Page 24 - Klinika nr 27-28(32-33) 2019-2020

DEBATA ŚRODOWISKOWA

w odrębnych ustawach). Konieczne jest przy tym szczegółowe że niezrealizowanie założonego celu darowizny jest co do za-
określenie celu, na realizację którego dokonywana jest darowi- sady zagrożone sankcją w postaci odwołania darowizny (art. 13
zna ; nie wystarczy wskazanie, że darowizna jest dokonywana ust. 2 GospNierU, art. 22 ust. 1 z zastrzeżeniem art. 22 ust. 2
85
na cel publiczny określony w ustawie o gospodarce nieruchomo- GospNierU, art. 59 ust. 2 GospNierU, art. 59 ust. 5 GospNierU),
86
ściami . Podobnie w razie darowizny dokonywanej na rzecz fun- w literaturze niekiedy wymaga się określenia w umowie również
dacji i organizacji pożytku publicznego na podstawie art. 59 ust. 1 terminu zrealizowania celu uzasadniającego darowiznę , argumen-
96
GospNierU za niezbędne uważa się określenie celu społecznie tując, że „bez niego trudno byłby zastosować sankcję odwołania
97
użytecznego, zgodnego z art. 68 ust. 1 pkt 2 GospNierU przyjmu- darowizny” , bądź też uważa się, że umowa darowizny powinna
jąc, że również wówczas konieczne jest sprecyzowanie celu, nie zawierać „choćby przybliżone terminy realizacji wskazanych ce-
wystarcza posłużenie się powyższą formułą ogólną . Pogląd ten lów” . Nie wszyscy autorzy przyjmują jednak taki wymóg . Na-
87
98
99
należałoby odnieść aktualnie również do darowizny dokonywanej leży uznać, że określenie w umowie darowizny terminu realizacji jej
na rzecz fundacji i organizacji pożytku publicznego na podstawie celu jest pożądane, a w przypadku jego nieokreślenia zastosowanie
art. 59 ust. 5 GospNierU. W umowie darowizny na rzecz gminy znajdują reguły ogólne – w konsekwencji więc możliwe będzie za-
zawieranej na podstawie art. 22 GospNierU, należy określić rodzaj stosowanie sankcji w postaci odwołania darowizny.
podejmowanej inwestycji, która musi się mieścić w pojęciu realiza- Brak przeszkód do wzbogacenia umowy darowizny zawieranej
cji budownictwa mieszkaniowego oraz związanych z nim urządzeń na podstawie ustawy o gospodarce nieruchomościami o dodat-
infrastruktury technicznej. Dlatego też wskazuje się na wymóg kowe, niekonieczne elementy, takie jak zobowiązanie się obdaro-
88
precyzyjnego określenia celu także w tej umowie darowizny . Cel wanego do spełnienia określonego świadczenia czy ustanowienie
100
101
dokonywanej darowizny musi zostać również określony (w spo- polecenia .
sób skonkretyzowany) w umowie darowizny zawieranej między Umowa darowizny nieruchomości skarbowej bądź samorządowej
Skarbem Państwa a jednostką samorządu terytorialnego, a także musi zostać zwarta w formie aktu notarialnego. W tym przypadku
między tymi jednostkami, przy czym ustawodawca nie stawia wy- zostaje uchylona reguła ogólna, wymagająca formy aktu nota-
mogu, by był to cel publiczny ani społecznie użyteczny . rialnego wyłącznie dla oświadczenia woli darczyńcy, a także wy-
89
Ustanowiony przez ustawodawcę obowiązek określenia celu da- łączona zostaje możliwość konwalidacji niezachowania tej formy
rowizny należy rozumieć jako zobowiązanie się obdarowanego dla oświadczenia woli darczyńcy przez spełnienie przyrzeczonego
do użycia przedmiotu darowizny na cel wskazany w tej umowie . świadczenia (art. 890 § 1 KC), ponieważ ze względu na przedmiot
90
Przyjęcie konstrukcji zobowiązania prowadzi do wniosku, że okre- darowizny forma aktu notarialnego jest wymagana dla oświadczeń
ślenie celu, na jaki jest dokonywana darowizna nie oznacza zastrze- woli obu stron (art. 158 w zw. z art. 890 § 2 KC). Darowizna pole-
91
żenia polecenia . W przypadku polecenia obdarowany zobowią- gająca na zobowiązaniu do ustanowienia ograniczonego prawa rze-
zuje się do oznaczonego działania lub zaniechania nie będącego czowego na nieruchomości wymaga forma aktu notarialnego tylko
102
świadczeniem, a zastrzeżenie polecenia nie prowadzi do uzyska- dla oświadczenia woli darczyńcy (art. 890 § 1 KC) . Forma aktu
