Page 25 - Klinika nr 24 (29)/2018

DEBATA ŚRODOWISKOWA

12
prawność oraz rozkład ciężaru dowodu. Zgodnie z art. 4 ZawLekU w jego działaniu lub omyłkowo zaleca pacjentowi lek niewłaściwy
18
„lekarz ma obowiązek wykonywać zawód, zgodnie ze wskazaniami w terapii danego schorzenia” .
aktualnej wiedzy medycznej, dostępnymi mu metodami i środka- Obowiązki lekarza nie wiążą się ze zobowiązaniem rezultatu,
mi zapobiegania, rozpoznawania i leczenia chorób, zgodnie z zasa- a z dołożeniem należytej staranności. Sąd Apelacyjny w War-
dami etyki zawodowej oraz z należytą starannością”. W sprawach szawie podkreślił, że „wysokie wymagania staranności nie mogą
o błąd medyczny powoływany jest biegły lekarz, który stwierdza, przeradzać się w przypisywanie im [lekarzom] obowiązków nie-
czy działanie pozwanego lekarza było zgodne z aktualną wiedzą możliwych praktycznie do wykonania i tym samym we wprowa-
medyczną, czy nie. Ewentualna odpowiedzialność ponoszona jest dzeniu swoistej odpowiedzialności na zasadzie ryzyka, co w szcze-
na zasadzie winy z art. 415 KC. Najważniejszym z punktu widze- gólny sposób dotyczy czynności, z których podjęciem połączone
nia pacjenta-powoda elementem odróżniającym postępowanie jest znaczne niebezpieczeństwo oraz wynikające stąd możliwości
o zadośćuczynienie za błąd medyczny od „zwykłego” postępowa- częstszego – niż to się zazwyczaj dzieje – powstania szkody” . Sąd
19
nia odszkodowawczego jest ciężar dowodu. W procesach dotyczą- Najwyższy w wyroku z 2010 r. zaznaczył, że „jeżeli zachowanie le-
cych błędów medycznych ciężar dowodu jest przerzucony na leka- karza przy dokonywaniu zabiegu medycznego odbiega na nieko-
rza/szpital, o czym niżej. rzyść od przyjętego, abstrakcyjnego wzorca postępowania lekarza,
przemawia to za jego winą w razie wyrządzenia szkody. Wzorzec
Nie jest błędem medycznym np. źle wykonany zastrzyk, jest budowany według obiektywnych kryteriów takiego poziomu
nieprawidłowe przyrządzenie leku, pozostawienie ciała ob- fachowości, poniżej którego postępowanie danego lekarza nale-
cego w polu operacyjnym, brak umiejętności i zręczności ży ocenić negatywnie. Właściwy poziom fachowości wyznaczają
(np. przecięcie przewodu żółciowego podczas operacji usu- kwalifikacje (specjalizacja, stopień naukowy), posiadane doświad-
nięcia pęcherzyka żółciowego, wadliwie wykonane znie- czenie ogólne i przy wykonywaniu określonych zabiegów medycz-
czulenie, transfuzja niewłaściwej grupy krwi itp.) . nych, charakter i zakres dokształcania się w pogłębianiu wiedzy
13
medycznej i poznawaniu nowych metod leczenia. O zawinieniu
Jak stwierdził Sąd Najwyższy w orzeczeniu z 17.2.1967 r., przy- lekarza może zdecydować także niezręczność i nieuwaga przepro-
stąpienie lekarza do operacji bez mycia rąk również nie jest błę- wadzanego zabiegu, jeżeli oceniając obiektywnie nie powinny one
dem w sztuce lekarskiej, bowiem „nie można (...) zaliczyć do błę- wystąpić w konkretnych okolicznościach. Nie chodzi zatem o wy-
dów w sztuce lekarskiej zaniedbania polegającego na naruszeniu maganie od lekarza staranności wyższej od przeciętnej, lecz o wy-
obowiązku stosowania przy dokonywaniu operacji elementarnych soki poziom przeciętnej staranności każdego lekarza jako staran-
zasad antyseptyki, której zachowanie jest kardynalnym obowiąz- ności zawodowej i według tej przeciętnej ocenianie konkretnego
kiem całego personelu zatrudnionego przy przeprowadzaniu za- zachowania” .
20
biegów chirurgicznych, a przy tym nie wymaga posiadania spe-
cjalnych wiadomości ani nie może nasuwać przy jej stosowaniu Zgoda pacjenta na zabieg a potencjalne ryzyko
najmniejszych wątpliwości tak natury praktycznej, jak i teoretycz- W glosowanym wyroku sąd zauważył, że zgoda pacjenta na zabieg
