Page 24 - Klinika Nr 35–36 (40–41)/2023

WPŁYW KLINIK NA PRZYSZŁOŚĆ SPOŁECZNĄ

w taki sposób, aby zachęcić do podejmowania działań mających się o to Komitet. Istotny dla poczucia sprawczości jednostki jest
na celu zmianę obecnej rzeczywistości prawnej. Protokół Dodatkowy, upoważniający Komitet do przyjmowania
i rozpatrywania zawiadomień o naruszeniu przez państwo-sy-
Przeciwdziałanie dyskryminacji ze względu na płeć gnatariusza jakiegokolwiek prawa wynikającego z CEDAW, które
w prawie międzynarodowym może być złożone przez jednostki lub grupy jednostek podające się
W ramach ochrony kobiet w polskiej rzeczywistości prawnej za ko- za ofiary naruszenia oraz podlegające jurysdykcji tegoż państwa.
nieczne można uznać poznanie przez osoby studiujące instrumen- Na skutek złożonej skargi Komitet może zalecić państwu podjęcie
tów pozwalających na ochronę kobiet poza stricte polskim ustawo- środków tymczasowych koniecznych dla uniknięcia nieodwracalnej
dawstwem. „Ewolucja w rozumieniu i podejściu do systemu praw szkody dla ofiar zgłoszonego domniemanego naruszenia. Państwo,
człowieka doprowadziła do sytuacji, w której po pierwsze w dzia- w ciągu sześciu miesięcy od przekazania przez Komitet poglądów
łaniach międzynarodowych dostrzeżono i nadal widzi się potrzebę na sprawę z ewentualnymi zaleceniami, przedstawia odpowiedź,
genderowego spojrzenia na wiele zjawisk wykluczających kobiety która informuje o podjętych przez nie działaniach.
z bycia równo traktowanymi w przestrzeni publicznej, jak np. prze- Konwencja stambulska również nakłada na państwa-sygnatariu-
moc w rodzinie, przemoc seksualna czy niezapewnienie dostępu szy obowiązek przeciwdziałania wszelkim formom dyskrymina-
do zdrowia reprodukcyjnego. Po drugie natomiast organizacje cji, zwłaszcza przemocy wobec kobiet i przemocy domowej. Grupa
i środowiska kobiece dostrzegają obecnie w systemie praw czło- ekspertów – GREVIO – monitoruje przestrzeganie konwencji, opra-
wieka skuteczny instrument w zapobieganiu wszelkim formom cowując kwestionariusz stanowiący podstawę raportu dla państw-
dyskryminacji ze względu na płeć” . Formułowane w międzyna- -stron, który przedstawiają one Sekretarzowi Generalnemu Rady
23
rodowych konwencjach odnoszących się wprost do praw kobiet po- Europy. GREVIO rozpatruje raport i przyjmuje go wraz z wnioskami
stulaty, w tym dyskryminacji pozytywnej oraz działań prewencyj- oraz ewentualnymi rekomendacjami do wdrożenia wniosków.
nych i wprowadzenie systemów monitorujących ich respektowanie Międzynarodowa presja wynikająca ze związania się CEDAW
w państwach, które ratyfikowały konwencje, niewątpliwie stanowi oraz Konwencją stambulską i możliwe instrumenty represjonują-
istotny wkład w osiągnięcie równości płci. ce w razie nieprzestrzegania ich postanowień, zwłaszcza patrząc
Międzynarodowe środki ochrony praw kobiet wynikają przede na ostatnie lata, nie okazują się na tyle efektywne, aby zapobiec
wszystkim z konwencji w sprawie likwidacji wszelkich form dys- łamaniu fundamentalnych praw kobiet. Ze względu na niepewność
24
kryminacji kobiet , w skrócie nazywanej CEDAW i wprowadzonej co do wypełniania przez państwo norm wprowadzonych w kon-
przez ONZ, Konwencji Rady Europy o zapobieganiu i zwalczaniu wencjach dla ochrony prawnej jednostki konieczne są również in-
przemocy wobec kobiet i przemocy domowej, znanej jako Kon- strumenty mające wpływ na konkretne sytuacje, które pozwolą
wencja stambulska i Europejskiej konwencji praw człowieka, czyli wyegzekwować przestrzeganie prawa.
25
26
EKPC . Polska ratyfikowała wymienione konwencje za uprzednią Skarga do ETPC to środek, który może być szeroko wykorzysty-
zgodą wyrażoną w ustawie, dlatego mają one skutek bezpośredni, wany w ramach nauki w uniwersyteckich poradniach prawnych
co oznacza, że można powoływać się na wynikające z nich prawa z uwagi na możliwość bezpośredniej ochrony praw konkretnej oso-
przed organami państwowymi, zwłaszcza sądami oraz mają one by, zamiast działalności w bardziej pośredni sposób wpływającej
