Page 8 - Klinika nr 23 (28)/2017

debata środowisKowa

waniu przygotowawczym lub sądowym i pism w toczącym się Edukacja prawna na gruncie NieodpłPomPrU
postępowaniu sądowoadministracyjnym, lub sporządzeniu pro- Autorzy ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji
jektu pisma o zwolnienie od kosztów sądowych lub ustanowie- prawnej dostrzegli doniosłość edukacji prawnej w budowaniu
nie pełnomocnika z urzędu w postępowaniu sądowym lub usta- ładu społecznego i współtworzeniu odpowiednich postaw wśród
nowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub obywateli. Zagadnieniu prowadzenia edukacji prawnej w oparciu
rzecznika patentowego w postępowaniu sądowoadministracyj- o ustawę o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji prawnej
nym”. Z raportu stowarzyszenia Dogma, które prowadzi punkty poświęcili rozdział III. Jest on jednak zaskakująco krótki i jedynie
poradnictwa na terenie kilku województw, wynika, że najwięcej w bardzo ogólny sposób określa zadania organów administracji
4
spraw w 2016 r. dotyczyło materii prawa cywilnego . publicznej w tym zakresie.
Po roku funkcjonowania ustawy o nieodpłatnej pomocy praw- Wskazano obszary tematyczne, w których powinno się podejmo-
nej oraz edukacji prawnej wyraźnie zarysowały się te grupy spo- wać działania edukacyjne i o których mechanizmach funkcjono-
łeczne, które nie znajdują pomocy na jej gruncie, choć należące wania wiedzę powinno się upowszechniać, ale nie wymieniono
do nich osoby są bezpośrednio zagrożone wykluczeniem społecz- sposobów na realizację tych celów. I tak art. 14 NieodpłPomPrU
nym lub już borykają się z sytuacją wykluczenia (mam tu na my- przewiduje, że świadomość prawna społeczeństwa powinna
śli osoby bezdomne, osoby próbujące wyjść z uzależnienia, ofia- być podniesiona poprzez upowszechnianie wiedzy o:
5
ry przemocy ekonomicznej) . Widać również konieczność zmian „1) możliwościach dostępu do nieodpłatnej pomocy prawnej;
dotyczących rozbudowania katalogu podmiotów świadczących 2) prawach i obowiązkach obywatelskich;
pomoc. Nie dziwi zatem fakt trwania dalszych prac nad ustawą, 3) działalności krajowych i międzynarodowych organów ochrony
zmierzających do zapewnienia wszystkim potrzebującym efek- prawnej;
tywnej pomocy prawnej przez wyspecjalizowane osoby. 4) mediacji oraz sposobach pozasądowego rozwiązywania spo-
W Sejmie złożony został nowy projekt zmiany ustawy o nieod- rów, a także
6
płatnej pomocy prawnej oraz edukacji prawnej , opracowany 5) możliwościach udziału obywateli w konsultacjach publicznych
przez Prezydenta, a dotyczący: „rozszerzenia zakresu podmioto- oraz w procesie stanowienia prawa”.
wego i przedmiotowego ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej, Pięć zarysowanych obszarów jest po pierwsze daleko niewystar-
usprawnienia regulacji ustawy w zakresie rozszerzenia zakresu czających, a po drugie bez określenia sposobu realizacji celów
przedmiotowego ustawy poprzez umożliwienie udzielania nie- edukacyjnych zadanie upowszechnienia o nich wiedzy pozostaje
odpłatnego poradnictwa obywatelskiego i prowadzenia nieod- w dalszym ciągu w fazie przyszłych, a nie aktualnych i realnych za-
płatnej mediacji, jak również rozszerzenia kręgu osób upraw- dań. Jednocześnie alarmujący jest fakt, że dotychczas na realizację
nionych do otrzymania pomocy w ramach ustawy (…), a także tych zadań nie były przekazywane środki finansowe .
7
wprowadzenia obowiązku przekierowania osoby uprawnionej
przez osobę udzielającą nieodpłatnej pomocy prawnej do innych Edukacja prawna w praktyce
