Page 21 - Klinika nr 24 (29)/2018

DEBATA ŚRODOWISKOWA

Tym samym powierzenie władzy rodzicielskiej obojgu mał- dla relacji między nimi. O takim rozdzieleniu powinny orzekać
żonkom jest możliwe wówczas, gdy spełnione są trzy prze- wyłącznie sądy i tylko w wyjątkowych okolicznościach”. Jednocze-
słanki: śnie w punkcie 5.5 Zgromadzenie Parlamentarne wezwało pań-
1) małżonkowie złożą zgodny wniosek; stwa członkowskie do wprowadzenia do prawa krajowego zasady
2) małżonkowie przedstawią sądowi porozumienie o sposobie wspólnego zamieszkiwania [z dzieckiem przez każdego z rodzi-
wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów ców] po separacji, ograniczając wszelkie wyjątki do przypadków
z dzieckiem; nadużyć wobec dzieci lub ich zaniedbywania czy przemocy domo-
3) zasadne jest oczekiwanie, że małżonkowie będą współdziałać wej, dostosowując czas, w którym dziecko zamieszkuje z każdym
w sprawach dziecka (art. 58 § 1a KRO) . z rodziców, adekwatnie do jego potrzeb i interesu.
23
W ostatnim czasie postulowane są jednak zmiany powyższego Z kolei przeciwnicy opieki naprzemiennej wskazują, że taka forma
przepisu poprzez wprowadzenie możliwości orzekania opieki na- pieczy nad dziećmi nie sprawdza się w przypadku ostrego konflik-
przemiennej polegającej na powierzeniu wykonywania władzy tu z rodzicami i nie powinna być orzekana automatycznie, tylko
rodzicielskiej obojgu rodzicom oraz określeniu, że dziecko bę- orzeczenie takie winno być zawsze poprzedzone głęboką analizą.
dzie mieszkać z każdym z rodziców w powtarzających się okre- Ponadto wskazują na konieczność ciągłych przeprowadzek, brak
sach. Uznaje się, że ta forma sprawowania pieczy nad dzieckiem stabilności otoczenia, co może zaburzać poczucie bezpieczeństwa
ma miejsce wówczas, gdy od 30% do 70% czasu dziecko spędza u dziecka. Zwraca się również uwagę na to, że opieka naprzemien-
z jednym z rodziców, pozostałą część zaś z drugim . Postuluje się, na nie powinna być rekomendowana u dzieci, które mają kłopoty
24
by w przypadku opieki raz jednego, raz drugiego rodzica czas spę- rozwojowe, np. autyzm .
28
dzany z każdym z rodziców był co najmniej znaczący – przybiera-
jąc formę okresowego, systematycznego i wspólnego zamieszkiwa- Podsumowanie
25
nia z nim . Zapewne nie ma jednego idealnego, uniwersalnego rozwiązania,
Cel wprowadzenia takiego unormowania to m.in. przeciwdzia- które byłoby odpowiednie dla każdej rodziny i całkowicie neutrali-
łanie alienacji rodzicielskiej i eliminacja takich postaw rodziców, zowałoby skutki rozwodu rodziców.
którzy nie respektują prawa dziecka do kontaktu z drugim ro- Opracowując poradę prawną, należy pamiętać, że każda sprawa
dzicem i dążą do wykluczenia tego rodzica z życia dziecka. Zwo- wymaga indywidualnej i pogłębionej oceny. W przypadku spraw
lennicy opieki naprzemiennej wskazują na szereg korzyści, jakie rozwodowych do uniwersyteckich poradni prawnych przycho-
płyną z niej dla małoletnich dzieci. Przede wszystkim ma ona dzą często osoby krytycznie nastawione wobec współmałżonka
za zadanie niwelować u dziecka konsekwencje psychiczne płyną- i nierzadko prezentujące wobec niego antagonistyczną posta-
ce z rozstania rodziców i sprzyjać zaadaptowaniu do nowej sy- wę. W takiej sytuacji zadaniem osoby udzielającej porady praw-
tuacji rodzinnej. „Opieka naprzemienna ma przede wszystkim nej jest przede wszystkim, by nie ulegać emocjom strony oraz
zapewnić dziecku: w sposób możliwe najbardziej dokładny i obiektywny ustalić stan
1) indywidualny i bardziej swobodny kontakt z każdym rodzicem faktyczny. Świadomość problemu izolowania dziecka od jednego
i tym samym możliwość zaspokojenia potrzeb, z rodziców umożliwi udzielenie porady prawnej rodzicowi wy-
