Page 22 - Klinika nr 25 (30)/2018

DEBATA ŚRODOWISKOWA

Ustawodawca w art. 87 § 1 pkt 1 KP przyjął, że za wyjątkiem państwa oraz ochronę osób pozostających na utrzymaniu pra-
1
świadczeń alimentacyjnych przy dokonywaniu potrąceń sum eg- cownika. Dzięki niej wierzyciel alimentacyjny oszczędza czas po-
zekwowanych na mocy tytułów wykonawczych wolna od potrąceń trzebny na wszczęcie i prowadzenie egzekucji, jak również unika
jest kwota wynagrodzenia minimalnego, po odliczeniu składek ponoszenia jej kosztów. Potrącenia dokonywane na podstawie
na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy przepisu art. 88 KP są możliwe dopiero po przedstawieniu przez
od osób fizycznych. Sposób określania wynagrodzenia minimal- osobę uprawnioną tytułu wykonawczego. Pracodawca nie jest jed-
nego został określony w ustawie o wynagrodzeniu minimalnym. nak związany wnioskiem wierzyciela, a co za tym idzie ‒ może od-
24
Należy zatem stwierdzić, że kwota minimalnego wynagrodzenia mówić dokonywania potrąceń . Zasady dokonywania potrąceń
za pracę jest kwotą wolną od potrąceń w 100%, ale dotyczy to wy- na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych w omawianym try-
łącznie wierzytelności stwierdzonych tytułami wykonawczymi bie są identyczne jak w przypadku postępowania egzekucyjnego.
na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne. Dokonując potrąceń w trybie art. 88 KP, pracodawca występuje
Ograniczenie to jest istotne w przypadku wynagrodzeń o niskiej w roli komornika. Pracodawca dokonuje na piśmie zawiadomienia
wysokości, bowiem egzekucja należności na mocy tytułów wy- pracownika o dokonanym zajęciu wynagrodzenia, informuje go
konawczych innych niż świadczenia alimentacyjne w wysokości o osobie wierzyciela, tytule wykonawczym, wysokości dochodzo-
połowy wynagrodzenia pozbawiłaby pracownika niezbędnego mi- nej wierzytelności, a ponadto przekazuje wierzycielowi potrącone
nimum środków do życia. Konkludując, wobec pracownika osią- wynagrodzenie. Za prawidłowe dokonanie potrąceń pracodawca
gającego dochód na poziomie płacy minimalnej nie można prowa- ponosi odpowiedzialność zarówno wobec pracownika, jak i wie-
dzić egzekucji z wynagrodzenia za pracę, za wyjątkiem należności rzyciela. Tryb określony w przepisie art. 88 KP nie jest dopusz-
alimentacyjnych. czalny, gdy należności z tytułu świadczeń alimentacyjnych mają
Kolejne ograniczenia dopuszczalności prowadzenia egzekucji z wy- być potrącane na rzecz kilku wierzycieli alimentacyjnych, a łączna
1
nagrodzenia pracownika określone w art. 87 § 1 KP dotyczą sy- suma, która ma być potrącana, nie wystarcza na pełne pokrycie
tuacji potrącenia należności z tytułu zaliczek – w tym wypadku wszystkich należności. Aby wykluczyć potrącenia pozaegzekucyjne,
można potrącić kwotę ponad 75% wynagrodzenia minimalnego, przesłanki te muszą wystąpić łącznie. Ponadto potrącenie bezegze-
a w przypadku kar pieniężnych ‒ do kwoty ponad 90% wynagro- kucyjne jest niedopuszczalne, gdy wynagrodzenie za pracę zostało
dzenia minimalnego. zajęte przez organ egzekucyjny. W wypadku wszczęcia przez organ
Jak była już mowa, powyższych zasad nie stosuje się do potrące- egzekucyjny egzekucji z wynagrodzenia za pracę pracownika zaję-
nia na mocy tytułu wykonawczego na zaspokojenie świadczeń ali- cie dokonane przez pracodawcę zostaje przekazane organowi egze-
mentacyjnych. Zobowiązania te mogą być zatem potrącane także kucyjnemu. Potwierdza to również bieżące stanowisko judykatury,
z minimalnego wynagrodzenia za pracę w przewidzianej w art. 87 zgodnie z którym: „w razie zaistnienia sytuacji określonej w art. 88
§ 3 KP wysokości, wynoszącej 3/5 wynagrodzenia otrzymywanego § 1 pkt 2 KP pracodawca jest zobowiązany do zaprzestania realiza-
przez pracownika. W związku z powyższym na zaspokojenie świad- cji w trybie pozaegzekucyjnym potrąceń na poczet należności ali-
