Page 24 - Klinika Nr 33–34 (38–39)/2022

WPŁYW KLINIK NA PRZYSZŁOŚĆ SPOŁECZNĄ

Definicja choroby zakaźnej w art. 161 KK, tj. czy można go wpisać w definicję choroby nieule-
W doktrynie zakreśla się pogląd, że ustawodawca niefortunnie czalnej lub stanowiącej realne zagrożenie dla życia ludzkiego. Obie
skonstruował katalog chorób zawarty § 2 przedmiotowego ar- te postaci chorób należą do katalogu znamion wypełniających czyn
tykułu. Posługując się bowiem wykładnią językową, należałoby z art. 156 § 1 pkt 2 KK, których to wywołanie stanowi jeden z moż-
przyjąć, że wymienione choroby (weneryczna lub zakaźna, ciężka liwych skutków spowodowania ciężkiego uszczerbku na zdrowiu.
choroba nieuleczalna lub realnie zagrażająca życiu) stanowią alter- Zwrot „realnie zagrażający życiu” stwarza trudności ocenne w przy-
natywę łączną, tj. każda z tych chorób może funkcjonować razem, padku typów przestępstw z narażenia. Widać to na przykładzie
ale też osobno, by zostały spełnione przesłanki z omawianego arty- COVID-19: Ministerstwo Zdrowia podaje, że na 31.3.2021 r.
kułu . Należy jednak zwrócić uwagę na definicję choroby zakaźnej śmiertelność osób zakażonych COVID-19 plasowała się na pozio-
7
zawartej w ustawie z 5.12.2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu mie 53 045 przy 2 321 717 osobach zakażonych . Osób, które
12
8
zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi . Wskazuje ona, że chorobą wyzdrowiały, była zdecydowana większość, tj. 1 861 925, dlatego
zakaźną jest „choroba, która została wywołana przez biologiczny uznanie COVID-19 za chorobę nieuleczalną może budzić wątpli-
czynnik chorobotwórczy” (art. 3), tj. przez „posiadające zdolność wości. Tym bardziej, że należy mieć na uwadze, iż choroba może
wywoływania objawów chorobowych drobnoustroje komórkowe mieć także przebieg bezobjawowy i nie jest znana nawet samemu
lub wytwarzane przez nie produkty, zewnętrzne i wewnętrzne pa- chorującemu. Można zatem postawić hipotezę, że osób faktycznie
sożyty człowieka lub wytwarzane przez nie produkty, cząstki bez- zarażonych jest zdecydowanie więcej, niż pokazują to statystyki,
komórkowe zdolne do replikacji lub przenoszenia materiału gene- a w takim przypadku procent śmiertelności byłby niższy, niż wy-
tycznego, w tym zmodyfikowane genetycznie hodowle komórkowe nika to z oficjalnych doniesień. Czy można zatem powiedzieć,
lub wytwarzane przez nie produkty” (art. 2 pkt 2). że choroba ta realnie bądź choćby zazwyczaj zagraża życiu? Jest
Katalog chorób zakaźnych został zawarty w załączniku do ww. to zadanie trudne, gdyż przebieg jej jest indywidualny i może za-
ustawy i znajduje się w nim m.in. grypa, która mimo że może leżeć od wielu czynników, takich jak np.: wiek, stan zdrowia, ce-
mieć groźne następstwa, to w wielu przypadkach przebiega w spo- chy kongenitalne i inne swoiste właściwości osobnicze. Z donie-
sób niezagrażający życiu. Według danych Narodowego Instytutu sień medycznych wiemy, że choroba ta niewątpliwie może być
Zdrowia Publicznego w sezonie 2019/2020 zostały odnotowane groźna i prowadzić do śmierci, jednak zazwyczaj trudno jest ocenić
64 zgony na 3 769 480 stwierdzonych przypadków zachorowań a priori, czy choroba będzie stanowić realne zagrożenie dla życia
9
na grypę , co plasuje śmiertelność grypy na poziomie zbliżonym jednostki. Realność zagrożenia należałoby więc oceniać in concreto
do 0,002%. Z tego wynika, że grypa nie jest chorobą, o której mo- w poszczególnych przypadkach. Jest to oczywiście niemożliwe
żemy powiedzieć, iż zakażenie nią obarczone jest wysokim ryzy- z punktu widzenia konstrukcji art. 161 KK, który penalizuje typ
kiem utraty życia. Rodzi się zatem pytanie, czy samo zakwalifiko- czynu z narażenia, gdzie skutek w postaci faktycznego zakażenia
wanie choroby jako choroba zakaźna wystarcza do wypełnienia ofiary (występujący w przypadku art. 156 KK) nie jest niezbędny
znamion czynu penalizowanego art. 161 KK. Tak jak wspomniano, do zrealizowania znamion czynu zabronionego. Słuszny wydaje się
