Page 39 - Klinika nr 22 (27)/2017
P. 39
debata środowiskowa
(ECOWAS Parliament) , Rada Społeczno-Gospodarcza (The Econo- Założenia afrykańskiej integracji gospodarczej
46
47
mic and Social Council) , Wspólnotowy Trybunał Sprawiedliwości i związane z nimi problemy
(The Community Court of Justice), Organizacja Zdrowia Zachodniej Można wymienić kilka zasadniczych założeń przyjętych w procesie
Afryki (The West African Health Organisation, WAHO), Międzyrzą- integracji gospodarczej w Afryce. Po pierwsze, jak wspomniałem
dowa Grupa Działania przeciwko Praniu Pieniędzy i Finansowaniu na początku, integracja afrykańska nie przypomina elitarne-
Terroryzmu w Afryce Zachodniej (The Inter-Governmental Action go klubu. Przyjęto więc, że członkostwo w ramach AWG nie bę-
Group against Money Laundering and Terrorism Financing in West dzie obwarowane specjalnymi wymogami. Po drugie, utworzona
Africa, GIABA) oraz Bank Inwestycji i Rozwoju ECOWAS (ECOWAS przez Traktat z Abudży organizacja znajduje się pod paraso-
Bank for Investment and Development). Ostatnią, najbardziej rozwi- lem UA, wobec czego realizacja integracji gospodarczej i dąże-
niętą z RECs stanowi Wspólnota Wschodnioafrykańska (EAC). Or- nie do politycznego zjednoczenia są ze sobą splecione. Co wię-
ganizacja o tej nazwie została założona już w 1967 r., jednak rozwią- cej, można dodać, że same segmenty integracji z poziomu regionu
zano ją 10 lat później. W 1999 r. przyjęto Traktat o ustanowieniu – Regionalne Wspólnoty Gospodarcze – podejmują inicjatywy
52
Wspólnoty Wschodnioafrykańskiej (The Treaty for the Establishment o politycznym charakterze .
of the East African Community) , który powołał dzisiejszą EAC. Jej R. Oppong kwestionuje słuszność obu powyższych założeń. Jego
48
członkami-założycielami były Kenia, Tanzania i Uganda. W 2007 r. zdaniem nie istnieje żaden uzasadniony powód, by opierać się
do organizacji dołączyły Burundi i Ruanda, a od 2016 r. w gronie na „ideale”, jaki stanowi członkostwo niemal wszystkich państw
członków znajduje się także Południowy Sudan . Art. 5(2) Trak- kontynentu w AWG. Wskazuje przy tym na negatywny wpływ,
49
tatu wprost określa ostateczne ustanowienie politycznej federacji jaki tego typu podejście wywarło już w przeszłości na Organizację
jako cel EAC. W ostatnim czasie zdecydowano jednak, by wcześniej Jedności Afrykańskiej. Integrację gospodarczą i polityczną określa
uczynić ze Wspólnoty konfederację, i zdaje się, że należy postrze- natomiast mianem dwóch oddzielnych dążeń, które nie powinny
50
gać tę decyzję jako krok w tył w zakresie integracji . Wśród insty- być ze sobą mieszane. Jak wskazuje, źródło problemu tkwi w uzna-
tucji Wspólnoty znajdują się: Szczyt (The Summit), Rada Ministrów niu AWG za integralną część Unii. W efekcie bowiem kompetencje
(The Council of Ministers), Komitet Koordynacyjny (The Co-ordination organów AWG wykonywane są przez organy UA, przy czym ghań-
Committee), Komitety Sektorowe (Sectoral Committes), Wschodnio- ski badacz przychyla się do poglądu, że są one nieprzystosowane
afrykański Trybunał Sprawiedliwości (The East African Court of Justi- do pełnienia takich funkcji. W szczególności zwraca on uwagę
53
ce), Wschodnioafrykańskie Zgromadzenie Ustawodawcze (The East na Afrykański Trybunał Sprawiedliwości i Praw Człowieka . Ina-
African Legislative Assembly) oraz Sekretariat (The Secretariat). EAC, czej niż w przypadku organów sądowych SADC, COMESA, ECO-
wspólnie z SADC i COMESA, dążą do ustanowienia TFTA. WAS i EAC osoby fizyczne i jednostki organizacyjne pozbawione
Wśród nieuznanych przez Unię Wspólnot znajdują się natomiast: są przed Trybunałem locus standi w sprawach gospodarczych. Nie
Południowoafrykańska Unia Celna (SACU), Zachodnioafrykań- istnieje także możliwość odesłania prejudycjalnego, które zapew-
ska Unia Gospodarcza i Monetarna (UEMOA), Unia Rzeki Mano niłoby jednostkom chociaż niebezpośredni do niego dostęp .
