Page 32 - Klinika nr 29-30 (34-35)/2020-2021
P. 32

DEBATA ŚRODOWISKOWA


             przysługuje zażalenie do innego równorzędnego składu tego sądu.   wykonawczego i wykonywania kary, a staje się również podmio-
             Wyznaczenie przez sąd obrońcy w okolicznościach wymienionych   tem postępowania mającym swoje zabezpieczone ustawowo prawa,
             w treści art. 8 § 2 KKW ma istotne znaczenie praktyczne, bowiem   zyskuje na aktualności kwestia udzielenia mu pomocy w realiza-
             zarówno brak obrońcy w przypadku, gdy jego ustanowienie było   cji i obronie tych praw, a przez to także potrzeba udziału obrońcy
             obowiązkowe, jak i jego nieobecność na posiedzeniu, w którym   w postępowaniu karnym wykonawczym . Czym innym jest jed-
                                                                                               35
             udział obrońcy był obowiązkowy, należy uznać za bezwzględną   nak ustawowo zagwarantowane prawo do ustanowienia obrońcy
             przyczynę odwoławczą (art. 439 § 1 pkt 10 KPK w zw. z art. 1 § 2   lub prawo żądania wyznaczenia obrońcy z urzędu, a czym innym
             KKW).                                               wiedza skazanych o istnieniu tych uprawnień oraz znajomość obo-
                                                                 wiązującej w tym zakresie procedury. Jak wynika z badań prze-
             Kontakty skazanego z obrońcą                        prowadzonych przez J. Deszyńską w SR dla Krakowa-Krowodrzy,
             Reprezentacja skazanego w postępowaniu przed sądem jest nie-  udział obrońcy w postępowaniach incydentalnych w toku postępo-
             wątpliwie najbardziej oczywistą, ale i najistotniejszą formą aktyw-  wania karnego wykonawczego wahał się od 1,5% do 3,3% ogólnej
             ności obrońcy, bowiem w jego toku podejmowane są rozstrzygnię-  liczby spraw, przy czym odnotowano wyraźną tendencję spadkową.
             cia najważniejsze z punktu widzenia skazanego. Udział obrońcy   O ile w 2001 r. rozpoznano 69 (2,1%) spraw z udziałem obrońcy
             w postępowaniu nie wyłącza jednak osobistego uczestnictwa ska-  z urzędu i 40 (1,2%) spraw z udziałem obrońcy z wyboru, o tyle
             zanego, bowiem działa on nie za skazanego, lecz obok niego. Dla-  w 2006 r. obrońca z urzędu brał udział jedynie w 25 postępowa-
                                                                                                                36
             tego też obrońca nie jest związany wolą swojego klienta, choć może   niach (0,5%), a obrońca z wyboru w 50 postępowaniach (1,0%) .
             działać wyłącznie na jego korzyść. Skazany nie może z kolei cofnąć   Trudno uwierzyć, by w praktyce wymiaru sprawiedliwości ist-
             czynności procesowej dokonanej przez obrońcę, chyba że jedno-  niała tak niewielka potrzeba aktywności profesjonalnego obrońcy.
                                            34
             cześnie odwoła upoważnienie do obrony . Obrońca uprawniony   Trzeba raczej przychylić się do wniosku o pogarszającym się stanie
             jest także do inicjowania postępowań sądowych przez składanie   świadomości prawnej społeczeństwa w zakresie prawa do obrony
             stosownych i uzasadnionych wniosków oraz do wnoszenia zażaleń   i udziału obrońcy w postępowaniu wykonawczym. Przytoczone
             na niezgodne z prawem lub niekorzystne dla skazanego postano-  wyniki badań w połączeniu z praktyką działalności uniwersytec-
             wienia sądu (art. 6 KKW).                           kich poradni prawnych każą sądzić, że najbardziej naglącą potrzebą
             Nie mniej ważną formą aktywności obrońcy w postępowaniu wy-  w tym zakresie nie są kolejne zmiany normatywne, a w pierwszej
             konawczym jest utrzymywanie stałego kontaktu z klientem (art. 8   kolejności uświadomienie społeczeństwa, nie wyłączając osób po-
             § 3 KKW), przez co może on niezwłocznie reagować na łamanie   zbawionych wolności, o przysługujących im uprawnieniach oraz
             praw i krzywdę skazanego. Obejmuje ono także stałe i bieżące do-  o metodach ich realizacji. Należy się zgodzić, że na nic zdadzą się
             radztwo prawne w kwestiach związanych z wykonywaniem kary,   nawet najdoskonalsze normy prawne, jeżeli osoby, którym mają
             w tym również pomoc w sporządzaniu wniosków do innych niż sąd   one służyć, nie będą w stanie skorzystać z nich w praktyce.
             organów postępowania wykonawczego.
