Page 39 - Klinika nr 22 (27)/2017
P. 39

debata środowiskowa



             (ECOWAS Parliament) , Rada Społeczno-Gospodarcza (The Econo-  Założenia afrykańskiej integracji gospodarczej
                             46
                             47
             mic and Social Council) , Wspólnotowy Trybunał Sprawiedliwości   i związane z nimi problemy
             (The Community Court of Justice), Organizacja Zdrowia Zachodniej   Można wymienić kilka zasadniczych założeń przyjętych w procesie
             Afryki (The West African Health Organisation, WAHO), Międzyrzą-  integracji gospodarczej w Afryce. Po pierwsze, jak wspomniałem
             dowa Grupa Działania przeciwko Praniu Pieniędzy i Finansowaniu   na początku, integracja afrykańska nie przypomina elitarne-
             Terroryzmu w  Afryce Zachodniej (The  Inter-Governmental Action   go klubu. Przyjęto więc, że członkostwo w ramach AWG nie bę-
             Group against Money Laundering and Terrorism Financing in West   dzie obwarowane specjalnymi wymogami. Po drugie, utworzona
             Africa, GIABA) oraz Bank Inwestycji i Rozwoju ECOWAS (ECOWAS   przez Traktat z Abudży organizacja znajduje się pod paraso-
             Bank for Investment and Development). Ostatnią, najbardziej rozwi-  lem UA, wobec czego realizacja integracji gospodarczej i dąże-
             niętą z RECs stanowi Wspólnota Wschodnioafrykańska (EAC). Or-  nie do politycznego zjednoczenia są ze sobą splecione. Co wię-
             ganizacja o tej nazwie została założona już w 1967 r., jednak rozwią-  cej, można dodać, że same segmenty integracji z poziomu regionu
             zano ją 10 lat później. W 1999 r. przyjęto Traktat o ustanowieniu   – Regionalne Wspólnoty Gospodarcze – podejmują inicjatywy
                                                                                    52
             Wspólnoty Wschodnioafrykańskiej (The Treaty for the Establishment   o politycznym charakterze .
             of the East African Community) , który powołał dzisiejszą EAC. Jej   R. Oppong kwestionuje słuszność obu powyższych założeń. Jego
                                   48
             członkami-założycielami były Kenia, Tanzania i Uganda. W 2007 r.   zdaniem nie istnieje żaden uzasadniony powód, by  opierać się
             do organizacji dołączyły Burundi i Ruanda, a od 2016 r. w gronie   na „ideale”, jaki stanowi członkostwo niemal wszystkich państw
             członków znajduje się także Południowy Sudan . Art. 5(2) Trak-  kontynentu w  AWG. Wskazuje przy tym na  negatywny wpływ,
                                                49
             tatu wprost określa ostateczne ustanowienie politycznej federacji   jaki tego typu podejście wywarło już w przeszłości na Organizację
             jako cel EAC. W ostatnim czasie zdecydowano jednak, by wcześniej   Jedności Afrykańskiej. Integrację gospodarczą i polityczną określa
             uczynić ze Wspólnoty konfederację, i zdaje się, że należy postrze-  natomiast mianem dwóch oddzielnych dążeń, które nie powinny
                                                  50
             gać tę decyzję jako krok w tył w zakresie integracji . Wśród insty-  być ze sobą mieszane. Jak wskazuje, źródło problemu tkwi w uzna-
             tucji Wspólnoty znajdują się: Szczyt (The Summit), Rada Ministrów   niu AWG za integralną część Unii. W efekcie bowiem kompetencje
             (The Council of Ministers), Komitet Koordynacyjny (The Co-ordination   organów AWG wykonywane są przez organy UA, przy czym ghań-
             Committee), Komitety Sektorowe (Sectoral Committes), Wschodnio-  ski badacz przychyla się do poglądu, że są one nieprzystosowane
             afrykański Trybunał Sprawiedliwości (The East African Court of Justi-  do  pełnienia takich funkcji. W  szczególności zwraca on uwagę
                                                                                                             53
             ce), Wschodnioafrykańskie Zgromadzenie Ustawodawcze (The East   na Afrykański Trybunał Sprawiedliwości i Praw Człowieka . Ina-
             African Legislative Assembly) oraz Sekretariat (The Secretariat). EAC,   czej niż w przypadku organów sądowych SADC, COMESA, ECO-
             wspólnie z SADC i COMESA, dążą do ustanowienia TFTA.  WAS i EAC osoby fizyczne i jednostki organizacyjne pozbawione
             Wśród nieuznanych przez Unię Wspólnot znajdują się natomiast:   są przed Trybunałem locus standi w sprawach gospodarczych. Nie
             Południowoafrykańska Unia Celna (SACU), Zachodnioafrykań-  istnieje także możliwość odesłania prejudycjalnego, które zapew-
             ska Unia Gospodarcza i Monetarna (UEMOA), Unia Rzeki Mano   niłoby jednostkom chociaż niebezpośredni do niego dostęp .