54
(MRU), Wspólnota Gospodarcza Krajów Wielkich Jezior (CEPGL), Trzecie założenie stanowi tymczasem przyjęcie linearnego mo-
Wspólnota Gospodarcza i Monetarna Afryki Środkowej (CEMAC) delu integracji gospodarczej za obowiązujący RECs dogmat.
oraz Komisja Oceanu Indyjskiego (IOC) . Preferencja dla takiego programu wynika z traktatów ustanawia-
51
jących poszczególne Wspólnoty. Jak się zdaje, nie bez wpływu
było tutaj powodzenie, jakie oparcie się na tym modelu przyniosło
46 Zgodnie z art. 13 Zrewidowanego Traktatu organ ten nazywał się Parlament
Wspólnotowy (The Community Parliament), co powtórzył Uzupełniający Proto- Europie. Słuszność przyjęcia tej drogi przez Afrykę kwestionował
kół A/SP.1/06/06 zmieniający Zrewidowany Traktat ECOWAS, www.documenta- jednak Ntsangani. Jego zdaniem jest ona dostosowana do potrzeb
tion. Economic Community of West ecowas.int/download/en/legal_documents/
protocols/Supplementary%20Protocol%20Amending%20the%20Revised%20
ECOWAS%20Treaty.pdf, dostęp: 11.3.2017 r. Jednakże Uzupełniający Protokół 52 Co zresztą powoduje pewne negatywne konsekwencje, bowiem zaangażowanie
A/SP.3/06/06 zmieniający Protokół A/P.2/8/94 dotyczący Parlamentu Wspól- w takich sferach jak utrzymanie pokoju i bezpieczeństwa odbywa się nieraz kosz-
notowego, www.documentation.ecowas.int/download/en/legal_documents/pro- tem głównych, związanych z kwestiami ekonomicznymi celów RECs. Zob. Komi-
tocols/Supplementary%20Protocol%20Amending%20the%20Protocol%20Re- sja Unii Afrykańskiej, op. cit., s. 67.
