Page 28 - Klinika Nr 31–32 (36–37)/2021–2022

SZTUCZNA INTELIGENCJA A WYZWANIA W PRAWIE

Obecnie prawo nie nadąża za rozwojem technologicznym, a ludz- dzięki zastosowaniu algorytmów SI, łatwiejsza do wykrycia. Dzięki
kie tendencje do nadmiernej kontroli nad technologią, która jest rozwojowi SI w drobnych sprawach o wykroczenia będzie możliwe
niezrozumiała, mogą spowodować celowe zahamowanie postępu przywrócenie tzw. sądów pokoju, gdzie dostarczenie, analiza i ra-
naukowego w wielu dziedzinach, w których SI może przekroczyć port z analizy dowodów będzie wykonywany przez odpowiednie al-
biologiczne ograniczenia człowieka. gorytmy SI, a rola organów prewencji, organów ścigania i sprawie-
Należy zauważyć, że już w obecnym kształcie SI jest wykorzy- dliwości będzie się sprowadzała wyłącznie do analizy i autoryzacji
stywana w połączeniu z technologią, a nowe pola jej działalno- rozwiązań proponowanych przez SI. Działanie na zbiorach danych
ści ogranicza wyłącznie ludzka wyobraźnia i zdolność stworze- będzie pozwalało z biegiem czasu na wykładniczy wzrost jakości
nia odpowiedniego algorytmu. Sztuczna inteligencja może być i ilości dostarczanych odpowiednim organom danych, a automaty-
z powodzeniem wykorzystywana zarówno w prawie karnym, jak zacja procesu spowoduje wyeliminowanie zjawiska przewlekłości
i kryminologii. postępowań sądów karnych.

