Page 17 - Klinika nr 25 (30)/2018

DEBATA ŚRODOWISKOWA

wiązywane w trakcie postępowania separacyjnego. Drugie określe- zachowań pojęciem „mediacja” nie można oceniać krytycznie.
nie jest natomiast szersze i dotyczy wszelkich konfliktów między W praktyce przecież często się zdarza i tak, że mediatorzy stosu-
małżonkami, między małżonkami a dziećmi oraz między różnymi ją mieszane modele mediacji, gdyż istota sporu i charakterystyka
członkami rodziny, np. między rodzeństwem czy między dziadka- uczestniczących w nim osób tego wymaga. Mieści się to również
mi a wnukami. w granicach mediacji zakreślonych przepisami ustawy Kodeks po-
81
Także różne akty prawne mogą być podstawą do wyodrębnienia stępowania cywilnego . Z tego też powodu należy się spodziewać,
swoistych rodzajów mediacji. Przykładowo rozdział 44 tytułu V że w dalszym ciągu będą powstawały nowe rodzaje mediacji. Pro-
Florida Statutes, podając definicję mediacji, wskazuje, że obejmu- cesowi temu powinna towarzyszyć jednak głęboka świadomość sa-
je ona: a) appellate court mediation, czyli mediację w sprawach cy- mych mediatorów co do różnych modelów mediacji, tak aby nie
wilnych prowadzoną w trakcie zawisłości sprawy przed sądem od- wprowadzać w błąd ich uczestników.
woławczym/apelacyjnym; b) circuit court mediation, czyli mediację
w sprawach cywilnych, z wyłączeniem spraw rodzinnych, podlega- Streszczenie
jących rozpoznaniu w postępowaniu przed tym sądem; c) county Niniejszy artykuł ma na celu zaprezentowanie różnych rodzajów/
court mediation, czyli mediację w sprawach cywilnych podlegają- stylów/paradygmatów mediacji, w tym mediacji umownej, sądo-
cych rozpoznaniu przez ten sąd, w tym w tzw. drobnych sprawach wej, facylitatywnej, ewaluatywnej, transformatywnej, zoriento-
(ang. small claims); d) family mediation, która oznacza mediację wanej na rozwiązanie problemu, otwartej, zamkniętej, zoriento-
w sprawach rodzinnych, dotyczącą osób zarówno pozostających wanej na przebieg postępowania, zorientowanej na rozwiązanie
w związku małżeńskim, jak i nie, przed rozwiązaniem i po roz- sporu, wahadłowej, online, w cztery oczy, opartej na przepisach
wiązaniu małżeństwa na mocy orzeczenia sądowego, dotyczącą prawnych, opartej na interesach stron, narratywnej, humanistycz-
podziału majątku, wspólnej lub osobistej opieki nad dzieckiem, nej oraz innych, mniej znanych i stosowanych rodzajów mediacji.
alimentacji, władzy rodzicielskiej oraz kontaktów z dzieckiem; Wszystkie one są dopuszczalne w świetle przepisów ustawy Ko-
e) dependency or in need of services mediation, czyli mediację w sy- deks postępowania cywilnego i mogą stanowić skuteczny sposób
tuacjach, gdy nieletni sprawia trudności wychowawcze lub rodzina rozwiązania sporu cywilnego. Znajomość ich może pomóc m.in.
przeżywa innego rodzaju kłopoty . Widzimy, że zastosowano tu- studentom udzielającym porad prawnych w ramach uniwersytec-
79
taj mieszane kryteria wyodrębnienia rodzajów mediacji. Pierwsze kich poradni prawnych w doborze tych, które najlepiej będą służy-
trzy rodzaje związane są z rodzajem sądu, w którym dana sprawa ły rozwiązaniu sporu.
jest rozpatrywana, dwa pozostałe zostały wyodrębnione na pod-
stawie kryterium przedmiotowego. Słowa kluczowe: rodzaje mediacji, mediacja umowna, mediacja
sądowa, mediacja facylitatywna, mediacja ewaluatywna, mediacja
Podsumowanie transformatywna
Przyglądając się omówionym rodzajom mediacji, można dostrzec,
że określane w ten sposób postępowania mogą się istotnie różnić Selected remarks on types of mediation in civil cases
od siebie, gdyż inne są ich podstawy, cele, w inny sposób w po-
szczególnych modelach może się zachowywać mediator, każda Summary
z nich ma zalety i wady. Jak wspomniano na początku, istnieje The main goal of this article is to present different types/styles/para-
potrzeba świadomego rozróżniania zarówno przez mediatorów, digms of mediation, including contractual, court-referred, facilitative,
prawników, studentów udzielających porad prawnych w studenc- evaluative, transformative, problem-solving, open, closed, process-
kich poradniach prawnych, jak i strony sporu poszczególnych ro- -oriented, substance-oriented, shuttle, online, face-to-face, rights-ba-
dzajów mediacji w celu doboru przez nich tego wariantu, który sed, interest-based, narrative, humanistic mediation and other less
w najpełniejszy sposób zrealizuje potrzeby związane ze sporem . known and used forms of mediation. All of them are admissible acor-
80
Trudno przecież jednoznacznie wskazać, która z metod będzie uni- ding to the Polish Code of Civil Procedure and can be used as an effective
wersalnie najlepsza, skoro specyfika poszczególnych sporów, stan form of civil dispute resolution. Their knowledge can help, among others,
psychiczny uczestników mediacji, ich potrzeby mogą się od sie- students who provide legal advice within university legal clinics, to se-
bie zupełnie różnić. Można powiedzieć, że poszczególne metody lect those which will best serve to resolve the dispute.
wykształciły się właśnie dlatego, że było na nie zapotrzebowanie
i najbardziej adekwatnie odpowiadały one interesom uczestniczą- Keywords: forms of mediation, contractual mediation, court-referred
cych w nich osób. Dlatego samego zjawiska obejmowania postę- mediation, facilitative mediation, evaluative mediation, transformative
powań o tak szerokim spektrum dozwolonych i niedozwolonych mediation

79 § 44.1011 (2) (a)–(e).
W literaturze wskazuje się nawet, że potrzeba taka jest jeszcze większa, gdy strony
80
są zobowiązane do udziału w mediacji, A. Milne, J. Folberg, P. Salem, op. cit., s. 17. 81 T. j. Dz. U. z 2018 r. poz. 1360 ze zm.

16 KLINIKA Nr 25 (30)/2018 www.fupp.org.pl

KLINIKA 25(30) 2018.indd 16 28.01.2019 14:42