lating%20to%20the%20Community%20Parliament.pdf, dostęp: 11.3.2017 r., 53 Akt założycielski UA przewidział wprawdzie w art. 5 Trybunał Sprawiedliwości
określa go już mianem Parlamentu ECOWAS i można przyjąć tę nazwę, gdyż (The Court of Justice) jako organ sądowy organizacji, jednak w 2009 r. Zgroma-
– jak to ujął Ukaigwe – „późniejsze w czasie zazwyczaj bierze górę” (J. Ukaigwe, dzenie Unii podjęło decyzję (Decyzja w sprawie pojedynczego instrumentu praw-
ECOWAS Law, Cham 2016, s. 61). nego dotyczącego połączenia Afrykańskiego Trybunału Praw Człowieka i Ludów
47 Wobec faktu, że na oficjalnej stronie ECOWAS (Institutions, http://www.ecowas. z Trybunałem Sprawiedliwości, DOC, ASSEMBLY/AU/13 (XI), Assembly/AU/
int/institutions/, dostęp: 11.3.2017 r.) zrezygnowano z zaliczenia Rady Społecz- Dec.196(XI) [w:] Assembly/AU/Dec.193 − 207 (XI). Zgromadzenie Unii Afrykań-
no-Gospodarczej do grona instytucji, Ukaigwe nie opisał jej w stosownej części skiej. Jedenasta Sesja Zwyczajna. 30.6.−1.7.2008 r. Szarm El-Szejk, Egipt, https://
swojej książki (J. Ukaigwe, op. cit., s. 54). Na oficjalnej stronie internetowej zrezy- www.au.int/web/sites/default/files/decisions/9558-assembly_en_30_june_1_
gnowano zresztą także z wyliczenia wśród instytucji Rady Szefów Państw i Rzą- july_2008_auc_eleventh_ordinary_session_decisions_declarations_tribute_re-
dów oraz Rady Ministrów. solution.pdf, dostęp: 11.3.2017 r.), by połączyć Trybunał Sprawiedliwości z Afry-
48 Traktat o ustanowieniu Wspólnoty Wschodnioafrykańskiej, www.eac.int/sites/ kańskim Trybunałem Praw Człowieka i Ludów (The African Court on Human
default/files/docs/treaty_eac_amended-2006_1999.pdf, dostęp: 11.3.2017 r. and Peoples’ Rights, AfCHPR). Organ uregulowany został w Protokole (Protokół
Wersja ta zawiera późniejsze zmiany z 2006 i 2007 r. dotyczący Statutu Afrykańskiego Trybunału Sprawiedliwości i Praw Człowie-
49 Republic of South Sudan deposits Instruments of Ratification on the accession ka, http://www.peaceau.org/uploads/protocol-statute-african-court-justice-and-
of the Treaty for the establishment of the East African Community to the Se- human-rights-en.pdf, dostęp: 11.3.2017 r.). Zgodnie z jego art. 9 akt wejdzie
cretary General, http://eac.int/news-and-media/press-releases/20160905/repu- w życie 30 dni po złożeniu instrumentów ratyfikacyjnych przez 15 państw. Na ten
blic-south-sudan-deposits-instruments-ratification-accession-treaty-establishm moment uczyniło to pięciu sygnatariuszy (według Listy krajów, które podpisa-
ent-east-african, dostęp: 11.3.2017 r. Jakkolwiek Południowy Sudan wciąż nie ły/ratyfikowały/przystąpiły do Protokołu dotyczącego Statutu Afrykańskiego
jest uwzględniony w znajdującej się na oficjalnej stronie organizacji liście państw Trybunału Sprawiedliwości i Praw Człowieka, https://www.au.int/web/sites/de-
członkowskich: EAC Partner States, http://www.eac.int/about/partner-states, do- fault/files/treaties/7792-sl-protocol_on_statute_of_the_african_court_of_justi-
stęp: 11.3.2017 r. ce_and_hr_0.pdf, dostęp: 11.3.2017 r.). Należy dodać, że wcześniejszy Trybunał
50 East Africa: Finally, East African Nations Agree to Disagree On Federation, Sprawiedliwości nie rozpoczął działalności (Komisja Unii Afrykańskiej, Minister-
https://allafrica.com/stories/201611300840.html, dostęp: 11.3.2017 r. stwo Spraw Zagranicznych i Handlu Nowej Zelandii, op. cit., s. 108).
51 Do tej samej kategorii co wyżej wymienione organizacje nie należy natomiast 54 R. Oppong, The African Union, the African Economic Community and Africa’s
Organizacja dla Harmonizacji Prawa Afrykańskiego (OHADA) (R. Oppong, Legal Regional Economic Communities: Untangling a Complex Web, African Journal of
Aspects…, op. cit., s. 110). International and Comparative Law 2010, t. 18, Nr 1, s. 5 i n.
www.edukacjaprawnicza.pl 3(168) rok akademicki 2016/2017 35
KLINIKA-22(27)-2016.indd 35 24.05.2017 11:05