w których często pojawia się motyw spad- debts
ków i sytuacji, gdy oznaczona osoba otrzymuje od spadkodawcy określony przed-
miot z majątku spadkodawcy, np. The Good Wife, The Good Fight, Suits, Ally McBeal,
oraz filmy, np. The Grand Budapest Hotel. 36 P. Księżak, Zachowek..., s. 411.

www.edukacjaprawnicza.pl

www.edukacjaprawnicza.pl 3(174) rok akademicki 2018/2019 27

KLINIKA 26(31) 2018-2019.indd 27 29.05.2019 19:29