Page 16 - Klinika nr 25 (30)/2018

DEBATA ŚRODOWISKOWA

mediację zorientowaną na przebieg postępowania (ang. process- nio na rozwiązanie konfliktu niż na podstawy sporu. Z kolei in-
-oriented mediation) i mediację zorientowaną na rozwiązanie sporu terest-based mediation ma terapeutyczny charakter i uwzględnia
(ang. substance-oriented mediation). Pierwsza z nich zakłada, że rola tradycyjne aspekty mediacji, takie jak wartość wzajemnych relacji,
mediatora ma charakter czysto proceduralny i polega na zorgani- dotarcie do podstaw konfliktu oraz zrozumienie argumentów i in-
zowaniu postępowania mediacyjnego w taki sposób, aby strony teresów drugiej strony.
miały ułatwioną komunikację między sobą i w ten sposób szyb- Do mniej popularnych typów mediacji, a w związku z tym rzadziej
ciej doszły do wspólnego porozumienia. W tym rodzaju mediacji omawianych w doktrynie, zaliczyć można mediacje narratywne
główny akcent jest położony na sam przebieg postępowania, a nie (ang. narrative mediation) i humanistyczne (ang. humanistic media-
70
na jego cel, jakim jest rozwiązanie sporu. Natomiast w substance- tion) . Wyodrębnienie pierwszej z nich opiera się na założeniu,
-oriented mediation (zwanej także muscle albo rambo mediation) że konflikty są następstwem użycia określonego języka, a nie za-
56
71
zadanie mediatora ma nie tylko charakter proceduralny, ale tak- istnienia pewnych sytuacji faktycznych . W konsekwencji, opo-
że merytoryczny, bowiem jest on zobowiązany do przedstawienia wiadając o różnych zdarzeniach, strony kreują i kontrolują okre-
stronom własnych ocen i propozycji dotyczących rozwiązania spo- śloną rzeczywistość poprzez nadanie jej osobistego rysu. Celem
ru. Process-oriented mediation utożsamiana jest z mediacją facylita- tego typu mediacji jest oderwanie się od stworzonej przez strony
57
tywną, a substance-oriented mediation ‒ z mediacją ewaluatywną . historii i pomoc im w stworzeniu nowej opowieści o ich konflik-
Ze względu na rolę, jaką odgrywa mediator, wyróżnia się także cie, która doprowadzi do utrzymania i poprawienia relacji między
inny rodzaj mediacji, tzw. mediację wahadłową (inaczej mediację nimi, usprawni komunikację oraz otworzy możliwości rozwiązania
72
59
pośrednią , ang. caucus , shuttle mediation lub shuttle diplomacy , tego oraz przyszłych problemów . Głównym zadaniem mediatora
60
58
61
niem. Shuttle-Diplomatie ), która ma służyć wymianie opcji i idei jest zatem pomoc w stworzeniu nowej historii, o bardziej pozytyw-
za pośrednictwem mediatora . W tym przypadku strony najczę- nym wydźwięku .
62
73
ściej spotykają się bezpośrednio jedynie podczas pierwszej części Z kolei w mediacji humanistycznej strony sporu dzielą się z media-
posiedzenia mediacyjnego (ang. joint session), na którym wymie- torem tym, co się wydarzyło, oraz emocjami, jakie im towarzyszy-
niają swoje propozycje i podają podstawy swoich roszczeń wobec ły. W modelu tym, w odróżnieniu od innych, mediator rezygnuje
drugiej strony, a następnie udają się do osobnych pomieszczeń z dystansu, jaki powinien istnieć między nim a stronami sporu,
63
na oddzielne spotkania z mediatorem (ang. private session, private/ po to, aby nawiązać z nimi bliższy kontakt, umożliwiający głębsze
74
separate meetings) . Wówczas funkcję pośrednika w wymianie pro- zaufanie i otwartość wobec jego osoby . W modelu tym szczegól-
64
pozycji rozwiązania sporu pełni właśnie mediator. Jego zadaniem nie ważne jest zapewnienie stronom ciszy oraz czasu na reflek-
jest namawianie stron do czynienia sobie wzajemnych ustępstw . sję. I choć w jego założeniach jest dążenie do uzdrowienia relacji
65
Ten rodzaj mediacji stosowany jest w celu przełamania impasu . i wzmocnienia stron (element wspólny z mediacją transformatyw-
66
Po prywatnych spotkaniach z mediatorem może nastąpić kolejne ną), to nie jest on tożsamy z terapią psychologiczną .
75
wspólne spotkanie. W skrajnym modelu mediacji caucus strony nie Poza powyższymi, powszechnie wyróżnianymi typami mediacji
67
spotykają się ze sobą, a jedynie z mediatorem . Przeciwieństwem poszczególni autorzy dokonują własnej klasyfikacji jej rodzajów.
mediacji pośredniej jest mediacja bezpośrednia (ang. face-to-face Na przykład M. Pazdan wyróżnia: mediację klasyczną, med-
