Page 16 - Klinika nr 24 (29)/2018

DEBATA ŚRODOWISKOWA

trzeciej, która wykorzystała to w celu sformułowania i wysłania jedynie pod rygorem ograniczeń dowodowych, tzn. ad probatio-
oświadczenia. Z kolei gdyby e-mail podpisany nazwiskiem jednej nem . Z ważnych powodów sąd może więc dopuścić dowód słu-
15
osoby wysłała z kafejki internetowej inna osoba, forma dokumen- żący uzupełnieniu treści dokumentu (tj. ponad jego osnowę). Taka
towa również byłaby zachowana, nie byłoby natomiast podstaw możliwość zdaje się istotnie ograniczać niebezpieczeństwo wiążą-
do przypisania oświadczenia woli ujętego w tej formie osobie, któ- ce się ze wspomnianym wyżej fragmentarycznym udokumentowa-
rej nazwiskiem opatrzono treść wiadomości. niem treści oświadczeń woli.
Dokładnie tak samo jest w przypadku zwykłej formy pisemnej.
Przykładowo pozostawienie na biurku podpisanego „projektu” Streszczenie
oświadczenia woli wysłanego następnie do adresata przez pracow- Niniejszy artykuł dotyczy formy dokumentowej, tj. formy czyn-
nika osoby, która podpisała się na dokumencie, bez jej zgody nie ności prawnych wprowadzonej do Kodeksu cywilnego na mocy
rodzi przecież wątpliwości co do tego, czy forma została zachowa- ustawy z 10.7.2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, usta-
na, lecz co do tego, czy osobie, która podpisała dokument, można wy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych
w ogóle skutecznie przypisać złożenie oświadczenia woli. Przy- ustaw (Dz.U. z 2015 r. poz. 1311 ze zm.). Poruszono w nim wy-
pisanie oświadczenia i zachowanie formy dokumentowej są więc brane problemy prawne wiążące się z tego rodzaju formą, w szcze-
odrębnymi problemami prawnymi, a ich rozwiązanie wymaga się- gólności zaś zwrócono uwagę na potencjalne niebezpieczeństwo
gnięcia do odmiennych reguł prawnych (tj. odpowiednio art. 65 „udokumentowania” oświadczenia woli wbrew woli składającego
lub art. 77 KC). to oświadczenie. Jego podstawowym celem jest przedstawienie
2
elementów konstytuujących tę formę. Prezentacja wymogów,
Ryzyko nadużyć od których spełniania zależy zachowanie formy dokumentowej,
skłania do rozważenia, czy świadomość osoby składającej oświad-
Sformułowane wnioski pozwalają zauważyć, że potencjal- czenie woli tego, że jej oświadczenie jest utrwalane przez osobę
nie możliwe są sytuacje, w których adresat oświadczenia trzecią (że oświadczeniu nadawana jest postać dokumentu), stano-
woli lub osoba trzecia z premedytacją, ze złej woli nada wi wymóg zachowania formy dokumentowej. Próba analizy tego
13
postać formy dokumentowej cudzemu oświadczeniu woli zagadnienia jest zasadniczym celem artykułu.
w sposób zniekształcający jego treść. Przykładem takiej sy-
tuacji może być nagranie słów cudzego oświadczenia w taki Słowa kluczowe: oświadczenie woli, dokument, forma dokumen-
sposób, że obejmuje jedynie część jego treści, pomijając towa
inną, znacznie zmieniającą jego sens.
A documentary form as a new form of declarations
Jak wspomniano, zamieszczona w art. 77 KC definicja dokumen- of intent (legal acts) – selected issues
3
tu określa zakres zastosowania przepisów Kodeksu postępowa-
nia cywilnego, które posługują się pojęciem dokumentu. Z per- Summary
spektywy problematyki analizowanej w tym miejscu oznacza to, This paper aims at presenting an amendment to the Polish Civil Code