                                                                                                             54
             (MRU), Wspólnota Gospodarcza Krajów Wielkich Jezior (CEPGL),   Trzecie założenie stanowi tymczasem przyjęcie linearnego mo-
             Wspólnota Gospodarcza i Monetarna Afryki Środkowej (CEMAC)   delu integracji gospodarczej za obowiązujący RECs dogmat.
             oraz Komisja Oceanu Indyjskiego (IOC) .             Preferencja dla takiego programu wynika z traktatów ustanawia-
                                          51
                                                                 jących poszczególne Wspólnoty. Jak się zdaje, nie bez wpływu
                                                                 było tutaj powodzenie, jakie oparcie się na tym modelu przyniosło
             46  Zgodnie z  art.  13 Zrewidowanego Traktatu organ ten nazywał się Parlament
              Wspólnotowy (The Community Parliament), co powtórzył Uzupełniający Proto-  Europie. Słuszność przyjęcia tej drogi przez Afrykę kwestionował
              kół A/SP.1/06/06 zmieniający Zrewidowany Traktat ECOWAS, www.documenta-  jednak Ntsangani. Jego zdaniem jest ona dostosowana do potrzeb
              tion. Economic Community of West ecowas.int/download/en/legal_documents/
              protocols/Supplementary%20Protocol%20Amending%20the%20Revised%20
              ECOWAS%20Treaty.pdf, dostęp: 11.3.2017 r. Jednakże Uzupełniający Protokół   52  Co  zresztą powoduje pewne negatywne konsekwencje, bowiem zaangażowanie
              A/SP.3/06/06 zmieniający Protokół A/P.2/8/94 dotyczący Parlamentu Wspól-  w takich sferach jak utrzymanie pokoju i bezpieczeństwa odbywa się nieraz kosz-
              notowego, www.documentation.ecowas.int/download/en/legal_documents/pro-  tem głównych, związanych z kwestiami ekonomicznymi celów RECs. Zob. Komi-
              tocols/Supplementary%20Protocol%20Amending%20the%20Protocol%20Re-  sja Unii Afrykańskiej, op. cit., s. 67.