             W celu zagwarantowania realizacji tych uprawnień w praktyce usta-  Udział uniwersyteckich poradni prawnych
             wodawca w sposób szczególny unormował kontakty skazanego   w realizacji prawa skazanych do obrony
             z obrońcą. To istotne w kontekście tych skazanych, wobec których   Omówione zagadnienie pozostaje nie bez znaczenia dla ruchu uni-
             orzeczono karę pozbawienia wolności, względnie tych osób, wobec   wersyteckich poradni prawnych, w szczególności tych z nich, które
             których wykonywany jest środek zapobiegawczy w postaci tymcza-  zajmują się udzielaniem nieodpłatnej pomocy prawnej osobom
             sowego aresztowania. Zgodnie z art. 8 § 3 KKW porozumiewanie   skazanym. Tytułem przykładu można wskazać w tym miejscu uni-
             się skazanego z obrońcą opiera się na kontaktach bezpośrednich   wersytecką poradnię prawną działającą przy Instytucie Prawa Cy-
             i pośrednich. Pierwsze z nich polegają na widzeniu z wyłączeniem   wilnego Wydziału Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu
             obecności innych osób. Z kolei w ramach kontaktów pośrednich   Wrocławskiego. Studenci działający w jej ramach już od kilku lat
             należy wymienić w szczególności wymianę korespondencji i roz-  regularnie (co tydzień lub dwa, w zależności od potrzeb i zainte-
             mowy telefoniczne. Korespondencja skazanego z obrońcą lub   resowania skazanych) odwiedzają Zakład Karny Nr 2 we Wrocła-
             pełnomocnikiem będącym adwokatem lub radcą prawnym nie   wiu w celu świadczenia osadzonym pomocy prawnej. Działalność
             podlega cenzurze, nadzorowi oraz zatrzymaniu i powinna być nie-  ta wydaje się szczególnie ważna, bowiem ‒ jak wskazano na wstę-
             zwłocznie przekazana do adresata. Również rozmowy telefoniczne   pie ‒ studenci są dla skazanych najczęściej głównym źródłem rze-
             osadzonego z obrońcą lub pełnomocnikiem nie podlegają nadzo-  telnej wiedzy o obowiązującym prawie i procedurach jego stoso-
             rowi. Przepis ten znajduje zastosowanie także do tzw. osadzonych   wania. Dlatego też powinni oni posiadać chociażby podstawową
             niebezpiecznych (art. 88a § 1 KKW) oraz więźniów szczególnie   wiedzę w omówionym temacie, by móc trafnie zidentyfikować
             chronionych (art. 88d KKW). W konsekwencji widzenia więźniów   sytuacje, w których udział obrońcy jest obligatoryjny, a w innych
             „N” z obrońcą lub pełnomocnikiem odbywają się w sposób unie-  przypadkach, by pomóc skazanemu sporządzić wniosek o wyzna-
             możliwiający bezpośredni kontakt, a więc przez tzw. pleksę, wy-  czenie obrońcy z urzędu oraz poinformować o warunkach uzy-
             łącznie wtedy, gdy te osoby tego zażądają (art. 88b § 1 pkt 9 KKW).   skania takiej pomocy. To istotne w przypadku udzielania porad
                                                                 prawnych osobom odbywającym karę pozbawienia wolności lub
             Podsumowanie                                        tymczasowo aresztowanym, ponieważ osadzenie w jednostce peni-
             Prawo do obrony w procesie wykonywania orzeczonych kar i środ-  tencjarnej zdecydowanie utrudnia korzystanie z innych form nie-
             ków karnych związane jest nierozerwalnie z zagadnieniem praw   odpłatnej pomocy prawnej lub usług profesjonalnego pełnomoc-
             podmiotowych skazanego oraz jego miejsca w postępowaniu   nika. Jednak wiedza ta będzie przydatna także tym studentom,
             wykonawczym. Jak wskazywał już przeszło 60 lat temu E. Merz,
             w miarę jak skazany przestaje być tylko obiektem postępowania   35   E. Merz, Obrona w postępowaniu karnym wykonawczym, Pal. 1960, Nr 4/3(27),
                                                                  s. 28.
                                                                 36   J. Deszyńska, Obrońca w postępowaniu wykonawczym na przykładzie Sądu Rejo-
             34   S. Pawela, Kodeks, s. 40–41.                    nowego dla Krakowa-Krowodrzy w Krakowie, CzPKiNP 2010, Nr 1, s. 224.

             28 KLINIKA Nr 29-30 (34-35)/2021                                                      www.fupp.org.pl



        Klinika 29-30(34-35) 2020-2021.indd   28                                                               14.06.2021   13:08
                                                                                                               14.06.2021   13:08
        Klinika 29-30(34-35) 2020-2021.indd   28
   27   28   29   30   31   32   33   34   35   36