czeń alimentacyjnych można dokonać potrącenia wynagrodzenia mentacyjnych i ma obowiązek wykonania zajęcia wynagrodzenia
minimalnego powyżej 2/5 wysokości wynagrodzenia. Takie prefe- za pracę w trybie egzekucyjnym. Dla dopuszczalności dokonywania
rowanie świadczeń alimentacyjnych uzasadnione jest tym, że wy- przez pracodawcę bezegzekucyjnych potrąceń należności alimen-
nagrodzenie za pracę ma służyć zaspokojeniu potrzeb życiowych tacyjnych nie jest istotne, kiedy, tj. przed przystąpieniem do tych
nie tylko pracownika, ale również członków jego rodziny. potrąceń czy już w ich trakcie, wypełniły się przesłanki z art. 88 § 1
W związku z powyższym Kodeks pracy przewiduje dwie granice pkt 2 KP. Ma to tylko takie znaczenie, że w pierwszym przypadku
określające wysokość wynagrodzenia pracownika wolną od potrą- pracodawca odmawia przyjęcia tytułu wykonawczego do realizacji
ceń: pierwszą z nich stanowią kwoty wolne od potrąceń, drugą ob- w trybie pozaegzekucyjnym, a w drugim przypadku obowiązany
licza się według zasad określonych w art. 87 § 3 pkt 2 i § 4 KP. jest do zaprzestania dokonywania potrąceń należności alimenta-
1
cyjnych i zwrotu tytułu wykonawczego wierzycielowi” .
25
2.4. Potrącenia na zaspokojenie świadczeń
alimentacyjnych – regulacje szczegółowe 2.5. Potrącenie z wynagrodzenia za zgodą pracownika
Kolejne uprzywilejowanie w zakresie możliwości potrącania z wy- Oprócz ustawowych przypadków przewidujących możliwość doko-
nagrodzenia za pracę wierzytelności wynikających ze świadczeń nywania potrąceń z wynagrodzenia za pracę pracownika ustawo-
alimentacyjnych zostało określone w art. 88 KP, zgodnie z którym: dawca w art. 91 KP przewidział możliwość dokonywania potrąceń
„potrąceń na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych pracodawca należności innych niż określone w art. 87 § 1 i 7 KP za zgodą pra-
26
dokonuje również bez postępowania egzekucyjnego, z wyjątkiem cownika wyrażoną na piśmie . W tym wypadku wolna od potrąceń
przypadków, gdy: 1) świadczenia alimentacyjne mają być potrącane jest kwota wynagrodzenia za pracę w wysokości minimalnej przy
na rzecz kilku wierzycieli, a łączna suma, która może być potrą- potrącaniu należności na rzecz pracodawcy oraz 80% wynagrodze-
cona, nie wystarcza na pełne pokrycie wszystkich należności ali- nia minimalnego ‒ przy potrącaniu innych należności. Na pod-
mentacyjnych; 2) wynagrodzenie za pracę zostało zajęte w trybie stawie omawianego artykułu: „w praktyce występują dwa rodzaje
egzekucji sądowej lub administracyjnej”. Potrąceń, o których mowa potrąceń dokonywanych przez pracodawcę za zgodą pracownika
powyżej, pracodawca dokonuje na wniosek wierzyciela na podsta- lub na jego wniosek. Pierwsze z nich dotyczą długu pracownika
wie przedłożonego przez niego tytułu wykonawczego. Omawiany wobec pracodawcy, drugie ‒ długów pracownika wobec innych
przepis stanowi jeden z wyjątków od zasady dokonywania potrąceń
z wynagrodzenia za pracę pracownika w postępowaniu egzekucyj- 24 Szerzej: wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z 19.1.2011 r.,
I SA/Lu 909/10, Legalis.
nym (sądowym lub administracyjnym). Uproszczona procedura 25 Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 26.3.2013 r., II FSK 1549/11, Lega-
dokonywania potrąceń z wynagrodzenia należności alimentacyj- lis.
nych na wniosek wierzyciela stanowi uprzywilejowanie wierzycieli 26 Vide: wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 21.12.2005 r., I OSK 461/05,
Legalis; wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 2.8.2016 r., I OSK 467/15,
alimentacyjnych z uwagi na szeroko pojętą politykę prorodzinną Legalis.

www.edukacjaprawnicza.pl 1(171) rok akademicki 2018/2019 21

KLINIKA 25(30) 2018.indd 21 28.01.2019 14:42