że art. 247 KPC potencjalnie mógłby ograniczać możliwość prowa- which introduced the so called documentary form into the Polish pri-
dzenia dowodu ze świadków lub z przesłuchania stron przeciwko vate law system. The main goal of the paper is to point out respective
osnowie lub ponad osnowę dokumentu, jakim jest np. e-mail, SMS elements that constitute the documentary form. The analysis of such
czy nagranie obejmujące treść czynności prawnej . Zgodnie z tym elements gives rise to serious doubts as to whether the consent of a per-
14
przepisem dowód ze świadków lub z przesłuchania stron przeciw- son making a deliration of intent to produce a document embodying it is
ko osnowie lub ponad osnowę dokumentu obejmującego czynność a sine qua non condition of documentary form. To address these doubts
prawną może być dopuszczony między uczestnikami tej czynności is another aim of this paper.
tylko w wypadkach, gdy nie doprowadzi to do obejścia przepisów
o formie zastrzeżonej pod rygorem nieważności i gdy ze wzglę- Keywords: declaration of intent, document, documentary form
du na szczególne okoliczności sprawy sąd uzna to za konieczne.
W przypadku formy dokumentowej de lege lata możliwość obejścia
przepisów o formie zastrzeżonej pod rygorem nieważności w za-
sadzie nie zachodzi, forma ta jest bowiem zastrzegana w ustawie 15 Wbrew bronionemu niekiedy poglądowi (zob. np. wyr. z 22.3.2001 r., V CKN
260/00, Legalis) przepis art. 247 KPC nie znajduje zastosowania jedynie w odnie-
sieniu do czynności prawnych, dla których dokonania wymagane jest zachowanie
13 Por. wyr. SN z 22.4.2016 r., II CSK 478/15, Legalis. Sąd Najwyższy dokonał formy pisemnej zastrzeżonej pod rygorem nieważności. Kompetencja sądu w za-
rozróżnienia dwojakiego rodzaju dowodów z nagrań dokonywanych bez zgody kresie dopuszczania dowodów osobowych w wypadkach, w których dokument
nagrywanego. Nagrania stanowiące czyn zabroniony z art. 267 KK, tj. nagrania powstał w zadośćuczynieniu wymogom formy pisemnej ad probationem lub ad
uzyskane przez osobę, dla której nie były przeznaczone nagrywane treści, oraz na- eventum, jest również przedmiotem ograniczeń wyrażonych w art. 247 KPC. Róż-
grania uzyskane przez jednego z uczestników nagrywanej rozmowy. Drugie z nich nica polega na tym, że w tym drugim przypadku nie zaktualizuje się ryzyko obej-
zostały przez SN uznane wyraźnie za legalne, a przeprowadzenie dowodu z nich – ścia przepisów o formie zastrzeżonej pod rygorem nieważności. Jeżeli jednak sąd
za generalnie dopuszczalne. Sąd podkreślił, że wątpliwości co do wartości dowodu uzna, że brak jest szczególnych okoliczności, które uzasadniałyby przeprowadze-
z potajemnego nagrania rozmowy prowadzonej przez nagrywającego z rozmówcą nie dowodu ze świadków lub przesłuchania stron, może odmówić dopuszczenia
z uwagi na możliwość sterowania przez nagrywającego przebiegiem tej rozmowy takiego dowodu, jeśli będzie on dowodem przeciwko osnowie lub ponad osno-
nie usprawiedliwiają zdyskwalifikowania dowodu a priori. wę dokumentu; tak: E. Rudkowska-Ząbczyk, [w:] E. Marszałkowska-Krześ (red.),
14 R. Strugała, [w:] E. Gniewek, P. Machnikowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Warszawa 2017, uw. do art. 247,
Warszawa 2017, uw. do art. 77 , Nb 3. Nb. 17.
3

www.edukacjaprawnicza.pl

14 KLINIKA Nr 24 (29)/2018 www.fupp.org.pl

KLINIKA 24(29) 2018.indd 14 16.05.2018 11:05