Page 20 - Klinika Nr 33–34 (38–39)/2022

WPŁYW KLINIK NA PRZYSZŁOŚĆ SPOŁECZNĄ

obsługują jedynie spraw związanych z małżeństwem, rozwodem elektronicznego doręczenia. System ten umożliwia obywatelom
czy też transakcjami na rynku nieruchomości . wszczynanie postępowań, składanie dokumentów, a także je gro-
20
W Estonii obywatele posiadają swoją cyfrową tożsamość i mogą madzi. Obywatele mogą również kwestionować roszczenia i za-
za pomocą swojego dowodu osobistego złożyć cyfrowy podpis, padłe decyzje na drodze elektronicznej formy komunikacji i wy-
który jest równoważny z podpisem odręcznym. Dowód osobisty miany pism. Oczywiście w systemie dana osoba może składać
wraz ze znajdującym się na nim chipem może być wykorzysty- pisma i przeglądać akta tylko tego postępowania, w które sama
wany m.in. jako legalny identyfikator podróży dla obywateli Esto- jest zaangażowana. W celu uzyskania dostępu do akt sprawy znaj-
nii przemieszczających się po UE czy krajowa karta ubezpieczenia dujących się na serwerze wymagany jest dowód tożsamości oraz
zdrowotnego. Pozwala ona na sprawdzenie dokumentacji medycz- hasło, co zapewnia poufność i bezpieczeństwo przetwarzanych da-
nej, a także na wykorzystywanie go na potrzeby i-Voting. Przeno- nych. Dodatkowo system E-File skraca czas oczekiwania na decyzję
szący pliki chip na karcie może być używany jako ostateczny dowód i przyspiesza pracę urzędników.
tożsamości w środowisku elektronicznym. Dodatkowo do każdego
dowodu osobistego dla jego użytkownika jest przypisany adres e- Wnioski
-mail w domenie @eesti.ee nadany przez Republikę Estońską. Taki Cyfryzacja życia wpływa dynamicznie na kształtowanie się prawa
adres służy przede wszystkim do komunikacji między państwem we współczesnym świecie. Nie ulega wątpliwości, że jednym z wy-
a obywatelem. Adres @eesti.ee wykorzystywany jest między innymi zwań prawników jutra będzie dogłębne nauczenie się i praktyczne
do doręczeń, lecz nie jest on skrzynką pocztową – to jedynie roz- stosowanie przepisów „cyfryzujących” obieg dokumentów i wpro-
wiązanie służące przekierowywaniu korespondencji na standar- wadzających wymagania dla wirtualnej przestrzeni. Z dużym
dowe skrzynki e-mail. Zarejestrowany obywatel otrzymuje dwa prawdopodobieństwem należy przyjąć, że w perspektywie jed-
adresy @eesti.ee – jeden służący do komunikacji wyłącznie z przed- nego, góra dwóch pokoleń zajdą fundamentalne, trwałe zmiany
stawicielami administracji publicznej i drugi do dowolnego użytku. w powszechnym stosowaniu „e-procedur prawnych”. Już dziś
Wielofunkcyjność dowodu osobistego przyczyniła się do tego, żyje pokolenie nieznające świata bez Internetu, a które umiejęt-
że Estonia posiada obecnie zdecydowanie najbardziej rozwinięty ność posługiwania się urządzeniem mobilnym nabywa częstokroć
krajowy system kart dowodu osobistego na świecie. przed umiejętnością czytania, pisania czy liczenia. W ciągu kilku,
Dodatkowymi formami bezpiecznego identyfikatora cyfrowego kilkunastu lat musi zatem zajść zmiana mentalności z dotychcza-
są Mobile-id oraz Smart-id. Mobile-id wykorzystuje kartę SIM tele- sowej – tradycyjnej na cyfrową, również u samych prawników, któ-
fonu komórkowego jako narzędzie tożsamości, natomiast Smart-id rych grono zasilą wkrótce także przedstawiciele kolejnych „poko-
jest specjalną aplikacją mobilną, którą można używać na smartfo- leń cyfrowych”.
nach i tabletach. Opisywane nowe rozwiązania w polskim systemie prawnym stano-
Od listopada 2018 r. Smart-id jest rozpoznawany jako QSCD, wią niewątpliwie krok w stronę nowoczesności. Rodzą jednak także
tzn. kwalifikowane urządzenie do tworzenia podpisów; pozwala określone ryzyka. Bazując na doświadczeniu życiowym, trudno
cyfrowo podpisywać dokumenty na poziomie kwalifikowanego zgodzić się z tezą, że – jak za dotknięciem czarodziejskiej różdżki
