Page 40 - Klinika nr 22 (27)/2017
P. 40
debata środowisKowa
państw rozwiniętych – takich właśnie jak europejskie. Wobec tego, do tego także wywieranie negatywnego wpływu na implementa-
na ten moment, nie uważa on przechodzenia ze stref wolnego han- cję programów organizacji. Państwa afrykańskie, jeśli chcą zdążyć
dlu do unii celnych za korzystne dla afrykańskich państw. Wskazy- z wywiązaniem się chociaż z części swoich zobowiązań, muszą wy-
wał, by wyciągnąć wnioski z negatywnych doświadczeń Paragwaju bierać niekiedy spośród projektów różnych Wspólnot. Poza tym
55
w ramach Wspólnego Rynku Południa (Mercosur) . RECs tracą swój przewidziany pierwotnie charakter organizacji
Czwarte z fundamentalnych założeń to natomiast rozpoczę- związanych z danymi regionami Afryki, co obrazuje dobrze eks-
cie integracji gospodarczej zasadniczo na poziomie regionu, pansja dokonana przez CEN-SAD czy COMESA . O ile dyskusje
58
by przejść w odpowiednim czasie na poziom kontynentu. O ile afrykańskich polityków wykazywały quasi-jednomyślność w kwe-
w Traktacie z Abudży przewidziano, że stanie się to, gdy Regionalne stii potrzeby racjonalizacji procesów integracyjnych na kontynen-
Wspólnoty Gospodarcze osiągną poziom unii celnych, o tyle w ra- cie, to nie znaleziono konsensu co do środków, jakie należy podjąć
mach CFTA przyjęto założenie o uczynieniu tego kroku po osią- celem jej przeprowadzenia . Wśród proponowanych rozwiązań
59
gnięciu poziomu strefy wolnego handlu przez TFTA oraz w ramach warto wyróżnić przyjęcie protokołu opartego na zasadzie „jedno
inicjatyw obejmujących resztę Afryki. W każdym razie istnieje kil- państwo – przynależność do jednej [uznanej przez UA] Wspólno-
ka negatywnych stron początkowego nacisku na regionalizm jako ty” (one country – one community membership) oraz „intensyw-
60
etapu na drodze do założenia Afrykańskiej Wspólnoty Gospodar- ną racjonalizację” (strong form of rationalization), jak w raporcie
czej. Zaangażowanie w inicjatywy na poziomie regionu może mieć UNECA nazwano powrót do koncepcji, którą przewidziano ponad
ujemny wpływ na udział w kontynentalnych inicjatywach, co moż- dwie dekady temu w Abudży, tj. integracji gospodarczej w ramach
61
na nazwać kolizją pionową. Natomiast ze względu na jednoczesne pięciu RECs .
członkostwo państw w kilku RECs dochodzi do tego także kolizja Należy zaznaczyć, że osiągnięcie sukcesu w realizacji wyznaczo-
pozioma. Wskazuje się w dodatku, że niektóre ze Wspólnot zrze- nych przez Traktat z Abudży celów dotyczących poziomu regio-
szają w swoich szeregach państwa, które z uwagi na siłę swojej nu nie będzie oznaczało bynajmniej końca problemów. Afrykań-
gospodarki cieszą się w organizacji dominującą pozycją. Nie jest scy liderzy będą musieli zmierzyć się wtedy ze zjednoczeniem
tajemnicą, że w ECOWAS taki status posiada Nigeria, gdy w przy- Wspólnot w ramach jednej Afrykańskiej Wspólnoty Gospodarczej.
padku SADC jest to RPA. Z drugiej strony grupa silnych państw Z uwagi na złożoność projektu, jaki stanowić będzie opracowanie
mogłaby przecież zdominować także ogólnoafrykańską organiza- protokołu łączącego RECs, R. Oppong proponuje, by już rozpoczęto
cję gospodarczą. Poza tym za integracją na poziomie regionu prze- negocjacje w tej sprawie. Wśród zagadnień, które powinien poru-
mawia możliwość podejmowania inicjatyw typowych dla danych szać taki akt, wymienia on: status prawny połączonych Wspólnot,
części kontynentu. Pozytywny gospodarczo czynnik zdaje się sta- status nieuznanych i niebiorących udziału w projekcie RECs, okre-
nowić także konkurencja pomiędzy RECs. Co więcej, zarządzanie ślenie, czy połączenie byłoby dobrowolne, czy przymusowe, kwe-
czy proces decyzyjny są w takim przypadku ułatwione względem stię wyegzekwowania postanowień, odpowiedź na pytanie, czy łą-
62
56
organizacji zrzeszających wiele państw . czyć miałyby się wszystkie RECs jednocześnie .
