Page 35 - Klinika nr 22 (27)/2017
P. 35

debata środowiskowa

                               Znaczenie Regionalnych




                               Wspólnot Gospodarczych


             Mateusz Wojtanowski* (RECs) dla afrykańskiej




                               integracji gospodarczej






                                 Wraz z nadejściem drugiej połowy XX w. doszło do zasadniczych przekształceń politycznego kra-
                                 jobrazu Afryki. Podporządkowane imperiom kolonialnym obszary zaczęły być zastępowane przez
                                 niepodległe państwa. Procesy tego okresu stworzyły wreszcie możliwość nadania rozwijającemu
                                 się od XIX w. panafrykanizmowi takiej formy, w którą zaangażowane byłyby już niepodległe afry-
                                 kańskie kraje. Wyodrębniły się przy tym dwa nurty panafrykanizmu, reprezentowane przez „gru-
                                 pę Casablanka” oraz „grupę Monrovia”. Pierwsza z nich proponowała związany z koncepcją Sta-
                                 nów Zjednoczonych Afryki program „maksymalistyczny”, podczas gdy druga aprobowała program
                                 „minimalny”, oparty na zachowaniu suwerenności państw i nieingerencji.




             Wprowadzenie                                        ramy, w jakich odbywa się dzisiejsza integracja. Co się tyczy współ-
             W 1963 r. 32 niepodległe państwa kontynentu założyły Organi-  pracy na  poziomie regionu, zakładano Regionalne Wspólnoty
             zację Jedności Afrykańskiej, OJA (Organization of African Unity,   Gospodarcze (Regional Economic Communities, RECs) . Już wte-
                                                                                                         5
             OAU). Jej podstawą była Karta OJA (OAU Charter) , a stanowiła   dy powstał także program utworzenia Afrykańskiej Wspólnoty
                                                    1
             ona wyraz zwycięstwa „grupy Monrovia” . Co istotne, inaczej niż   Gospodarczej, AWG (African Economic Community, AEC). Jako
                                           2
             w przypadku znanego z Europy modelu integracji nie był to elitar-  pierwsze wspominały o niej opracowane przez Organizację Jed-
             ny klub, do którego dołączenie wiązało się z uprzednim spełnie-  ności Afrykańskiej dokumenty z drugiej połowy lat siedemdzie-
             niem wielu wymagań – w szeregach OJA zasadniczo znajdowały   siątych. W  końcu na  nadzwyczajnym szczycie OJA z  1980  r.
             się wszystkie kolejno uzyskujące niepodległość afrykańskie pań-  przyjęto Plan działania na rzecz rozwoju gospodarczego Afryki
             stwa . Artykuł 2 Karty OJA ustanawiał cele organizacji oraz środ-  1980–2000 z Lagos (Lagos Plan of Action for the Economic Develop-
                3
             ki ich osiągnięcia, tj. koordynację i harmonizację polityk. Wynikał   ment of Africa, 1980‒2000, LPA) oraz Akt końcowy Lagos (Final
             z niego potencjalnie bardzo szeroki zakres kooperacji, obejmujący   Act of Lagos, FAL) .
                                                                              6
             nie tylko kwestie polityczne, ale także sferę gospodarki, edukacji,   Drugi z  wymienionych dokumentów określił ogólnie plan działa-
             kultury, zdrowia czy nauki i techniki. W praktyce działalność orga-  nia na  następne dwie dekady. Zamierzano ustanowić Afrykański
             nizacji zdominowały jednak projekty polityczne, a w szczególności   Wspólny Rynek jako pierwszy krok na drodze do założenia, na pod-
             przeciwstawianie się kolonializmowi .               stawie traktatu, Afrykańskiej Wspólnoty Gospodarczej. W  latach
                                        4
             Byłoby jednak wielkim błędem pominięcie gospodarczych inicja-  osiemdziesiątych działania państw miały się jednak jeszcze w dużej
             tyw z czasów OJA ze względu na fakt, że ustanowiły one pewne   mierze opierać na wzmocnieniu istniejących RECs oraz utworzeniu
                                                                 nowych – tak by pokrywały one całą Afrykę. Z kolei dla lat dziewięć-
             *  Magister historii, student III roku administracji licencjackiej i II roku administracji   dziesiątych FAL przewidział już podejmowanie działań zmierzają-
              magisterskiej na Wydziale Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wro-  cych do ustanowienia Afrykańskiego Wspólnego Rynku, a także inne
              cławskiego.
             1   Karta OJA, https://www.au.int/web/sites/default/files/treaties/7759-sl-oau_  środki skierowane na  przybliżenie celów Afrykańskiej Wspólnoty
              charter_1963_0.pdf, dostęp: 11.3.2017 r. W niniejszej pracy co do zasady poda-  Gospodarczej. Wobec tego może być zaskakujące, że Traktat usta-
              wane są w nawiasie autentyczne nazwy najważniejszych aktów.
             2   B. Ndiaye, Od Organizacji Jedności Afrykańskiej do Unii Afrykańskiej, Forum Po-  nawiający Afrykańską Wspólnotę Gospodarczą (Treaty establishing
              litologiczne 2004, t. 1, s. 91−100. Por.: K. Czernichowski, Integracja afrykańska –
              uwarunkowania, formy współpracy, instytucje, Warszawa 2010, s. 102−103.
             3   Inaczej było w przypadku Republiki Południowej Afryki, gdyż Organizacja Jed-  5   W  niniejszej pracy za  Regionalne Wspólnoty Gospodarcze (które określane
              ności Afrykańskiej nie tolerowała tego państwa aż do  czasu, gdy upadł w  nim   są również mianem RECs oraz Wspólnot) uznaje się, za definicją z art. 1 Proto-
              system apartheidu. Wobec tego RPA stała się członkiem OJA dopiero w 1994 r.   kołu dotyczącego stosunków pomiędzy Regionalnymi Wspólnotami Gospodar-
              Poza tym w  1984  r. z  organizacji  wystąpiło  Maroko. Zostało  to  spowodowane   czymi a Unią Afrykańską, zgrupowania regionalne afrykańskich państw posiada-
              uznaniem przez OJA i przyjęciem w jej szeregi Saharyjskiej Arabskiej Republiki   jące nadaną im przez traktat osobowość prawną, mające za główny cel integrację
              Demokratycznej, państwa skonfliktowanego z Marokiem. Należy jednak zazna-  gospodarczą i społeczną. Niemniej w ramach tego artykułu nacisk położony jest
              czyć, że w 2017 r. stało się ono członkiem UA.      na znaczenie RECs uznanych przez UA.
             4    Komisja Unii Afrykańskiej, Agenda 2063 Framework Document, 2015, s. 23.,   6   Plan działania na  rzecz rozwoju gospodarczego Afryki 1980−2000 z  Lagos,
              http://www.un.org/en/africa/osaa/pdf/au/agenda2063-framework.pdf, dostęp:   http://www.merit.unu.edu/wp-content/uploads/2015/01/Lagos-Plan-of-Action.
              11.3.2017 r.                                        pdf, dostęp: 11.03.17. FAL stanowi pierwszy załącznik do LPA.

             www.edukacjaprawnicza.pl                                                 3(168) rok akademicki 2016/2017  31



       KLINIKA-22(27)-2016.indd   31                                                                          24.05.2017   11:05
   30   31   32   33   34   35   36   37   38   39   40