Page 14 - Klinika nr 25 (30)/2018
P. 14

DEBATA ŚRODOWISKOWA



                         17
             court proceedings , w j. franc. médiation judiciaire). Podział ten do-  diatorów zmierzających do zawarcia porozumienia (ang. deal-ma-
             konywany jest ze względu na to, co stanowi podstawę mediacji.   kers) i takich, którzy kierują procesem komunikacji między strona-
             Mediacja umowna swą nazwę zawdzięcza temu, że przeprowadza   mi i pozwalają, aby głosy wszystkich stron wybrzmiały w sposób
             się ją na podstawie umowy o mediację lub odpowiedniej klauzuli   skuteczny i harmonijny (ang. orchestrators) . Pierwsi z nich są dziś
                                                                                                24
             mediacyjnej zawartej w innej umowie. Natomiast mediacja sądowa   reprezentantami mediacji ewaluatywnej, a drudzy facylitatywnej.
                                                                                                                 25
             polega na tym, że to sąd kieruje strony sporu do mediacji (lub ‒ jak   Z kolei sam termin „mediacja facylitatywna” – jak się przyjmuje
             to jest w przypadku postępowania karnego ‒ jest ona prowadzona   – został rozpowszechniony przez Leonarda Riskina, który dokonał
             w trakcie jego trwania). Pierwotnie mediacja miała wyłącznie po-  najbardziej znanego podziału orientacji mediatorów (w literaturze
             zasądowy charakter. Mediacje instytucjonalizowane wprowadzo-  anglojęzycznej klasyfikacja ta określana jest od jego imienia termi-
             no, aby dać stronom sporów szansę na inne jakościowo ich rozwią-  nem siatka Riskina – Riskin’ grid ).
                                                                                         26
                                                                                                    27
                                                    18
             zanie, a także w celu zmniejszenia obciążenia sądów . Generalnie   Mediacja facylitatywna, zwana także klasyczną , opiera się na za-
             w stosunku do mediacji sądowych stosuje się większe ograniczenia   łożeniu, że  to  strony sporu są  w  stanie podejmować najlepsze
             niż w stosunku do mediacji umownych (o ile ustawodawca w ogó-  decyzje oraz wypracowywać najoptymalniejsze rozwiązania ich
             le zdecydował się na jakiekolwiek). Na przykład do istotnych cech   sporu , a „ręka mediatora nie jest widzialna w wyniku postępowa-
                                                                     28
                                                                    29
             rodzinnych mediacji sądowych w USA zalicza się: 1) przedmioto-  nia” . Mediacja o charakterze wspomagającym cechuje się tym, że:
             we ograniczenie spraw, w których mediacja może być prowadzona   1) jest postępowaniem zorientowanym, ale nie skoncentrowanym
             (głównie do ustalenia planu rodzicielskiego), 2) ograniczony wy-  na  wyniku postępowania , 2)  centralną pozycję zajmują w  niej
                                                                                    30
             bór mediatora, 3) symbiotyczne powiązanie mediatora z wymia-  strony postępowania, 3) jest nastawiona na proces komunikacji
                            19
             rem sprawiedliwości . Mediacje sądowe oraz pozasądowe mogą   między stronami, 4) jest oparta na interesach stron (ang. interest
             być prowadzone we wszystkich innych dostępnych paradygmatach   based mediation) . W tym podejściu mediator unika formułowa-
                                                                             31
             mediacyjnych, gdyż same w sobie nie są stylem mediacyjnym .   nia jakichkolwiek własnych opinii dotyczących przedmiotu sporu
                                                            20
                                                                                     32
             Polskie przepisy dotyczące mediacji w sprawach cywilnych pozwa-  i sposobu jego rozwiązania .