              lating%20to%20the%20Community%20Parliament.pdf, dostęp: 11.3.2017  r.,   53  Akt założycielski UA przewidział wprawdzie w art. 5 Trybunał Sprawiedliwości
              określa go już mianem Parlamentu ECOWAS i  można przyjąć tę  nazwę, gdyż   (The Court of Justice) jako organ sądowy organizacji, jednak w 2009 r. Zgroma-
              – jak to ujął Ukaigwe – „późniejsze w czasie zazwyczaj bierze górę” (J. Ukaigwe,   dzenie Unii podjęło decyzję (Decyzja w sprawie pojedynczego instrumentu praw-
              ECOWAS Law, Cham 2016, s. 61).                      nego dotyczącego połączenia Afrykańskiego Trybunału Praw Człowieka i Ludów
             47  Wobec faktu, że na oficjalnej stronie ECOWAS (Institutions, http://www.ecowas.  z  Trybunałem Sprawiedliwości, DOC, ASSEMBLY/AU/13 (XI), Assembly/AU/
              int/institutions/, dostęp: 11.3.2017 r.) zrezygnowano z zaliczenia Rady Społecz-  Dec.196(XI) [w:] Assembly/AU/Dec.193 − 207 (XI). Zgromadzenie Unii Afrykań-
              no-Gospodarczej do grona instytucji, Ukaigwe nie opisał jej w stosownej części   skiej. Jedenasta Sesja Zwyczajna. 30.6.−1.7.2008 r. Szarm El-Szejk, Egipt, https://
              swojej książki (J. Ukaigwe, op. cit., s. 54). Na oficjalnej stronie internetowej zrezy-  www.au.int/web/sites/default/files/decisions/9558-assembly_en_30_june_1_
              gnowano zresztą także z wyliczenia wśród instytucji Rady Szefów Państw i Rzą-  july_2008_auc_eleventh_ordinary_session_decisions_declarations_tribute_re-
              dów oraz Rady Ministrów.                            solution.pdf, dostęp: 11.3.2017 r.), by połączyć Trybunał Sprawiedliwości z Afry-
             48  Traktat o  ustanowieniu Wspólnoty Wschodnioafrykańskiej, www.eac.int/sites/  kańskim Trybunałem Praw Człowieka i  Ludów (The  African Court on Human
              default/files/docs/treaty_eac_amended-2006_1999.pdf, dostęp: 11.3.2017  r.   and Peoples’ Rights, AfCHPR). Organ uregulowany został w Protokole (Protokół
              Wersja ta zawiera późniejsze zmiany z 2006 i 2007 r.  dotyczący Statutu Afrykańskiego Trybunału Sprawiedliwości i  Praw Człowie-
             49  Republic of South Sudan deposits Instruments of Ratification on the accession   ka, http://www.peaceau.org/uploads/protocol-statute-african-court-justice-and-
              of the Treaty for the establishment of the East African Community to the Se-  human-rights-en.pdf, dostęp: 11.3.2017  r.). Zgodnie z  jego art.  9 akt wejdzie
              cretary General, http://eac.int/news-and-media/press-releases/20160905/repu-  w życie 30 dni po złożeniu instrumentów ratyfikacyjnych przez 15 państw. Na ten
              blic-south-sudan-deposits-instruments-ratification-accession-treaty-establishm  moment uczyniło to  pięciu sygnatariuszy (według Listy krajów, które podpisa-
              ent-east-african, dostęp: 11.3.2017  r. Jakkolwiek Południowy Sudan wciąż nie   ły/ratyfikowały/przystąpiły do  Protokołu dotyczącego Statutu Afrykańskiego
              jest uwzględniony w znajdującej się na oficjalnej stronie organizacji liście państw   Trybunału Sprawiedliwości i Praw Człowieka, https://www.au.int/web/sites/de-
              członkowskich: EAC Partner States, http://www.eac.int/about/partner-states, do-  fault/files/treaties/7792-sl-protocol_on_statute_of_the_african_court_of_justi-
              stęp: 11.3.2017 r.                                  ce_and_hr_0.pdf, dostęp: 11.3.2017 r.). Należy dodać, że wcześniejszy Trybunał
             50  East Africa: Finally, East African Nations Agree to  Disagree On Federation,   Sprawiedliwości nie rozpoczął działalności (Komisja Unii Afrykańskiej, Minister-
              https://allafrica.com/stories/201611300840.html, dostęp: 11.3.2017 r.  stwo Spraw Zagranicznych i Handlu Nowej Zelandii, op. cit., s. 108).
             51  Do  tej samej kategorii co  wyżej wymienione organizacje nie należy natomiast   54  R. Oppong, The  African Union, the  African Economic Community and Africa’s
              Organizacja dla Harmonizacji Prawa Afrykańskiego (OHADA) (R. Oppong, Legal   Regional Economic Communities: Untangling a Complex Web, African Journal of
              Aspects…, op. cit., s. 110).                        International and Comparative Law 2010, t. 18, Nr 1, s. 5 i n.

             www.edukacjaprawnicza.pl                                                 3(168) rok akademicki 2016/2017  35



       KLINIKA-22(27)-2016.indd   35                                                                          24.05.2017   11:05
   34   35   36   37   38   39   40   41   42