Page 36 - Klinika nr 22 (27)/2017
P. 36
debata środowisKowa
the African Economic Community) , znany powszechnie jako Traktat W dalszej części artykułu podjęte zostaną: wątek relacji pomiędzy
7
z Abudży, podpisano już w roku 1991, a wszedł on w życie w 1994 r. relewantnymi dla rozważań afrykańskimi organizacjami między-
Nie oznacza to jednak, że spełniono wyznaczone w Lagos cele – Trak- narodowymi, kwestia struktur Wspólnot uznanych przez Unię
tat został przyjęty właśnie ze względu na mało zadowalające postępy Afrykańską, ich postępy w integracji, a także problematyka za-
w tym zakresie . Jak powstałą w ten sposób sytuację opisał R. Op- łożeń, na których opiera się afrykańska integracja gospodarcza.
8
9
pong: „AWG zarówno jest, jak i będzie!” (The AEC both is and is to be!) . Na koniec przedstawione zostaną wnioski obejmujące również
W kolejnych latach na pierwszy plan wysunęła się kwestia reformy próbę wskazania podobieństwa pomiędzy dyskursem dotyczącym
parasola integracji na kontynencie – Organizacji Jedności Afry- integracji afrykańskiej a dyskursem klinicznego nauczania prawa.
kańskiej. W międzyczasie wszystkie afrykańskie państwa odzyska-
ły już niepodległość, a wspomnieniem stał się apartheid w RPA. Relacje RECs–AWG–UA
Jednak, jak wspomniano, osiągnięcia OJA na pozapolitycznym By określić umiejscowienie Regionalnych Wspólnot Gospodar-
polu nie były zadowalające. Wobec tego zdecydowano się na za- czych w strukturze integracji afrykańskiej oraz uchwycić jej spe-
łożenie nowej organizacji, która miałaby być lepiej dostosowana cyfikę, należy rozpatrzyć wzajemne relacje pomiędzy RECs, AWG
do politycznych, ale także społecznych i ekonomicznych realiów oraz UA. Nie zostaną w tej części uwzględnione zmiany, jakie
nowego wieku. Na nadzwyczajnym szczycie OJA w 1999 r. przy- w te stosunki wprowadzi CFTA, gdyż nie są one jeszcze jasne.
10
jęto słynną Deklarację syrteńską (Sirte Declaration) wzywającą Na początek krótko o relacji UA–AWG. Zgodnie z art. 98 Trakta-
do utworzenia Unii Afrykańskiej, UA (African Union, AU). Akt zało- tu z Abudży AWG została uznana za integralną część OJA (UA).
życielski Unii Afrykańskiej (Constitutive Act of the African Union) Poza tym, jak stanowi art. 82 wyżej wspomnianego aktu, jej bu-
11
został przyjęty w 2000 r. Wszedł on w życie rok później, a pierw- dżet stanowić ma integralną część budżetu OJA (budżetu UA).
sze spotkanie Zgromadzenia Unii odbyło się w 2002 r. Podczas Co więcej, to organy UA (wcześniej organy OJA) pełnią funkcje or-
szczytu w Lusace (2001 r.) miano natomiast podkreślać, że „[w po- ganów AWG, choć sam Traktat przewidział taką możliwość jedynie
równaniu z OJA] działalność UA jest zasadniczo związana z pro- w przypadku Rady Ministrów (art. 11) oraz Komisji Gospodarczej
blemami integracji ekonomicznej i z rozwojem społecznym, które i Społecznej (art. 15). Stanowienie przez AWG integralnej części
w przyszłości mogłyby doprowadzić do unii politycznej ”. Przeję- UA nie zmienia faktu jej prawnej odrębności z punktu widzenia
12
cie panafrykańskiego sztandaru przez Unię Afrykańską, która zo- prawa międzynarodowego . Należy wspomnieć także o art. 33(2)
16
stała prawnym spadkobiercą OJA, należy postrzegać zatem jako Traktatu założycielskiego UA, zgodnie z którym jego postano-
poszerzenie faktycznego zakresu integracji. Zdaje się być w tym wienia mają pierwszeństwo i zastępują niespójne oraz sprzeczne
jakaś logika procesu historycznego – by więcej uwagi poświęcić po- z nim przepisy Traktatu z Abudży.
zytywnym postulatom dotyczącym społecznych i gospodarczych Co się tyczy więzi łączącej Unię Afrykańską z Regionalnymi
aspektów integracji, Afryka potrzebowała najpierw oczyszczenia Wspólnotami Gospodarczymi, to Akt założycielski UA zaryso-
z jarzma politycznej zależności. wuje jej ogólne ramy. Zgodnie z jego art. 3(l) celem Unii jest ko-
Pierwsza dekada istnienia nowej organizacji nie przyniosła jednak ordynacja i harmonizacja polityk istniejących oraz przyszłych
znaczących zmian względem przewidzianego w Abudży programu. RECs, co ma przyczynić się do stopniowego osiągania celów UA.