podpisu elektronicznego, które muszą być uznane przez każde – ustawa o doręczeniach elektronicznych wyeliminuje papier jako
państwo członkowskie Unii. Wszystko to pozwala na bezpieczne nośnik dokumentów urzędowych i innych pism w postępowa-
identyfikowanie i korzystanie z e-usług. niach przed organami władzy publicznej. Biorąc pod uwagę polską
Przedmiotowe rozwiązania w zakresie elektronizacji usług admi- mentalność i dotychczasowe nawyki obywateli, a także wrodzoną
nistracji publicznej mają praktyczne przełożenie także na sprawy nieufność wobec nowych regulacji, koniecznym postulatem staje
krajowe. Estonia w 2005 roku jako pierwszy kraj przeprowadziła się dążenie do aktywnej promocji instytucji doręczeń elektronicz-
wybory ogólnokrajowe metodą elektroniczną, korzystając z sys- nych. Posłużmy się tu porównaniem do usługi corocznego rozlicza-
temu i-Voting, czyli głosowania przez Internet, która pozwala wy- nia PIT-ów z urzędami skarbowymi. W 2010 roku na 17,4 miliona
borcom oddać swój głos z dowolnego komputera podłączonego złożonych deklaracji podatkowych zaledwie 328 tysięcy wpłynęło
do sieci, w dowolnym miejscu na świecie. Metoda ta przyczyniła drogą elektroniczną, co stanowi niecałe 2%. Dziesięć lat później,
21
się do zaoszczędzenia łącznie aż 11 000 dni roboczych podczas dzięki konsekwentnym przekazom informacyjnym i stałemu udo-
ostatnich wyborów w tym kraju. skonalaniu rozwiązań informatycznych, wskaźnik ten wyniósł już
Informatyzacja przyczyniła się także do tego, że obecnie w Esto- 87,5% (!), gdyż na 20,9 miliona deklaracji aż 18,3 miliona złożono
22
nii przeprowadza się jedne z najszybszych postępowań w Europie. bez papieru . Oszczędności kosztów i czasu są niebagatelne.
E-File, centralny system informacyjny, zapewnia przegląd róż- Trudno ocenić, czy ustawa o doręczeniach elektronicznych i za-
nych etapów postępowań karnych, cywilnych, administracyjnych warte w niej rozwiązania szybko i trwale przyjmą się w krajowym
i w sprawach o wykroczenia, czynności procesowych i orzeczeń systemie prawnym. Obserwując przełożenie dotychczasowych
sądowych wszystkim zaangażowanym stronom. Umożliwia wy- przepisów o postępowaniu administracyjnym na polską rzeczywi-
mianę informacji między stronami, policją, prokuraturą, sądami, stość, autorzy artykułu są w tym względnie raczej sceptykami, choć
więzieniami, nadzorem kuratorskim, komornikami, systemem po- wraz z naturalną wymianą pokoleniową rośnie nadzieja, że proces
mocy prawnej, komisją podatkową i celną, prawnikami i obywate- ten będzie postępować coraz sprawniej. Na przykładzie omawia-
lami. Pozwala na całkowicie cyfrowy przepływ pracy dla wszystkich nej w niniejszym artykule ustawy uprawnione jest też postawienie
uczestników postępowania. tezy, że z jednej strony wprowadzane przepisy stanowią nie lada
E-File wykorzystywany jest także przez sądy do doręczeń pism, wyzwanie dla prawników, i to praktycznie każdej specjalizacji: ad-
przez co stanowi dodatkowy, obok poczty elektronicznej, sposób ministratywistów, cywilistów, karnistów; z drugiej strony, z po-
wodu postępujących przemian wyzwalają szansę na dynamiczny
20 R. Irio, 2050: The Singular Human Era. How to develop a future-ready mind-
set to distinguish yourself from the other 10 billion human beings (plus robots) 22 Kolejny rekord – ok. 18,3 mln elektronicznych PITów. Razem inwestujemy w Pol-
by 2050, 2022, s. 39. skę!, zob. https://www.gov.pl/web/finanse/kolejny-rekord--ok-183-mln-elektro-
Zob. https://e-estonia.com/solutions/e-governance/i-voting/ [dostęp: 6.4.2021 r.]. nicznych-pitow [dostęp: 6.4.2021 r.].
21
edukacjaprawnicza.pl KLINIKA Nr 33–34 (38–39)/2022 19

16.02.2023 11:43
Klinika 33-34(38-39) 2022-2023.indb 19 16.02.2023 11:43
Klinika 33-34(38-39) 2022-2023.indb 19