Jak się zdaje, największą bolączkę przyjętego rozwiązania stanowi Co się tyczy okresu, gdy Afrykańska Wspólnota Afrykańska zo-
wspomniana kolizja pozioma. Należy zaznaczyć, że aby ukazać peł- stanie już ustanowiona, to kluczowe dla niego będzie zagadnienie
ny obraz problemu, nie powinno się ograniczać jedynie do ośmiu statusu RECs. Nie jest jasne, czy miałyby one dalej funkcjonować
RECs oficjalnie uznanych przez UA. W Afryce Zachodniej poza w ramach większej organizacji, czy też zjednoczenie będzie ozna-
ECOWAS i CEN-SAD znajdują się przecież także UEMOA oraz czało raczej koniec ich prawnego bytu. Na to pytanie nie odpo-
MRU. W Afryce Centralnej poza ECCAS istnieją również CEPGL wiadają ani Traktat z Abudży, ani Protokół dotyczący stosunków
oraz CEMAC. Afryka Południowa to tymczasem miejsce integracji, pomiędzy Regionalnymi Wspólnotami Gospodarczymi a Unią
która – nie licząc uznanych przez Unię COMESA i SADC – odbywa Afrykańską, ani tym bardziej Akt ustanawiający UA. Także posta-
się w ramach SACU. We Wschodniej Afryce z kolei poza COMESA, nowienia traktatów poszczególnych Wspólnot, gdy już się pojawia-
EAC i IGAD funkcjonuje także IOC, podczas gdy Afryka Północna ją takie dotyczące tej materii, nie pozwalają z reguły na uzyskanie
to miejsce działania COMESA, AMU i CEN-SAD . Państwa przy- jednoznacznej odpowiedzi. W każdym razie, planując połączenie
57
należące do jednej spośród nawet uznanych przez UA Wspólnot, RECs, nie sposób nie docenić znaczenia faktu, że same Wspólnoty
takie jak zrzeszony jedynie w SADC Mozambik, to wyjątki. Dla mogą być temu niechętne, przy czym chodzi tu zarówno o państwa
przykładu Demokratyczna Republika Konga jest członkiem za- członkowskie, jak i o pracowników organizacji. Biorąc pod uwagę
równo SADC, ECCAS, jak i COMESA. Tymczasem Sudan przyna- różnice w ich rozwoju, trudno byłoby się dziwić, gdyby te bardziej
leży do IGAD, CEN-SAD oraz COMESA. Graficzne przedstawienie rozwinięte nie chciały się łączyć w jeden organizm z mniej za-
przynależności państw do RECs formuje tzw. miskę spaghetti (spa- awansowanymi. Co więcej, należy uwzględnić także wpływ grup
ghetti bowl), tj. skomplikowaną strukturę nakładających się na na- interesu, w szczególności samych funkcjonariuszy poszczególnych
zwy afrykańskich krajów okręgów wyznaczających członkostwo RECs, których działalność może być wobec inicjatywy utworzenia
w określonych organizacjach.
Wyżej przytoczone zjawisko powoduje takie problemy jak nakłada- 58 Jeśli któraś z takich „rozrośniętych” RECs miałaby jednak potencjalnie stać się
nie się na siebie instytucji i wysiłków różnych organizacji oraz roz- podwaliną pod Afrykańską Wspólnotę Gospodarczą, okazałoby się to zjawiskiem
praszanie i tak ograniczonych zasobów afrykańskich państw. Poza korzystnym. W ramach studiów nad racjonalizacją COMESA zaproponowano nie-
gdyś, by uczynić z niej parasol dla pozostałych RECs (ibidem, s. 66).
tym skutkuje ono również problemami legitymizacyjnymi oraz 59 Ibidem, s. 45−47, 52.
trudnościami z pobieraniem składek członkowskich. Dochodzi 60 R. Oppong, The African Union…, op. cit., s. 5. R. Oppong przyznaje, że byłby
to „sprawdzian ostateczny” (ultimate test).Warto przytoczyć także jego interpre-
tację art. 5(1) Traktatu z Abudży, zgodnie z którą zasadne jest, by traktować dołą-
55 Z. Ntsangani, op. cit., s. 12−13. czanie afrykańskich państw do kolejnych RECs jako sprzeniewierzenie się ich obo-
56 R. Oppong, Legal Aspects…, op. cit., s. 7−8. wiązkom wynikającym z tego przepisu. Zob. także: Z. Ntsangani, op. cit., s. 9−12,
57 Por.: Komisja Gospodarcza Narodów Zjednoczonych ds. Afryki, Assessing Regio- który przedstawia cztery warianty procesu racjonalizacji.
nal Integration in Africa II: Rationalizing Regional Economic Communities, 2006, 61 Komisja Gospodarcza Narodów Zjednoczonych ds. Afryki, op. cit., s. 47.
s. 45. 62 R. Oppong, The African Union…, op. cit., s. 3−4.
36 KliniKa nr 22 (27)/2017 www.fupp.org.pl
KLINIKA-22(27)-2016.indd 36 24.05.2017 11:05