Page 27 - Klinika Nr 33–34 (38–39)/2022

WPŁYW KLINIK NA PRZYSZŁOŚĆ SPOŁECZNĄ

zachowanie nieumyślne. Jednak i w takim przypadku konieczne Przypisując sprawcy winę, należy wykazać, że miał on świadomość
byłoby wykazanie, że w danej sytuacji zwiększyło się zagrożenie sprowadzenia niebezpieczeństwa. W przypadku nieumyślności na-
w sposób sprzeczny z obowiązującym prawem. Nieumyślność (lek- leży wykazać, że sprawca przewidywał niebezpieczeństwo, jednak
komyślność bądź niedbalstwo) wydaje się w kontekście ogłoszonej naruszył reguły ostrożności (lekkomyślność) bądź też, że mógł
epidemii COVID-19 uzasadniona, gdyż skala problemu sprawia, to niebezpieczeństwo przewidzieć (niedbalstwo). Jednak sprowa-
że reguły postępowania w czasie epidemii (noszenie maseczek, dzenie realnego niebezpieczeństwa dla dóbr prawem chronionych
brak gromadzenia się itp.) są regułami powszechnie znanymi, dla- musi być wywołane jednym z konkretnych zachowań sprawcy
tego też niestosowanie się do nich nie może być utożsamiane z nie- dających się udowodnić. By czyn był czynem karalnym, musi być
wiedzą o tych regułach, lecz z wiedzą i lekceważeniem ich. bezprawny, czyli naruszać reguły postępowania. Postępując zgod-
W tym kontekście ciekawym kazusem jest przykład próby orga- nie ze standardami wyznaczonymi przez przepisy obowiązującego
nizacji koncertu w Barcelonie . Osoby, które chciały wziąć udział prawa, nie narażamy się na odpowiedzialność karną za stworzenie
34
w wydarzeniu, musiały legitymować się negatywnym testem zagrożenia. Intencjonalność sprawcy nie wyklucza potraktowania
na obecność koronawirusa, a w trakcie wydarzenia każdy uczest- działania sprawcy jako usiłowania sprowadzenia zagrożenia, wią-
nik musiał mieć założoną maseczkę. W takim przypadku trudno załoby się to z koniecznością wykazania skutku, jaki miałby być
mówić o sytuacji sprowadzenia zagrożenia epidemiologicznego, konsekwencją czynu .
36
skoro wszystkie możliwe środki ochrony zostały zapewnione, zaś
udowodnienie sprowadzenia niebezpieczeństwa dla życia, zdrowia Czynność sprawcza
wielu osób bądź dla mienia w wielkich rozmiarach byłoby wręcz Artykuł 165 w § 1 pkt 1 KK różnicuje dwie czynności sprawcze
niemożliwe. wspomniane powyżej: „powodowanie zagrożenia epidemicznego”
W kontekście takiego zagrożenia pojawia się także wątpliwość oraz „szerzenie choroby zakaźnej”, które sprowadzają niebezpie-
w odniesieniu do sytuacji spontanicznych protestów, które miały czeństwo dla dóbr chronionych tym uregulowaniem. Ważny jest
miejsce w ciągu ostatnich miesięcy w Polsce. Liczby uczestników tutaj zarówno typ zagrożenia dla człowieka, który w kontekście
takiego zgromadzenia nie może określać żadne rozporządzenie, epidemii nie będzie dotyczył wyłącznie chorób zakaźnych, ale
ponadto nie można go zakazać w stanie klęski żywiołowej (który również tych wywołanych innymi czynnikami (np. środkami che-
de facto nie został wprowadzony, wywołując sporo kontrowersji), micznymi), jak i obszar potencjalnego zagrożenia i powiększanie
co expressis verbis wynika z art. 233 ust. 3 Konstytucji RP. Racjo- się niebezpieczeństwa w bliżej nieokreślonym czasie. Elementy
nalnie trudno mówić o sytuacji realnego zagrożenia, bowiem nie te różnicują czynności sprawcze, ponadto decydują o społecznej
37
każde zgromadzenie może być groźne, a będzie to zależne od fak- szkodliwości czynu zabronionego .
tycznego przebiegu danego zgromadzenia. Ludzie na co dzień gro-
madzą się w komunikacji miejskiej, w sklepach, ośrodkach zdrowia Pojęcia „zagrożenie epidemiczne” i „szerzenie się
czy kościołach, kontaktując się ze sobą. Nawet zachowując reżim choroby zakaźnej” w stosunku do art. 165 KK
sanitarny, stykamy się z zagrożeniem zakażenia się koronawirusem Należy się przyjrzeć także samym pojęciom „zagrożenie epide-