nia statusu wierzyciela przez jakikolwiek podmiot (art. 893 KC). jest wymagana pod rygorem nieważności (art. 73 § 2 KC).
92
W literaturze wskazuje się słusznie, że przyjęcie konstrukcji po- Darowizny analizowane w niniejszej publikacji zasadniczo są umo-
lecenia w analizowanym przypadku obniżyłoby rangę obowiązku wami o podwójnym skutku, chyba że przepis szczególny stanowi
wykorzystania nieruchomości zgodnie z celem określonym w umo- inaczej albo strony inaczej postanowiły (art. 155 § 1 KC, art. 155
93
wie . Zaznacza się także, że przeciwko takiej kwalifikacji przema- § 1 w zw. z art. 245 § 1 KC). Obowiązkiem darczyńcy, oprócz nie-
wia odmienne ukształtowanie odpowiedzialności obdarowanego odpłatnego przeniesienia własności darowanej nieruchomości czy
za niewykonanie polecenia i za niewykorzystanie nieruchomości nieodpłatnego ustanowienia ograniczonego prawa rzeczowego
94
na określony cel publiczny . Zadaniem E. Gniewka należy w tym na nieruchomości, jest także – odpowiednio: wydanie nierucho-
przypadku opowiedzieć się przeciwko konstrukcji darowizny ob- mości bądź umożliwienie użytkownikowi, bądź uprawnionemu
103
ciążliwej, ponieważ „nie mamy tu wszak do czynienia z wymaga- z tytułu służebności wykonywania jego prawa .
nym świadczeniem ze strony obdarowanego” (autor opowiada się
za konstrukcją zobowiązania realnego) . Wydaje się, że konstruk- Streszczenie
95
cję darowizny obciążliwej – pod którym to pojęciem rozumiem Przeprowadzona analiza prowadzi do wniosku, że na podstawie
darowiznę z obowiązkiem spełnienia przez obdarowanego świad- ustawy o gospodarce nieruchomościami możliwe jest zawarcie
czenia na rzecz darczyńcy lub osoby trzeciej – należy wykluczyć licznych umów darowizn, których dotyczą szczególne wymogi,
w analizowanym przypadku dlatego, że świadczenie, do którego przewidziane ze względu na konieczność ochrony mienia Skarbu
spełnienia zobowiązuje się obdarowany, nie ma być realizowane
na rzecz darczyńcy lub oznaczonej osoby trzeciej. 96 M. Wolanin, Ustawa..., s. 132; E. Gniewek, Obrót..., s. 333; E. Bończak-Kucharczyk,
W żadnym z powyższych przepisów, wprowadzających wymóg Ustawa..., s. 213.
określenia celu konkretnej darowizny, ustawodawca nie wymaga 97 E. Gniewek, Obrót..., s. 333.
98 M. Możdżeń-Marcinkowski, [w:] P. Czechowski (red.), Ustawa…, s. 108.
określenia terminu jego zrealizowania. Jednakże ze względu na to, 99 Zob. E. Klat-Górska, [w:] E. Klat-Górska, L. Klat-Wertelecka, Ustawa…, s. 118.
100 E. Gniewek, Obrót..., s. 338.
85 M. Wolanin, Ustawa..., s. 132; E. Gniewek, Obrót..., s. 333. 101 G. Bieniek, Ustawa..., s. 106; E. Gniewek, Obrót..., s. 338; A. Jakubowska, Ustawa...,
86 Ibidem. s. 14.
87 M. Wolanin, Ustawa..., s. 192; E. Gniewek, Obrót..., s. 333. 102 Skoro przepisem, któremu nie uchybia art. 890 § 1 KC, jest tylko taki przepis,
88 M. Wolanin, Ustawa..., s. 144. który ze względu na przedmiot darowizny wymaga zachowania formy szcze-
89 E. Gniewek, Obrót..., s. 333. gólnej dla oświadczeń woli obu stron umowy, przepisem tym nie jest art. 245
90 Tak również: E. Gniewek, op. cit., s. 337. § 2 zd. 2 KC. Inaczej: L. Stecki, Umowa darowizny…, s. 81; idem, Darowizna…,
91 Tak również: Ibidem; G. Bieniek, Ustawa…, s. 106. s. 109 (autor, jak się wydaje omyłkowo, wskazuje art. 244 § 2 KC); M. Grochowski,
92 Zob. szerzej: M. Tenenbaum-Kulig, Darowizna…, w druku. [w:] K. Osajda (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, Tom III B, Zobowiązania część
93 E. Gniewek, Obrót..., s. 337. szczegółowa. Ustawa o terminach zapłaty, Warszawa 2017, s. 1204. Zob. szerzej:
94 G. Bieniek, Ustawa..., s. 106. Tak również: E. Gniewek, Obrót…, s. 337. M. Tenenbaum-Kulig, Darowizna..., w druku.
95 E. Gniewek, Obrót..., s. 337. 103 Zob. szerzej: M. Tenenbaum-Kulig, Darowizna…, w druku.

www.edukacjaprawnicza.pl 1(175) rok akademicki 2019/2020 23