76
mediation) , podczas której strony odbywają wspólne posiedzenia -arb i mini-trial. Co prawda wszystkie wskazane przez tego auto-
68
mediacyjne z mediatorem. ra metody zawierają elementy mediacji, jednak wydaje się, że nie
Z uwagi na stosowane środki komunikacji wyróżnia się mediację jest prawidłową praktyką traktowanie samoistnych metod ADR,
online (ang. online mediation) i mediację w cztery oczy (ang. face-to- do których należy zaliczyć med-arb i mini-trial, jako rodzajów me-
-face mediation) . W pierwszej z nich strony posługują się środka- diacji. O wiele bardziej poprawne jest kwalifikowanie tych metod
69
mi komunikacji pośredniej, natomiast w drugiej ‒ bezpośredniej. jako hybrydalnych .
77
Ponadto wyróżnia się także mediację opartą na przepisach praw- Z kolei w literaturze z zakresu mediacji rodzinnych wyróżnia się
nych (ang. rights-based mediation) i mediację opartą na interesach dwa rodzaje mediacji: mediacje rozwodowe (ang. divorce mediation)
stron (ang. interest-based mediation). Rights-based mediation pole- i mediacje rodzinne (ang. family mediation). Pierwsze pojęcie jest
ga na uwzględnianiu potencjalnej treści orzeczenia, jakie w danej pojęciem węższym i oznacza mediację prowadzoną pomiędzy mał-
sprawie zapadłoby w razie poddania sporu pod rozstrzygnięcie żonkami zarówno w celu ich pojednania, jak i w celu rozstrzygnię-
sądu. W tym postępowaniu większy nacisk kładzie się bezpośred- cia wszelkich spraw wymagających uregulowania w trakcie procesu
o rozwód, a niektórzy autorzy rozszerzają je także na sprawy roz-
78
56 Za: Z. Kmieciak, Mediacja i koncyliacja w prawie administracyjnym, Kraków 2004,
s. 29; H. Landerkin, A. Pirie, op. cit., s. 32.
57 Np. T. Sourdin, op. cit., s. 42‒43. 70 W literaturze polskiej szerzej omawia je E. Gmurzyńska, Rodzaje…, s. 309‒314; taż,
58 Tak A. Kalisz, A. Zienkiewicz, op. cit., s. 49; A. Zienkiewicz, Mediator…, s. 145. [w:] Mediacje. Teoria…, s. 117‒122. Wskazuje na nie również M. Białecki, Mediacja
59 R. Morek, ADR…, s. 80. w postępowaniu..., s. 56.
60 A. Zienkiewicz, Mediator..., s. 145. 71 E. Gmurzyńska, Rodzaje…, s. 309–310; taż, [w:] Mediacje. Teoria…, s. 117.
61 H. Jeske, Das Vermittlungsverfahren nach § 52 a FGG und die Familienmediaton. 72 E. Gmurzyńska, Rodzaje…, s. 310; taż, [w:] Mediacje. Teoria…, s. 188.
Wege zur Bewältigung von Umgangsstreitigkeiten, Hamburg 2005, s. 45. 73 Ibidem.
62 Z. Kmieciak, op. cit., s. 29. 74 E. Gmurzyńska, Rodzaje…, s. 312‒313; taż, [w:] Mediacje. Teoria…, s. 121.
63 M. Williams, Mediation: Why People Fight and How to Help Them Stop, Du- 75 E. Gmurzyńska, Rodzaje…, s. 313; taż, [w:] Mediacje. Teoria…, s. 121.
blin 1998, s. 26; K. Gumbiner, An Overview of Alternative Dispute Resolution, 76 M. Pazdan, op. cit., s. 16‒17. Za tym autorem rodzaje mediacji podaje S. Kalus,
[w:] N. Atlas, S. Huber, E. Trachte-Huber (red.), Alternative Dispute Resolution: op. cit., s. 25.
The Litigator’s Handbook, Litigation ABA 2000, s. 6. 77 Co czyni np. K. Gajda, Alternatywne metody rozwiązywania sporów – projekt dy-
64 We Francji do odbycia osobnych spotkań ze stronami mediator musi uzyskać zgodę rektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie niektórych aspektów mediacji
od stron sporu, M. Białecki, Mediacja w postępowaniu..., s. 75. w sprawach cywilnych i handlowych, PWPMEiP, vol. IV, A.D. MMVI, s. 80.
65 M. Williams, op. cit., s. 26. 78 M. Białecki, Instytucja mediacji w sprawach rodzinnych w świetle przemian społecz-
66 R. Morek, ADR…, s. 80. nych w polskim postępowaniu cywilnym – analiza prawnoporównawcza, [w:] Ewo-
67 M. Białecki, Mediacja w postępowaniu..., s. 75. lucja polskiego postępowania cywilnego wobec przemian politycznych, społecz-
68 A. Kalisz, A. Zienkiewicz, op. cit., s. 49. nych i gospodarczych. Materiały konferencyjne Ogólnopolskiego Zjazdu Katedr
69 G. Kaufmann-Kohler, T. Schultz, op. cit., s. 22. Na temat mediacji online zob. także Postępowania Cywilnego, Szczecin–Niechorze 28‒30.9.2007; M. Dolecki, K. Flaga-
M. Białecki, Mediacja w postępowaniu..., s. 74. -Gieruszyńska, Warszawa 2009, s. 342.
www.edukacjaprawnicza.pl 1(171) rok akademicki 2018/2019 15

KLINIKA 25(30) 2018.indd 15 28.01.2019 14:42