systemów pomocy oraz wprowadzenia nowych uprawnień i obo- Odpowiedzi na pytanie, jak mogłaby wyglądać edukacja prawna
wiązków dla powiatów”. prowadzona w oparciu o ustawę o nieodpłatnej pomocy prawnej
Projektodawcy poszerzyli krąg odbiorców bezpłatnej po- oraz edukacji prawnej, szukać można w wieloletnich dobrych prak-
mocy m.in. o osoby bezrobotne, niepełnosprawne, zadłużone, tykach organizacji pozarządowych, a także niektórych instytucji
osoby, wobec których wytoczono powództwo eksmisyjne, czy też publicznych. Dostrzegł to sam ustawodawca, który w uzasadnie-
którym wypowiedziano umowę najmu lokalu mieszkalnego, jed- niu do ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji praw-
nak uczynili to w sposób enumeratywny – określając dokładnie nej stwierdził, że „dużym doświadczeniem na tym polu (edukacji
sytuacje osób, które mogą się stać beneficjentami pomocy. Roz- prawnej – przyp. K.K.) dysponują organizacje pożytku publiczne-
wiązanie takie nadal ocenić należy jako obarczone dużym ryzy- go, które niejako z definicji powołane są do prowadzenia działal-
kiem pominięcia osób potrzebujących porady prawnej, a w dal- ności społecznie użytecznej. Stąd przyjmuje się (…), że zadania bę-
szym ciągu niewymienionych w ustawie. Nadto na potwierdzenie dące przedmiotem omawianej problematyki mogą być realizowane
spełniania warunku projekt zakłada przedłożenie decyzji odpo- również za pośrednictwem organizacji pożytku publicznego wyło-
wiedniego podmiotu. nionych w trybie określonym w ustawie z 24.4.2003 r. o działalno-
Uważam, że wszelkie bariery w ubieganiu się o bezpłatną poradę ści pożytku publicznego i o wolontariacie. Pozwoli to wykorzystać
8
powinny być zniesione – a za taką barierę uważam konieczność ich wiedzę, dorobek i doświadczenie” .
posługiwania się decyzją zamiast np. stosownym oświadczeniem
zainteresowanej osoby. Ostatecznie zadania związane z edukacją powierzono:
organizacjom pozarządowym, uczelniom wyższym pro-
wadzącym studia na kierunku prawo, samorządom zawo-
dowym adwokatów, radców prawnych, notariuszy, komor-
ników sądowych i doradców podatkowych .
9
4 Dominację spraw cywilnych wśród wszystkich spraw, z jakimi osoby potrzebujące
nieodpłatnej pomocy prawnej zwróciły się do wyspecjalizowanych podmiotów,
odnajdujemy również w statystykach prowadzonych przez Fundację Uniwersytec- Ustawodawca założył, że „rozpropagowanie omawianej wiedzy
kich Poradni Prawnych. Zob. szerzej: Roczne sprawozdanie z działalności uniwer-
syteckich poradni prawnych w roku akademickim 2015/2016, www.fupp.org.pl, powinno nastąpić w sposób najbardziej dostępny i przyswajalny
dostęp: 15.9.2017 r. dla społeczeństwa. Zakłada się, że najbardziej efektywną formą
5 Pogłębiona ocena funkcjonowania ustawy stanowi w chwili obecnej przedmiot osiągnięcia tego rodzaju celu będzie prowadzenie różnego rodzaju
badań związany z przygotowywaną przeze mnie monografią i z tego powodu w ni-
niejszym artykule zostaje jedynie nadmieniona. kampanii, akcji społecznych i podobnych działań”.
http://orka.sejm.gov.pl/Druki8ka.nsf/Projekty/8-020-659-2017/$file/
6
8-020-659-2017.pdf, dostęp: 15.9.2017 r.; http://www.sejm.gov.pl/Sejm8.nsf/ 7 Podaję za: http://poradnik.ngo.pl/wiadomosc/2009595.html, dostęp: 15.9.2017 r.
agent.xsp?symbol=PROJNOWEUST&NrKadencji=8&Kol=D&Typ=UST, dostęp: 8 Zob.: http://www.sejm.gov.pl/Sejm7.nsf/druk.xsp?nr=3338, dostęp: 15.9.2017 r.
15.9.2017 r.; 1.9.2017 r. projekt skierowany został do uzupełnienia uzasadnienia. 9 Art. 15 NieodpłPomPrU.
4 KliniKa nr 23 (28)/2017 www.fupp.org.pl

KLINIKA 23(28) 2017.indd 4 06.11.2017 14:49