Page 35 - Klinika nr 22 (27)/2017

debata środowiskowa

Znaczenie Regionalnych

Wspólnot Gospodarczych

Mateusz Wojtanowski* (RECs) dla afrykańskiej

integracji gospodarczej

Wraz z nadejściem drugiej połowy XX w. doszło do zasadniczych przekształceń politycznego kra-
jobrazu Afryki. Podporządkowane imperiom kolonialnym obszary zaczęły być zastępowane przez
niepodległe państwa. Procesy tego okresu stworzyły wreszcie możliwość nadania rozwijającemu
się od XIX w. panafrykanizmowi takiej formy, w którą zaangażowane byłyby już niepodległe afry-
kańskie kraje. Wyodrębniły się przy tym dwa nurty panafrykanizmu, reprezentowane przez „gru-
pę Casablanka” oraz „grupę Monrovia”. Pierwsza z nich proponowała związany z koncepcją Sta-
nów Zjednoczonych Afryki program „maksymalistyczny”, podczas gdy druga aprobowała program
„minimalny”, oparty na zachowaniu suwerenności państw i nieingerencji.

Wprowadzenie ramy, w jakich odbywa się dzisiejsza integracja. Co się tyczy współ-
W 1963 r. 32 niepodległe państwa kontynentu założyły Organi- pracy na poziomie regionu, zakładano Regionalne Wspólnoty
zację Jedności Afrykańskiej, OJA (Organization of African Unity, Gospodarcze (Regional Economic Communities, RECs) . Już wte-
5
OAU). Jej podstawą była Karta OJA (OAU Charter) , a stanowiła dy powstał także program utworzenia Afrykańskiej Wspólnoty
1
ona wyraz zwycięstwa „grupy Monrovia” . Co istotne, inaczej niż Gospodarczej, AWG (African Economic Community, AEC). Jako
2
w przypadku znanego z Europy modelu integracji nie był to elitar- pierwsze wspominały o niej opracowane przez Organizację Jed-
ny klub, do którego dołączenie wiązało się z uprzednim spełnie- ności Afrykańskiej dokumenty z drugiej połowy lat siedemdzie-
niem wielu wymagań – w szeregach OJA zasadniczo znajdowały siątych. W końcu na nadzwyczajnym szczycie OJA z 1980 r.
się wszystkie kolejno uzyskujące niepodległość afrykańskie pań- przyjęto Plan działania na rzecz rozwoju gospodarczego Afryki
stwa . Artykuł 2 Karty OJA ustanawiał cele organizacji oraz środ- 1980–2000 z Lagos (Lagos Plan of Action for the Economic Develop-
3
ki ich osiągnięcia, tj. koordynację i harmonizację polityk. Wynikał ment of Africa, 1980‒2000, LPA) oraz Akt końcowy Lagos (Final
z niego potencjalnie bardzo szeroki zakres kooperacji, obejmujący Act of Lagos, FAL) .
6
nie tylko kwestie polityczne, ale także sferę gospodarki, edukacji, Drugi z wymienionych dokumentów określił ogólnie plan działa-
kultury, zdrowia czy nauki i techniki. W praktyce działalność orga- nia na następne dwie dekady. Zamierzano ustanowić Afrykański
nizacji zdominowały jednak projekty polityczne, a w szczególności Wspólny Rynek jako pierwszy krok na drodze do założenia, na pod-
przeciwstawianie się kolonializmowi . stawie traktatu, Afrykańskiej Wspólnoty Gospodarczej. W latach
4
Byłoby jednak wielkim błędem pominięcie gospodarczych inicja- osiemdziesiątych działania państw miały się jednak jeszcze w dużej
tyw z czasów OJA ze względu na fakt, że ustanowiły one pewne mierze opierać na wzmocnieniu istniejących RECs oraz utworzeniu
nowych – tak by pokrywały one całą Afrykę. Z kolei dla lat dziewięć-
* Magister historii, student III roku administracji licencjackiej i II roku administracji dziesiątych FAL przewidział już podejmowanie działań zmierzają-
magisterskiej na Wydziale Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wro- cych do ustanowienia Afrykańskiego Wspólnego Rynku, a także inne
cławskiego.
1 Karta OJA, https://www.au.int/web/sites/default/files/treaties/7759-sl-oau_ środki skierowane na przybliżenie celów Afrykańskiej Wspólnoty
charter_1963_0.pdf, dostęp: 11.3.2017 r. W niniejszej pracy co do zasady poda- Gospodarczej. Wobec tego może być zaskakujące, że Traktat usta-
wane są w nawiasie autentyczne nazwy najważniejszych aktów.
2 B. Ndiaye, Od Organizacji Jedności Afrykańskiej do Unii Afrykańskiej, Forum Po- nawiający Afrykańską Wspólnotę Gospodarczą (Treaty establishing
litologiczne 2004, t. 1, s. 91−100. Por.: K. Czernichowski, Integracja afrykańska –
uwarunkowania, formy współpracy, instytucje, Warszawa 2010, s. 102−103.
3 Inaczej było w przypadku Republiki Południowej Afryki, gdyż Organizacja Jed- 5 W niniejszej pracy za Regionalne Wspólnoty Gospodarcze (które określane
ności Afrykańskiej nie tolerowała tego państwa aż do czasu, gdy upadł w nim są również mianem RECs oraz Wspólnot) uznaje się, za definicją z art. 1 Proto-
system apartheidu. Wobec tego RPA stała się członkiem OJA dopiero w 1994 r. kołu dotyczącego stosunków pomiędzy Regionalnymi Wspólnotami Gospodar-
Poza tym w 1984 r. z organizacji wystąpiło Maroko. Zostało to spowodowane czymi a Unią Afrykańską, zgrupowania regionalne afrykańskich państw posiada-
uznaniem przez OJA i przyjęciem w jej szeregi Saharyjskiej Arabskiej Republiki jące nadaną im przez traktat osobowość prawną, mające za główny cel integrację
Demokratycznej, państwa skonfliktowanego z Marokiem. Należy jednak zazna- gospodarczą i społeczną. Niemniej w ramach tego artykułu nacisk położony jest
czyć, że w 2017 r. stało się ono członkiem UA. na znaczenie RECs uznanych przez UA.
4 Komisja Unii Afrykańskiej, Agenda 2063 Framework Document, 2015, s. 23., 6 Plan działania na rzecz rozwoju gospodarczego Afryki 1980−2000 z Lagos,
http://www.un.org/en/africa/osaa/pdf/au/agenda2063-framework.pdf, dostęp: http://www.merit.unu.edu/wp-content/uploads/2015/01/Lagos-Plan-of-Action.
11.3.2017 r. pdf, dostęp: 11.03.17. FAL stanowi pierwszy załącznik do LPA.

www.edukacjaprawnicza.pl 3(168) rok akademicki 2016/2017 31

KLINIKA-22(27)-2016.indd 31 24.05.2017 11:05