Dopiero w 2012 r. rozpoczęto inicjatywę ustanowienia Kontynen- By uściślić tę kwestię, nieodzowne jest jednak odwołanie do Pro-
talnej Strefy Wolnego Handlu (Continental Free Trade Area, CFTA), tokołu dotyczącego stosunków pomiędzy Regionalnymi Wspól-
będącej obecnie kluczowym punktem Agendy 2063 (Agenda notami Gospodarczymi a Unią Afrykańską (Protocol on relations
2063) . Ustalono, że planowana już wcześniej Trójstronna Strefa between the African Union and the Regional Economic Communities)
13
Wolnego Handlu (Tripartite Free Trade Area, TFTA) będzie krokiem z 2008 r. . Wedle art. 5 tego aktu RECs zobowiązane są ustanowić
17
na drodze do ustanowienia tej kontynentalnej inicjatywy. Posta- – poprzez rewizję swoich traktatów – „organiczną więź” z UA. Wo-
nowiono, że TFTA, a także strefy wolnego handlu w pozostałych bec tego mają one w szczególności wzmocnić relacje z organizacją-
14
częściach kontynentu , zostaną ustanowione do 2014 r., a sama -parasolem oraz zintegrować swoje polityki i strategie z tymiż Unii.
15
CFTA stanie się faktem do 2017 r. . Co więcej, artykuł ten nakłada również obowiązek uwzględnienia
założenia o wchłonięciu RECs przez Afrykański Wspólny Rynek –
tak jak przewiduje art. 6(2, e) Traktatu z Abudży.
7 Traktat ustanawiający Afrykańską Wspólnotę Gospodarczą, http://www.wipo.
int/wipolex/en/other_treaties/text.jsp?file_id=173333, dostęp: 11.3.2017 r. Natomiast zgodnie z art. 22 Protokołu Unia Afrykańska może po-
8 Z. Ntsangani, The relevance of the Linear Model of Integration as a means of ad- dejmować środki przeciwko nieefektownym RECs. Chodzi m.in.
dressing key African development challenges, Stellenbosch 2010, s. 3.
9 R. Oppong, Legal Aspects of Economic Integration in Africa, Cambridge 2011, o sytuację, gdy nie wywiązują się one z terminów określonych
s. 17, przypis 34. Wzorem ghańskiego badacza w niniejszej pracy używa się skró- w art. 6 Traktatu z Abudży. Pewien problem związany z tym po-
towego określenia Wspólnoty (AWG) w odniesieniu do obecnego stanu rozwoju stanowieniem tkwi jednak w tym, że większość Wspólnot zdaje się
organizacji, gdy pełna nazwa (Afrykańska Wspólnota Gospodarcza) używana jest
z myślą o jej ostatecznym kształcie, gdy zastąpi ona RECs. niemal permanentnie tkwić w tym „stanie opóźnienia”. Artykuł 6
10 Deklaracja syrteńska, EAHG Draft Decl. (IV) Rev.l, http://www.au2002.gov.za/ Protokołu ustanawia natomiast dwa organy zajmujące się relacja-
docs/key_oau/sirte.pdf, dostęp: 11.3.2017 r.
11 Akt założycielski Unii Afrykańskiej, https://www.au.int/web/sites/default/files/ mi UA–RECs: Komisję do spraw Koordynacji (Committee on Coor-
pages/32020-file-constitutiveact_en.pdf, dostęp: 11.3.2017 r. dination) oraz Komisję Funkcjonariuszy Sekretariatu (Committee of
12 B. Ndiaye, op. cit., s. 96. Secretariat Officials). Drugi z nich pełni funkcje pomocnicze, pod-
13 Komisja Unii Afrykańskiej, op. cit., s. 56.
14 Co się tyczy pozostałych stref wolnego handlu, to przewidziano zarówno moż- czas gdy kompetencje decyzyjne przypadają Komisji ds. Koordyna-
liwość, by były to zgrupowania RECs na wzór TFTA, jak i by Wspólnoty będące cji. Jak wynika z art. 9(1) Protokołu, wśród jej członków znajdują
na poziomie strefy wolnego handlu mogły dołączyć do CFTA bezpośrednio. się zarówno reprezentanci Wspólnot, jak i Unii.
15 Konferencja Narodów Zjednoczonych ds. Handlu i Rozwoju, African Continen-
tal Free Trade Area: Policy and Negotiation Options for Trade in Goods, Gene-
wa 2016, s. 8, www.unctad.org/en/PublicationsLibrary/webditc2016d7_en.pdf, 16 R. Oppong, Legal Aspects…, op. cit., s. 70.
dostęp: 11.3.2017 r., Continental Free Trade Area (CFTA) Legal Texts and Policy 17 Protokół dotyczący stosunków pomiędzy Regionalnymi Wspólnotami Gospo-
Documents [w:] https://www.tralac.org/resources/by-region/cfta.html, dostęp: darczymi a Unią Afrykańską, https://caast-net-plus.org/object/document/239/
11.3.2017 r. attach/AU-RECs-Protocol.pdf, dostęp: 11.3.2017 r.
32 KliniKa nr 22 (27)/2017 www.fupp.org.pl
KLINIKA-22(27)-2016.indd 32 24.05.2017 11:05