             lają na nieco odmienny podział mediacji ze względu na podmiot
             inicjujący postępowanie. Można je  mianowicie przeprowadzić   Mediacja o charakterze ocennym dopuszcza natomiast
             na podstawie umowy stron, skierowania sądu lub wniosku jednej   dzielenie się przez mediatora ze stronami sporu swoją wie-
             ze stron .                                             dzą i doświadczeniem z zakresu przedmiotu sporu, prezen-
                   21
                                                                    towanie własnego stanowiska co do meritum , a jej głów-
                                                                                                      33
             Mediacja facylitatywna i mediacja ewaluatywna          nym celem i atutem jest dążenie do zawarcia porozumienia
                                                                                34
             Ze względu na stopień i rodzaj aktywności osoby trzeciej (inaczej   kończącego spór . Mediator pełni więc funkcję eksperta
             rolę, jaką odgrywa mediator)  wyróżnia się mediację o charakte-  nie tylko w rozwiązywaniu sporów, ale również w określo-
                                  22
             rze wspomagającym (facylitatywną, ang. facilitative mediation) oraz   nej dziedzinie, np. prawnej czy technicznej, co daje mu legi-
             mediację  o  charakterze ocennym (ewaluatywną, ang.  evaluative   tymację do oceny sytuacji stron w zakresie jego specjaliza-
             mediation) . U podstaw tego rozróżnienia leżało dokonanie przez   cji . W tym modelu mediacji mediator ma prawo wydawać
                    23
                                                                     35
             Debrę Kolb w książce pt. „The Mediators” (1983) podziału na me-  opinie co do prawa, faktów oraz dowodów (ang. law, facts
                                                                    and evidence) . Stąd niektórzy uważają, że jest ona w isto-
                                                                             36
                                                                                           37
                                                                    cie hybrydą mediacji i arbitrażu . Do podstawowych zalet
             17  Trzeba przy tym podkreślić, że mediacja sądowa w USA, ale również w innych kra-
              jach anglojęzycznych różni się od tego rodzaju mediacji w Polsce tym, że oprócz   mediacji ewaluatywnej zalicza się to, że: 1) może stanowić
              skierowania stron do mediacji przez sąd jest ona niejednokrotnie nieodpłatna, pro-  efektywniejszą pomoc w zawarciu przez strony porozumie-
              wadzona przez osoby zatrudnione w sądzie oraz odbywa się w budynkach wymiaru
              sprawiedliwości, zob. A. Milne, J. Folberg, P. Salem, op. cit., s. 11.  nia, 2) zapewnia możliwość włączenia przedmiotowej eks-
             18  E. Gmurzyńska, Rodzaje…, s. 314; taż, [w:] Mediacje. Teoria…, s. 122.  pertyzy, 3) może wzmocnić pozycję słabszej strony, 4) po-
             19  W państwie tym, inaczej niż w Polsce, wyraźnie oddziela się mediatorów działa-  zwala stronom na „zachowanie twarzy” podczas zawierania
              jących przy mediacjach sądowych od mediatorów funkcjonujących w prywatnym
              sektorze mediacji, A. Milne, J. Folberg, P. Salem, op. cit., s. 10.
             20  E. Gmurzyńska, [w:] Mediacje. Teoria…, s. 122.
             21  Taki podział proponują w ramach mediacji pozasądowych A. Kalisz i A. Zienkiewicz,
              op. cit., s. 49.                                   24  B. Mayer, Facilitative Mediation, [w:] J. Folberg, A. Milne, P. Salem (red.), Divorce
             22  E. Gmurzyńska, Rodzaje…, s. 303; taż, [w:] Mediacje. Teoria…, s. 111.   and Family Mediation: Models, Techniques, and Applications, The Guilford Press
             23  Szczegółowo te rodzaje mediacji zostały omówione w następujących publikacjach:   2004, s. 30.
              J. Alfini, Evaluative versus Facilitative Mediation: a Discussion, Florida State Uni-  25  Ibidem, s. 31; E. Gmurzyńska, Rodzaje…, s. 303; taż, [w:] Mediacje. Teoria…, s. 111.
              versity Law Review 1997, Vol. 24, s. 919‒935; L. Riskin, Mediator Orientations,   26  Np. K.K. Kovach, L.P. Love, Mapping…, s. 71‒110; J. Stulberg, op. cit., s. 985‒1005.