SARS-CoV-2. Nie powoduje to od razu narażenia się na odpowie- miczne” i „szerzenie się choroby zakaźnej”. Według definicji le-
dzialność karną za stworzenie zagrożenia zakażeniem. galnej z art. 2 pkt 31 ustawy z 5.12.2008 r. o zapobieganiu oraz
zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi poprzez zagrożenie
Strona podmiotowa epidemiczne należy rozumieć zaistnienie na danym obszarze wa-
Podmiot przestępstwa jest tutaj poszerzony w porównaniu z pod- runków lub przesłanek wskazujących na ryzyko wystąpienia epi-
miotem z art. 161 KK, gdyż sprawcą może być każdy człowiek, demii. Również pod tym pojęciem należy rozumieć sytuację, gdy
nie tylko ten dotknięty chorobą bądź nie tylko obejmujący świado- istnieją warunki do ziszczenia się niebezpieczeństwa choroby za-
mością fakt bycia zakażonym. Znacznie szersza jest także strona kaźnej, której skalę trudno oszacować z góry, przy czym zagroże-
podmiotowa art. 165 KK. W przypadku art. 161 KK można było nie musi być realne, a nie tylko potencjalne . Zarówno doktryna,
38
mówić tylko o umyślności (sprawca musiał wiedzieć, że jest do- jak i orzecznictwo wskazują, że przedmiotowa regulacja nie wy-
tknięty np. COVID-19). W przypadku art. 165 KK mamy do czy- maga nastąpienia epidemii, jednak odnosi się do zagrożenia epide-
nienia z całym wachlarzem form strony podmiotowej. Prze- miologicznego, które należy rozumieć jak najszerzej . Wydaje się
39
stępstwo stypizowane w § 1 analizowanego przepisu może być także, że zagrożenie epidemiologiczne, w przypadku gdy mówimy
popełnione jedynie umyślnie, zaś § 2 pokazuje, że występek ten o COVID-19, może być traktowane jako przestępstwo z narażenia
może zostać popełniony także nieumyślnie. Paragrafy 3 i 4 wska- na „szerzenie się choroby zakaźnej”, czyli jako etap zapowiadający
zują na mieszaną stronę podmiotową, którą ustawodawca wyraził (choć nie zawsze gwarantujący skutek) szerzenia się choroby.
poprzez zwrot „następstwo”. Będzie to strona zarówno umyślno- Jak zauważył w wyroku Sąd Apelacyjny w Łodzi, „spowodowanie
-nieumyślna, w której umyślnie popełnia się przestępstwo, zaś nie- zagrożenia epidemiologicznego oznacza spowodowanie stanu gro-
umyślnym następstwem tego czynu będzie śmierć człowieka lub żącego skutkiem w postaci [właśnie] szerzenia się choroby zakaź-
ciężki uszczerbek na zdrowiu wielu osób (§ 3), jak i też strona nie- nej. [Samo] »szerzenie się«, to wystąpienie w krótkich odstępach
40
umyślno-nieumyślna, w której ww. następstwa będą następstwami czasu znacznej liczby zachorowań” . Liczba zachorowań ozna-
czynu nieumyślnego (§ 4). cza, iż w przypadku „szerzenia się” (rozprzestrzeniania), choroba
W przypadku umyślności sprawca swoje działanie, jak i skutek ta musi już faktycznie istnieć i to w taki sposób, by „powstało
musi obejmować zamiarem bezpośrednim (chcieć sprowadzić nie-
35
bezpieczeństwo) albo zamiarem ewentualnym (godzić się na nie) . 36 T. Oczkowski, [w:] V. Konarska-Wrzosek (red.), Kodeks karny, komentarz do art. 165
pkt 2.
34 https://podroze.onet.pl/aktualnosci/hiszpania-barcelona-koncert-love-of-lesbian- 37 Wyr. SA w Lublinie z 14.3.2005 r., II AKa 51/05, OSA 2007, Nr 5, poz. 22.
po-badaniu-na-koronawirusa/9201s91 [dostęp 3.4.2021 r.]. 38 Wyr. SN z 20.5.1998 r., II KKN 37/98, OSNKW 1998, Nr 7–8, poz. 33.
35 G. Kamieński, Odpowiedzialność karna za narażenie na zakażenie lub zakażenie, 39 Wyr. SN z 18.5.1973 r., III KR 70/72, Biul. SN 1973, Nr 6, poz. 102.
[w:] Odpowiedzialność cywilna i karna za zarażenie koronawirusem, Lex/el. 2020. 40 Wyr. SA w Łodzi z 23.5.2014 r., I ACa 1531/13, Legalis.

26 KLINIKA Nr 33–34 (38–39)/2022 fupp.org.pl

16.02.2023 11:43
Klinika 33-34(38-39) 2022-2023.indb 26
Klinika 33-34(38-39) 2022-2023.indb 26 16.02.2023 11:43