2) możliwość uczestnictwa w codziennej aktywności każdego z ro- kluczanemu z życia dziecka, a także pozwoli wskazać mu środ-
dziców oraz poznawania/uczenia się różnych ról i wzorców po- ki prawne służące przeciwdziałaniu temu zjawisku. Alienacja
stępowania, rodzicielska jest nie tylko formą przemocy emocjonalnej wobec
3) możliwość kontaktów z dziadkami i innymi członkami rodziny dziecka, ale również stanowi przemoc wobec wyalienowanego
każdego z rodziców, mających znaczenie dla kształtowania po- rodzica (zwanego często rodzicem drugoplanowym). Z uwagi
26
czucia tożsamości i dobrej samooceny ”. na powyższe w niniejszym artykule omówiono syndrom zespołu
Postulaty dotyczące wprowadzenia opieki naprzemiennej są spój- alienacji rodzicielskiej i zachowania, jakie najczęściej mu towa-
ne ze stanowiskiem prezentowanym przez organy Rady Europy, rzyszą. Ponadto wskazano instytucje, które mogą przeciwdziałać
zgodnie bowiem z punktem 3 Rekomendacji 2079 (2015) Zgro- uniemożliwianiu lub utrudnianiu kontaktów z jednym z rodzi-
madzenia Parlamentarnego Rady Europy w sprawie równości ców. Wiedza w tym zakresie niewątpliwie może się przyczynić
i wspólnej odpowiedzialności rodzicielskiej „poszanowanie życia do skuteczniejszej i pełniejszej ochrony prawa dziecka do obojga
27
rodzinnego jest podstawowym prawem zawartym w art. 8 Euro- rodziców, a nadto do zabezpieczenia przed występowaniem zja-
pejskiej Konwencji Praw Człowieka (ETS nr 5) oraz wielu między- wisk zagrażających psychice małoletnich dzieci. Jeżeli zaś do uni-
narodowych instrumentach prawnych. Dla rodzica i dziecka moż- wersyteckiej poradni prawnej zgłosi się osoba, u której dostrze-
ność bycia razem stanowi konieczny element życia rodzinnego. żone zostaną zachowania mające na celu wykluczenie drugiego
Rozdzielenie dziecka i rodzica niesie za sobą nieodwracalne skutki rodzica z życia dziecka, osoba sporządzająca opinię powinna się
kierować przewodnią zasadą prawa rodzinnego, jaką jest dobro
23 G. Jedrejek, Art. 58, [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz aktualizowany, dziecka. Najczęściej brak porozumienia rodziców naraża dzie-
System Informacji Prawnej LEX, 2018.
24 R. Sikora, Opieka naprzemienna – w kontekście rozwodu rodziców i kosztów psy- ci na konflikt lojalnościowy, wzmaga napięcia w zakresie relacji
chicznych ponoszonych przez dzieci, Kwartalnik Naukowy Towarzystwa Uniwer- rodzinnych i obciąża dziecko emocjonalnie. Małżonkowi win-
syteckiego Fides et Ratio 2016, Nr 1(25), s. 290. nemu trwałemu i zupełnemu rozkładowi pożycia małżeńskiego
25 Ibidem, s. 290.
26 E. Milewska, Ocena wpływu opieki naprzemiennej na małoletnie dzieci i ich relacje nie można automatycznie przypisać bycia nieudolnym i złym ro-
z rodzicami, Opinie i Ekspertyzy, Warszawa 2017, OE – 263, s. 7. dzicem. Nie można bowiem uzależniać sprawowania opieki nad
27 Debata Zgromadzenia w dn. 2.10.2015 r. (36. posiedzenie) (zob. dok. 13870, dzieckiem czy częstotliwości kontaktów z dzieckiem od winy
raport Komitetu ds. Równości i Niedyskryminacji, sprawozdawca: Françoise Het-
to-Gaasch, oraz dok. 13896, opinia Komitetu ds. Spraw Społecznych, Zdrowia w konflikcie małżeńskim. Dziecko zaś nigdy nie może stać się
i Zrównoważonego Rozwoju, sprawozdawca: Stefan Schennach). Tekst przyjęty
przez Zgromadzenie w dn. 2.10.2015 r. (36. posiedzenie), https://www.ms.gov. 28 B. Arska-Karyłowska, M. Śniegulska, Rozwód rodziców a dobro dziecka, https://na-
pl/pl/prawa-czlowieka/miekkie-prawo-miedzynarodowe/prawo-rodzinne, dostęp: wokandzie.ms.gov.pl/24/dobre-praktyki-2-24/rozwod-rodzicow-a-dobro-dziecka.
14.4.2018 r. html, dostęp: 14.4.2018 r.

www.edukacjaprawnicza.pl 2(170) rok akademicki 2017/2018 19

KLINIKA 24(29) 2018.indd 19 16.05.2018 11:05