Page 11 - Klinika nr 24 (29)/2018

DEBATA ŚRODOWISKOWA

a w przypadku kolizji zasad ‒ w konkretnej sprawie sędzia musi 1. Typ ogólny
je „wywarzyć” i wybrać tę najbardziej relewantną do przypadku. 1. Kształcenie uniwersyteckie polega na wprowadzeniu studenta
Rozróżnienie na reguły i zasady jest przydatne przy okazji oma- do naukowej pracy badawczej poprzez dostarczenie mu metod,
wiania tzw. łatwych przypadków i twardych przypadków. Łatwy technik oraz wiedzy z określonej dziedziny zjawisk.
przypadek ma miejsce wtedy, gdy do danej sytuacji odnosi się 2. Nauczanie uniwersyteckie ma z założenia charakter teore-
określona reguła i sędzia ją stosuje. Trudny przypadek ma z ko- tyczny; prawoznawstwo jest jedną z dziedzin składających się
lei miejsce, gdy brakuje reguły bądź gdy pewna reguła nie jest na uniwersum nauki i jest ściśle powiązanie z dyscyplinami fi-
wystarczająca do właściwego rozstrzygnięcia (np. realizacja regu- lozoficzno-metodologicznymi oraz innymi naukami społeczno-
ły prowadzi do naruszenia prawa słusznie nabytego) – w takim -humanistycznymi, tworzącymi bazę wszelkiej nauki.
przypadku zgodnie z pozytywistyczną koncepcją sędzia może 3. Zadaniem uniwersyteckiego kształcenia jest wpojenie metod
rozstrzygnąć sprawę w ramach tzw. swobodnego uznania. We- i technik myślenia prawniczego przygotowujących do wykony-
dług R.M. Dvorkina sędzia jest związany nawet w trudnych przy- wania wszelkich zawodów prawniczych; przygotowanie zawo-
padkach zasadami i stosując prawo, powinien się jedną z nich dowe do wykonywania zawodów prawniczych student ma na-
kierować . być dopiero, aplikując do konkretnego zawodu czy też w trakcie
32
35
jego wykonywania .
4. Modele prawnonaturalne Konsekwencją przyjęcia tego typu kształcenia jest zerwanie z po-
Pominięcie przez J. Wróblewskiego modeli prawnonaturalnych zytywistyczną tradycją, która izolowała edukację prawniczą od in-
36
w celu omówienia ich związków z różnymi typami edukacji praw- nych nauk społecznych . Kształcenie prawnika powinno się łą-
niczej wydaje się być zabiegiem wynikającym z obecnego po- czyć z wieloma dyscyplinami pozaprawnymi – i tymi doniosłymi
strzegania przez filozofów prawa tych koncepcji. Warto wskazać dla każdego rodzaju kształcenia, jak logika, i tymi doniosłymi dla
na rozważania A. Kościa, który odmawia prawu naturalnemu ist- kształcenia w zakresie nauk społecznych, jak psychologia, etyka
nienia w roli systemu prawa, gdyż uznaje istnienie i obowiązywa- czy socjologia. Prawo rozumiane jako środek kontroli społecz-
nie wyłącznie prawa pozytywnego. W przeciwieństwie do prawa nej wiąże się z ekonomią oraz naukami o administracji i za-
pozytywnego nie ma ono kształtu „językowo ustalonego porządku rządzaniu. Nie może być ponadto nauczane właściwie i rozumia-
norm”, prawo naturalne istnieje w myślowej koncepcji, jest synte- ne bez historycznej perspektywy.
zą różnych wyobrażeń wypełnionych zróżnicowaną treścią. Prawo Argumenty za przyjęciem ogólnego typu kształcenia:
naturalne postrzegane jest jako suma idei i wartości. Działal- 1. Istnieje ogromne zróżnicowanie stanowisk, które wymagają
ność legislacyjna oznacza „pozytywizację prawa naturalnego (…), wykształconych prawników, a wyspecjalizowana wiedza w każ-