Zastosowanie dla SI w prawie karnym i kryminologii Wyzwania dla SI w prawie cywilnym oraz robotyce
W Polsce istnieje znaczący problem związany z przewlekłością po- Zgodnie z przyjętym sprawozdaniem Komisji dla Parlamentu Eu-
stępowań w sprawach karnych. Istnieje wiele przyczyn tego zjawi- ropejskiego, Rady i Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Spo-
13
ska, szeroko opisywanych w doktrynie, nie są one jednak punktem łecznego sztuczna inteligencja, Internet rzeczy oraz robotyka
12
zainteresowania niniejszego artykułu. W obecnym stanie prawnym mają wiele cech wspólnych. Łączenie autonomii, zależności od da-
w Kodeksie karnym oraz Kodeksie postępowania karnego pierw- nych oraz stała komunikacja z globalną siecią internetową spra-
szeństwo ma procedura oparta na swobodnej ocenie dowodów wia, że są one w stanie wykonywać powierzone im zadania ze śla-
przez sędziego. Jednak największym problemem polskiego sys- dową kontrolą ze strony człowieka bądź też bez żadnego nadzoru
temu karnego jest ilość i jakość zebranych dowodów w poszczegól- z jego strony. Na podstawie zdobytego doświadczenia jest także
nych sprawach. Prowadzi to do przypadków, gdzie czynnik ludzki możliwy, jak wskazano wyżej, ciągły i wykładniczy wzrost zdol-
nierzadko decyduje o winie, niewinności, wysokości kary czy spo- ności, wiedzy i umiejętności systemów wyposażonych w system
sobie jej wykonania. Ten sam czynnik ludzki sprawia, iż krymina- SI. Należy zauważyć, że w obecnych systemach bezpieczeństwa
listyka, która jest niejako „nauką pomocniczą” prawa karnego, jest nadal istnieje wiele luk, które wymagają stosownego działania.
realizowana przez osoby, które nie są z natury niekompetentne, Przykładem może być dyrektywa w sprawie: ogólnego bezpieczeń-
lecz jednak popełniają błędy. Błędy te związane są z ułomną na- stwa, urządzeń radiowych, maszyn czy dopiero co wprowadzonych
turą człowieka, ewolucyjnym upośledzeniem zmysłów, jedynie do obrotu prawnego aktów prawnych. Harmonizacja i uspójnie-
częściowo neutralizowanym przez technologię wspomagającą nie prac legislacyjnych pod kątem poprawy wyżej wymienionych
pracę chociażby policjantów czy pracowników laboratoriów krymi- obszarów jest kluczowa do stworzenia sprawnie funkcjonującego
nalistycznych. Spotykane są przypadki, w których występują prze- i pozbawionego błędów systemu prawnego, zarówno na pozio-
oczenia niektórych rzeczy, błędnej ich analizy czy zatarcia śladów. mie narodowym, krajowym, jak i wspólnotowym. Należy także
W tym momencie istnieje szansa do wykorzystania SI. Odpowied- zagwarantować poziom ochrony konsumentów korzystających
nio napisane algorytmy szybciej, dokładniej i efektywniej byłyby z tradycyjnych technologii, zachowując jednocześnie równowagę
w stanie analizować, przy wykorzystaniu technik kryminalistycz- w stosunku do potencjału rozwoju nowych technologii. Pozwoli
nych, potencjalne dowody w sprawie oraz wydać wstępną diagnozę. to na stabilność inwestycji oraz wzrost zaufania do pojawiających
Specjalistyczne programy zarządzania pracą dla pojazdów bezza- się na rynku nowych technologii cyfrowych. Jak zostało zauwa-
łogowych byłyby w stanie w precyzyjniejszy sposób zebrać całe żone w Rezolucji Parlamentu Europejskiego: „W obrębie obec-
spektrum informacji chociażby z miejsca popełnienia przestęp- nych ram prawnych roboty nie mogą ponosić odpowiedzialności
stwa, zanalizować je i dać cenny materiał do późniejszej analizy za działania lub zaniechanie działania skutkujące szkodą osób
przez właściwe organy. Wykorzystanie nowoczesnej technologii, trzecich; mając na uwadze, że obowiązujące przepisy dotyczące
takiej jak drony, obrazowanie termiczne, techniki osmologiczne odpowiedzialności dotyczą sytuacji, w których przyczynę przy-
czy analiza sposobu poruszania się sprawcy przestępstwa na pod- padków działania lub zaniechania działania przez roboty można
stawie śladów odcisków butów, może stanowić przełom w obecnie prześledzić i przypisać konkretnemu podmiotowi, którym jest
prowadzonych sprawach, a także rzucić światło na już zakończone człowiek, np. producent, operator, właściciel lub użytkownik, oraz
postępowania, ujawniając nowe dowody w sprawie. w których podmiot ten mógł przewidzieć daną sytuację i zapobiec
Wykorzystanie SI w realizowaniu funkcji prewencyjnej prawa kar- szkodliwemu działaniu robota; mając ponadto na uwadze, że pro-
nego, zapobieganiu popełniania przestępstw przez obywateli, czy ducenci, operatorzy, właściciele i użytkownicy mogą ponosić od-
wyeliminowanie wysokiego poziomu wykroczeń w prawie karnym powiedzialność na zasadzie ryzyka za działanie lub zaniechanie
14
sprawi, iż problem przewlekłości postępowań może zostać zna- działania przez robota” . Także ważna do określenia jest kwestia
cząco skrócony bądź w pełni rozwiązany. Ciągły rozwój krymi-
nologii i prawa karnego sprawia, że sądy skuteczniej radzą sobie 12 Komisja Europejska, Sprawozdanie Komisji dla Parlamentu Europejskiego, Rady
z wymaganiami przed nimi stawianymi. Jednak należy zauważyć, i Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego na temat wpływu sztucznej
iż wraz z postępem technologicznym, rozwojem nowych branż i ga- inteligencji, internetu rzeczy i robotyki na bezpieczeństwo i odpowiedzialność,
COM 2020, Nr 64 final, Bruksela 2020.
łęzi gospodarki związanych z rozwojem SI powstaną nowe typy 13 Internet of things (IoT): A global infrastructure for the information society, ena-
i rodzaje przestępstw, co prowadzi do konieczności dostosowania bling advanced services by interconnecting (physical and virtual) things based
prawa karnego do nowej rzeczywistości. Z jednej strony osoby po- on existing and evolving interoperable information and communication techno-
logies. NOTE 1 – Through the exploitation of identification, data capture, pro-
pełniające czyny zabronione będą działać w bardziej wyrafinowany cessing and communication capabilities, the IoT makes full use of things to offer
sposób, wykorzystując zarówno luki w prawie, jak i niedoskonało- services to all kinds of applications, whilst ensuring that security and privacy
ści organów ścigania. Z drugiej zaś strony nadal pozostanie pewna requirements are fulfilled. NOTE 2 – From a broader perspective, the IoT can be
perceived as a vision with technological and societal implications.
liczba wykroczeń popełnianych przez obywateli, która będzie, 14 Parlament Europejski, op.cit., s. 6.

edukacjaprawnicza.pl KLINIKA Nr 31-32 (36-37)/2021-2022 27

17.12.2021 11:33
Klinika 31-32(36-37) 2021-2022.indb 27 17.12.2021 11:33
Klinika 31-32(36-37) 2021-2022.indb 27