pierwszeństwo przed ustawą, jeśli nie da się jej pogodzić z ich po- na respektowanie przez państwo norm antydyskryminacyjnych.
stanowieniami (art. 91 ust. 1 i 2 Konstytucji RP). Podczas gdy dwie W celu przygotowania osób studiujących do pisania skargi indy-
pierwsze konwencje przede wszystkim nakładają na państwa-sy- widualnej do ETPC, należy je przede wszystkim zapoznać z tek-
gnatariuszy obowiązki podejmowania działań przeciwdziałających stem konwencji, zwłaszcza katalogiem praw człowieka przez nią
dyskryminacji kobiet, trzecia tworzy środek dostępny wprost dla gwarantowanych (art. 2–13 i Protokoły dodatkowe) oraz kwestią
jednostki, której prawa zostały naruszone, w postaci skargi indy- dopuszczalności (art. 34–35). W tym kontekście trzeba podkre-
widualnej do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (ETPC) ślić, że skargę kieruje się przeciwko państwom-stronom, a nie
na działania lub zaniechania państwa. podmiotom prywatnym, w terminie 4 miesięcy od daty wydania
Poprzez przyjęcie konwencji w sprawie likwidacji wszelkich form ostatniego orzeczenia w sprawie. Skarżący musi być bezpośred-
dyskryminacji kobiet państwa zobowiązały się do podejmowania nią ofiarą naruszenia Konwencji, a doznany uszczerbek znaczny.
działań przeciwdziałających dyskryminacji ze względu na płeć Istniejące środki państwowe, które należy wyczerpać, muszą być
w życiu publicznym i prywatnym. Komitet ds. Likwidacji Dys- efektywne (skutecznie naprawiające szkodę), dostępne i adekwat-
kryminacji Kobiet co roku wydaje ogólne rekomendacje (General ne (wystarczające do uzyskania pełnej rekompensaty naruszenia).
Recommendations), które pomagają lepiej zrozumieć zakres ochro- Wśród obowiązków państwa wynikających z EKPC wymienia się:
ny praw kobiet przez CEDAW. Środkiem monitorowania prze- negatywny – niewkraczanie w daną wolność – oraz pozytywny –
strzegania postanowień konwencji jest składanie sprawozdań podjęcie działań poprzez stworzenie infrastruktury prawnej, wpro-
przez państwa-strony raz na cztery lata lub częściej, jeśli zwróci wadzanie i egzekwowanie skuteczności organów państwowych lub
naprawienie naruszenia.
23 B. Namysłowska-Gabrysiak, Rola klinik prawa w kształceniu przyszłych praw- Oprócz zapoznania się z powyższymi zasadami o charakterze pro-
niczek i prawników w zakresie problematyki przeciwdziałania dyskryminacji
ze względu na płeć, Klinika. Czasopismo fundacji Uniwersyteckich Poradni Praw- ceduralnym, trzeba przedstawić osobom z kliniki artykuły, któ-
nych 2020/2021, Nr 29–30 (34–35), s. 10. rych naruszenie zarzuca się najczęściej w kontekście praw kobiet.
24 Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination Against Women,
przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych 18.12.1979 r., Są to przede wszystkim art. 3 (zakaz tortur i nieludzkiego lub po-
a przez Polskę ratyfikowana 18.7.1980 r., Dz.U. z 1982 r. Nr 10, poz. 71. niżającego traktowania), art. 8 (prawo do poszanowania życia pry-
Ratyfikowana przez Polskę ustawą z 6.2.2015 r. o ratyfikacji Konwencji Rady watnego i rodzinnego) oraz art. 14 (zakaz dyskryminacji w korzy-
25
Europy o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej,
sporządzonej w Stambule 11.5.2011 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 961). staniu z praw i wolności gwarantowanych konwencją). Polska nie
26 Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności sporządzona ratyfikowała Protokołu Nr 12, który ustanawia ogólny zakaz dys-
w Rzymie 4.11.1950 r., zmieniona następnie Protokołami Nr 3, 5 i 8 oraz uzupeł- kryminacji, zatem art. 14 nie występuje samodzielnie, tylko zawsze
niona Protokołem Nr 2; ratyfikowana przez Polskę 15.12.1992 r. (Dz.U. z 1993 r.
Nr 61, poz. 284 ze zm.). w związku z innym artykułem.

edukacjaprawnicza.pl KLINIKA Nr 35–36 (40–41)/2023 23

11.07.2024 18:42
Klinika 35-36(40-41) 2023.indb 23
Klinika 35-36(40-41) 2023.indb 23 11.07.2024 18:42