w piśmiennictwie zdaje się przeważać pogląd, że choroba zakaźna, zatem pogląd A. Zolla, że ustawodawca popełnił błąd, zastępując
o której mowa w art. 161 § 2 KK nie funkcjonuje samodzielnie, zwrot „choroba zazwyczaj zagrażająca życiu”, o której mowa była
lecz musi stanowić koniunkcję wraz z ciężką chorobą nieuleczalną w Kodeksie karnym z 1969 r., zwrotem „choroba realnie zagraża-
lub realnie zagrażającą życiu . Pogląd ten wydaje się słuszny, gdyż jąca życiu” . Jednak traktowanie choroby realnie zagrażającej życiu
13
10
nie każda choroba zakaźna będzie powodowała zagrożenia dla or- z art. 161 KK jako choroby, która temu życiu zagraża zazwyczaj,
ganizmu ludzkiego. Należy zatem przyjąć, że sama wykładnia języ- również napotyka oczywiste trudności interpretacyjne w przy-
kowa nie wystarcza i trzeba odwołać się do wykładni celowościo- padku COVID-19.
wej . Narażenie na niebezpieczeństwo dla zdrowia i życia musi być Sąd Najwyższy wypowiedział się, że zwrot „zazwyczaj” odnosi się
11
w stopniu poważnym, a stopień ten zostanie osiągnięty, gdy cho- do liczby występujących przypadków, w których zdecydowana
roba stanowić będzie realne zagrożenie dla życia bądź też będzie większość (ale nie wszystkie) spełnia kryteria . W tym przypadku
14
chorobą nieuleczalną. kryterium stanowiłaby śmiertelność osób zakażonych koronawiru-
sem SARS-CoV-2. Z podanych wyżej statystyk wynika, że w ciągu
COVID-19 a narażenie na zakażenie ostatniego roku śmiertelność ta stanowiła niecałe 2,5% osób za-
COVID-19 bezsprzecznie wpasowuje się w przytoczoną wyżej de- każonych, co mimo że jest ogromną liczbą zgonów, to jednak nie
finicję choroby zakaźnej, gdyż jest wywoływany przez biologiczny stanowi większości wśród chorujących. Także i w tym kontekście
czynnik chorobotwórczy, którym jest wirus SARS-CoV-2 nale- ilościowym wydaje się zatem trudne udowodnienie, że COVID-19
żący do grupy koronawirusów. Jednak należy zastanowić się, czy zazwyczaj zagraża życiu. W tym samym wyroku Sąd Najwyższy
COVID-19 można też zakwalifikować jako chorobę wymienioną w odniesieniu do art. 156 KK wypowiedział się zdecydowanie,
że zwroty „zazwyczaj” i „realnie” nie mogą być używane synoni-
7 A. Marek, [w:] A. Marek Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2010, Lex/el., micznie, gdyż oznaczają odmienne stany. Podczas gdy „zazwyczaj”
komentarz do art. 161, pkt 2.
8 Tekst jedn. Dz.U. z 2022 r. poz. 1657. odnosi się do statystyki, to sformułowanie „realne” odnosi się
9 http://opzg.cn-panel.pl/resources/aktualnosci/Raportgrypowy4kwiecie%C5%84. „do konkretnego, jednostkowego wypadku, w którym owa realność
pdf [dostęp 31.3.2021 r.]. zagrożenia życia musi być jednoznacznie ustalona” . Niespójne za-
15
10 M. Budyn-Kulik, [w:] M. Mozgawa (red.), Kodeks karny. Komentarz aktualizowa-
ny, Lex/el. 2021, komentarz do art. 161, pkt 4; A. Zoll, [w:] W. Wróbel, A. Zoll tem byłoby traktowanie tych zwrotów różnie w kontekście jednej
(red.), Kodeks karny. Część szczególna. Tom II. Część I. Komentarz do art. 117–
211a, Warszawa 2017, Lex/el., komentarz do art. 161 pkt 10; L. Tyszkiewicz, 12 https://www.gov.pl/web/koronawirus/wykaz-zarazen-koronawirusem-sars-cov-2-
[w:] O. Górniok (red.), Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2006, Lex/el., komen- ?fbclid=IwAR2sbHUl4YpDXZ57S0Soaz0tIEqEsfGIVdim9eDE9xG-eDqI76-XPJm
tarz do art. 161, pkt 2. PGNo [dostęp 31.3.2021 r.].
11 R. Kubiak, Odpowiedzialność karna za narażenie na zakażenie wirusem SARS- 13 A. Zoll, [w:] W. Wróbel, A. Zoll (red.), Kodeks karny. Część szczególna. Tom II,
-CoV-2, Palestra 2020, Nr 6, s. 118, https://palestra.pl/pl/czasopismo/wy- komentarz do art. 161, pkt 10.
danie/6-2020/artykul/odpowiedzialnosc-karna-za-narazenie-na-zakazenie- 14 Wyr. SN z 4.2.2000 r., V KKN 137/99, OSNKW 2000, Nr 3–4, poz. 31.
wirusem-sars-cov-2 [dostęp: 1.4.2021 r.]. 15 Ibidem.

edukacjaprawnicza.pl KLINIKA Nr 33–34 (38–39)/2022 23

16.02.2023 11:43
Klinika 33-34(38-39) 2022-2023.indb 23 16.02.2023 11:43
Klinika 33-34(38-39) 2022-2023.indb 23