jeśli proces legislacyjny uwzględni idee i wartości prawa naturalne- dym konkretnym zawodzie prawniczym jest posunięta na tyle
go, wówczas powstanie oparte na prawdzie i sprawiedliwości pra- daleko, że nie ma możliwości przygotowania studentów do każ-
wo pozytywne” . dego z tych stanowisk.
33
2. Tylko trening praktyczny (pozauczelniany) wraz z nieustannym
Typy kształcenia prawniczego uzupełnianiem informacji jest w stanie przygotować studentów
Na kształt studiów prawniczych składają się m.in. powiązania do każdego z wyżej wymienionych stanowisk.
historyczno-kulturowe tradycji danego społeczeństwa, przyjmo- 3. Aby odegrać swą rolę w obliczu wyzwań stawianych przez zawo-
wany model prawoznawstwa oraz rola prawników w danym spo- dy prawnicze, prawnik musi poznać metody i techniki myślenia
łeczeństwie. W związku z tym wyodrębniono dwa modelowe, prawniczego i posiadać ogólną kulturę prawną – do czego mają
skrajne typy kształcenia, które można uznać za punkt wyjścia wprowadzić studia. Kształcenie prawnicze musi mieć pewien
do rozważań na temat kształcenia prawników: typ ogólny oraz typ uzasadniony i racjonalny czas – stawianie zatem przed uniwer-
wyspecjalizowany kształcenia prawniczego. sytetem zadania przysposobienia prawnika do jego podstawo-
„W praktyce rzadko występują one w swej krańcowej postaci, orga- wej, uniwersalnej roli oraz przekazania wyspecjalizowanej wie-
nizując się częściej w typy mieszane (kompromisowe), określane dzy konkretnych zawodów prawniczych jest niecelowe .
37
nie celami budowanymi w dyskusji teoretycznej, ale treściami kon-
kretnych planów nauczania. Jaki jest więc sens tego rozróżnienia? 2. Typ specjalistyczny
Systemy kształcenia w poszczególnych krajach można w sposób 1. Celem kształcenia uniwersyteckiego jest przygotowanie wy-
mniej lub bardziej ścisły opisywać, analizować i krytykować (aby kwalifikowanych prawników specjalistów na stanowiska kie-
udoskonalać w stosunku do uznanego modelu prawoznawstwa) rownicze zgodnie z aktualnymi i przewidywanymi potrzebami
za pomocą tego schematu, przyjmując przy tym, że skrajny mo- społecznymi.
del ogólny i specjalistyczny charakteryzują wyraźnie odmienne 2. Kształcenie ma się opierać na wykształceniu operatywnej zna-
twierdzenia” . Typy edukacji prawniczej omówione w niniejszym jomości obowiązującego prawa oraz zasad jego stosowania
34
artykule przedstawię w ich niemieszanej formie, co uzasadniam i na podstawie tego określany ma być zakres ogólnych przed-
koniecznością jak najszerszego dopasowania do modeli prawo- miotów w programie studiów.
znawstwa. 3. Należy uniknąć kształcenia uniwersalnego dyletanta, czyli ab-
solwenta, który wskutek braku kontaktu z praktyką nie jest
przygotowany do wykonywania żadnego zawodu prawnicze-
go . Praktyczne umiejętności powinny być nabyte przez stu-
38
dentów podczas zajęć.
32 J. Woleński, op. cit., s. XVII.
33 J. Oniszczuk, op. cit., s. 49; A. Kość, Podstawy filozofii prawa, Warszawa 1998, 35 J. Wróblewski, op. cit., s. 26−27.
s. 254 i 264−265. 36 Ibidem.
34 M. Chmura, Edukacja prawnicza w poglądach Jerzego Wróblewskiego, Krytyka 37 J. Wróblewski, op. cit., s. 27.
Prawa 2016, tom 8, nr 3, s. 2–19. 38 M. Chmura, op. cit., s. 2–19.

www.edukacjaprawnicza.pl 2(170) rok akademicki 2017/2018 9

KLINIKA 24(29) 2018.indd 9 16.05.2018 11:05