              Strategies and Techniques,  Alternatives to the High Cost of Litigation, Vol. 12,   27  E. Gmurzyńska, Mediacja w sprawach cywilnych w amerykańskim systemie praw-
              No. 9, September 1994, s. 111‒114; tenże, Understanding Mediators’ Orien-  nym. Zastosowanie w Europie i w Polsce, Warszawa 2007, s. 40; taż, Rodzaje…,
              tations, Strategies, and Techniques: A Grid for the Perplexed, Harvard Negotia-  s. 303; taż, [w:] Mediacje. Teoria…, s. 111.
              tion Law Review 1996, Vol. 1, s. 7‒51; tenże, Retiring and Replacing the Grid   28  B. Mayer, op. cit., s. 38.
              Of Mediator Orientations,  Alternatives to the High Cost of Litigation, Vol. 21,   29  T. Sourdin, Mediation in Australia: Impacts on Litigation, [w:] N. Alexander (red.),
              No. 4, April 2003, s. 69, 71‒76; tenże, Decisionmaking in Mediation: The New   Global Trends in Mediation, Kluwer Law International 2006, s. 42.
              Old Grid and the New Grid System, Notre Dame Law Review, Vol. 79, No. 1, De-  30  B. Mayer podkreśla, że podejście facylitatywne jest na tyle szerokie, że może
              cember 2003, s. 1‒53; tenże, Replacing the Mediator Orientation Grids, Again:   obejmować również mediacje zorientowane na zawarcie porozumienia, op. cit.,
              The New New Grid System, Alternatives to the High Cost of Litigation, Vol. 23,   s. 29‒30.
              No. 8, September 2005, s. 127‒132; J. Stulberg, Facilitative versus Evaluative Me-  31  A. Milne, J. Folberg, P. Salem, op. cit., s. 14‒15.
              diator Orientations: Piercing the “Grid” Lock, Florida State University Law Review   32  R. Morek, ADR…, s. 75‒76.
              1997, Vol. 24, No. 4, s. 985‒1005; A. Jakubiak-Mirończuk, Alternatywne..., s. 44;   33  E. Gmurzyńska, Mediacja w sprawach..., s. 44; R. Morek, ADR…, s. 76.
              G. Skrzypczak, Prawnik a sposoby rozstrzygania sporów. Negocjacje i mediacje –   34  A. Milne, J. Folberg, P. Salem, op. cit., s. 15.
              wprowadzenie, M.P. 2004, Nr 4, s. 199; L.P. Love, The Top Ten Reasons Why Me-  35  E. Gmurzyńska, Rodzaje…, s. 304; taż, [w:] Mediacje. Teoria…, s. 112.
              diators Should Not Evaluate,  Florida State University Law Review 1997, Vol. 24,   36  G. Kaufmann-Kohler, T. Schultz, op. cit., s. 22. Zob. również M. Białecki, Mediacja
              s. 938‒948; K.K. Kovach, L.P. Love, “Evaluative” Mediation Is An Oxymoron, Alter-  w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2012, s. 56.
              natives to the High Cost of Litigation, Vol. 14, No. 3, March 1996, s. 31‒32; ciż,   37  Zob. H. Landerkin, A. Pirie, What’s the Issue? Judical Dispute Resolution in Cana-
              Mapping Mediation: The Risks of Riskin’s Grid, Harvard Negotiation Law Review   da, [w:] Alternative Dispute Resolution and the Courts, T. Sourdin (red.), Law in
              1998, No. 3, s. 71‒110.                             Context 2004, Special Issue, Vol. 22, No.1, s. 30 i cyt. tam lit.
             www.edukacjaprawnicza.pl                                                 1(171) rok akademicki 2018/2019  13

       KLINIKA 25(30) 2018.indd   13                                                                          28.01.2019   14:42
   9   10   11   12   13   14   15   16   17   18   19