nej, podobnie jak nie stanowiłoby błędu w sztuce lekarskiej poda- (w formie pisemnej poprzez złożenie podpisu) oznacza również
nie pacjentowi trucizny zamiast lekarstwa” . Zdarzają się jednak zgodę na potencjalne ryzyko związane z daną czynnością leczni-
14
orzeczenia, w których mylone są pojęcia niedbalstwa i braku umie- czą. Podobny pogląd wyraził w 2012 r. Sąd Apelacyjny w Krakowie,
jętności u lekarza z błędem w sztuce lekarskiej. Należą one jednak który zaznaczył, że „błędne jest utożsamianie powikłania poope-
do mniejszości . racyjnego z błędem w sztuce lekarskiej. Powikłania pooperacyjne
15
Niekiedy pierwsza intuicja może sugerować popełnienie błę- czy też śródoperacyjne występujące niejednokrotnie w przypadku
du medycznego, jednak po głębszej analizie dany czyn okazu- operacji ciężkich są niezależne od przestrzegania ustalonych stan-
je się niezwiązany z wiedzą medyczną, dlatego też nie może być dardów medycznych i procedur medycznych. Natomiast za błąd
uznany za błąd. Dla przykładu: w 1955 r. Sąd Najwyższy uznał, w sztuce lekarskiej uważa się doprowadzenie do uszczerbku
że przekroczenie czasu naświetlania promieniami Roentgena nie na zdrowiu pacjenta na skutek nieprzestrzegania ustalonych stan-
stanowi błędu lekarskiego, lecz „uchybienie w zakresie zapewnie- dardów, procedur medycznych” .
21
nia choremu bezpieczeństwa i opieki podczas przeprowadzania W glosowanym orzeczeniu sąd apelacyjny powołał się na spo-
niebezpiecznego dla zdrowia naświetlania. Stwierdzenie takiego strzeżenie sądu okręgowego, że „zawsze występuje ryzyko przy
uchybienia nie wymaga bowiem odwoływania się do zasad nauki dokonywaniu jakiejkolwiek czynności leczniczej. Ryzyko to, pod-
i wiedzy medycznej” . W ocenie Sądu Najwyższego błędem nie pisując zgodę na wykonanie zabiegu, co w niniejszej sprawie miało
16
jest również „niedokładne lub niewystarczające pouczenie chore- miejsce, pacjent akceptuje i przejmuje je na siebie. Często właśnie
go o sposobie zażycia leku, dobowej dawce oraz interakcjach z in- w granicach ryzyka mieszczą się niekorzystne dla zdrowia poszko-
nymi lekami, jest to bowiem zwykłe zaniedbanie, którego można dowanych czy pokrzywdzonych wyniki leczenia i stanowią one
się dopuścić niezależnie od znajomości zasad wiedzy medycznej niepowodzenie lecznicze, a nie sam błąd lekarski”.
17
i ich przestrzegania” . Sąd Najwyższy stwierdził też, że „za błąd Trzeba podkreślić, że pacjent, wyrażając zgodę na zabieg, bie-
lekarski można uznawać tylko działanie polegające na zapisaniu rze wprawdzie na siebie ryzyko zwykłych powikłań poopera-
choremu niewłaściwej dawki w sytuacji, gdy lekarz orientuje się cyjnych, ale jedynie przy założeniu, że nie zostaną one spo-
wodowane z choćby najlżejszej winy lekarza. Wina lekarza jest
12 Ustawa z 5.12.1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty, tekst jedn.: Dz.U. konieczną przesłanką do dochodzenia odszkodowania z tytułu
z 2018 r. poz. 617, dalej jako: ZawLekU.
13 Zob. M. Nesterowicz, Prawo medyczne, Toruń 2016, s. 237-238.
14 Orz. SN z 17.2.1967 r., I CR 435/66, OSNCPiUS 1967, Nr 10, poz. 177. 18 Ibidem.
15 Zob. np. wyr. SA w Katowicach z 18.2.1998 r., I ACa 715/97, OSA 1999, Nr 2, 19 Wyr. SA w Warszawie z 3.3.1998 r., I ACa 14/98, OSA w Warszawie 1998, Nr 3,
poz. 7; wyr. SO w Lublinie z 1.2.2006 r., I C 213/04, Legalis. poz. 30.
16 Orz. SN z 1.4.1955 r., IV CR 39/54, OSNCK 1957, Nr 1, poz. 7. 20 Wyr. SN z 10.2.2010 r., V CSK 287/09, OSP 2012, Nr 10, poz. 95.
17 Wyr. SN z 3.12.1958 r., IV K 28/58, PiP 1960, Nr 1, s. 200−203. 21 Wyr. SA w Krakowie z 23.11.2012 r., I ACa 1072/12, Legalis.

www.edukacjaprawnicza.pl 2(170) rok akademicki 2017/2018 23

KLINIKA 24(29) 2018.indd 23 16.05.2018 11:05