Page 11 - Klinika nr 27-28(32-33) 2019-2020

DEBATA ŚRODOWISKOWA

22
W 2008 r. ponownie przeprowadzono badania , które wykazały, znaczącą rolę w grupie lub związku, czyli członków takich grup/
23
że omawiana kara była wymierzana za posiadanie środków psy- związków, którzy popełnili przestępstwo . Zatem o skazanych
chotropowych (leków i narkotyków), odmowę poddania się testom na podstawie art. 65 KK , a nie o osobach skazanych na podstawie
24
na obecność narkotyku we krwi, bójkę w celi między współwięź- art. 258 KK za przestępstwo formalne przynależności do zorgani-
niami, wymuszenia, samouszkodzenia, agresję wobec funkcjo- zowanej grupy przestępczej. Ustawodawca postanowił w art. 88a
nariusza, odmowę przejścia do innej celi, niszczenie mienia oraz § 2 pkt 5 KKW, że decydując o sklasyfikowaniu tych osadzonych
uprzednią wielokrotną karalność dyscyplinarną. Bezsprzecznie jako niebezpiecznych, trzeba przede wszystkim uwzględnić zagro-
zatem praktyczny zakres jej zastosowania pokrywa się częściowo żenie dla porządku prawnego, które może wyniknąć z nawiązania
z regulacją art. 88a § 1 pkt 2 KKW. przez skazanego bezprawnych kontaktów z innymi członkami
W dalszej kolejności należy zauważyć, że umieszczenie w celi izo- grupy, w tym zwłaszcza zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego
lacyjnej może trwać – zgodnie z przepisami ustawy – maksymal- lub dla czynności, mających na celu ujawnienie mienia stanowią-
nie 28 dni, a skierowanie na okres przekraczający 14 dni wymaga cego korzyść z popełnienia przestępstwa oraz fakt, że inni człon-
każdorazowo zgody sędziego penitencjarnego. Wobec osadzonych kowie grupy lub związku przebywają na wolności.
niebezpiecznych, ustawodawca wprawdzie nie wprowadził mi- Funkcję zapobiegawczą można rozpatrywać na dwóch płaszczy-
nimalnych ani maksymalnych okresów stosowania reżimu „N”, znach. Pierwsza z nich odnosi się do zapewnienia bezpieczeństwa
jednak z uwagi na regulację art. 76 § 1 pkt 7 KKW można zary- osobistego skazanych/tymczasowo aresztowanych, względnie in-
zykować stwierdzenie, że najczęściej będzie ono stosowane przez nych osób biorących udział w postępowaniu karnym. Druga płasz-
minimum trzy miesiące tj. do pierwszej obligatoryjnej weryfika- czyzna dotyczy zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania
cji decyzji o nadaniu tego statusu. Co równie istotne, w regulacji karnego, w tym również na etapie postępowania przygotowaw-
ustawowej poświęconej karom dyscyplinarnym, ustawodawca czego. Ustawodawca uznał, że system penitencjarny musi chronić
na gruncie art. 145 KKW określa dyrektywy ich wymiaru stano- osoby, które współpracując z organami ścigania przyczyniają się
wiąc, że każdorazowo uwzględnia się stopień zawinienia i zasady do ujęcia i skazania niebezpiecznych przestępców, narażając się
indywidualizacji, mając w szczególności na względzie rodzaj i oko- jednocześnie na odwet z ich strony. Mowa tu przede wszystkim
liczności czynu, stosunek do popełnionego przekroczenia, dotych- o świadkach koronnych i osadzonych tzw. szczególnie chronio-
25
czasową postawę, cechy osobowości i stan zdrowia skazanego oraz nych, o których stanowi art. 88d KKW. W efekcie mogą być one
cele wychowawcze. Zważywszy, że popełnienie czynów, o których chronione w warunkach reżimu określonego dla niebezpiecznych,
mowa w art. 88a § 1 pkt 2 KKW, ma miejsce w warunkach izola- o ile wyrażą na to zgodę. Równocześnie ustawodawca zapewnia
cji penitencjarnej, właściwsze byłoby zastosowanie przy ich ocenie prawidłowy przebieg postępowania karnego, zapobiegając nie-
wyżej wskazanych dyrektyw zamiast art. 88a § 2 KKW, gdyż są one uprawnionym ingerencjom, na przykład przez uniemożliwienie
bardziej precyzyjne, silniej skorelowane z warunkami panującymi wywierania nielegalnego wpływu na treść zeznań składanych przez
w zakładzie karnym oraz pozwalają ograniczyć ocenę skazanego świadków.
jedynie do konkretnego czynu popełnionego w warunkach uwię- Niezależnie od tego skazani sklasyfikowani jako niebezpieczni,
zienia. W konsekwencji uznając, że obie instytucje pełnią funkcję o których mowa w art. art. 88a § 1 pkt 3 KKW, objęci są ochroną
penalną, zaproponowane działanie stanowiłoby rozwiązanie spra- tożsamą z tą, którą otrzymują osoby zasłużone dla wymiaru
wiedliwsze z punktu widzenia sprawcy. Nie można przy tym pomi- sprawiedliwości. Izolacja w warunkach oddziałów „N” spełnia
jać faktu, że w obowiązującym stanie prawnym kara dyscyplinarna wobec nich funkcję izolacyjną i zapobiegawczą. Z jednej strony,
osadzenia w celi izolacyjnej przewidziana jest za „przekroczenie na- ze względu na „renomę”, jaką osoby te cieszą się w społeczności pe-
ruszające w poważnym stopniu obowiązującą w zakładzie karnym nitencjarnej, uzasadnione jest ich izolowanie, z drugiej – ustawo-
dyscyplinę i porządek”, natomiast w art. 88a § 1 pkt 2 KKW jest dawca w ten sposób zapewnia jednocześnie ochronę prawidłowego
mowa o przestępstwach spenalizowanymi na gruncie Kodeksu kar- toku postępowania karnego. W tym sensie osadzenie na oddziale
nego. Warto jednak poddać pod rozwagę, czy ze względu na spe- dla niebezpiecznych stanowi niejako najdalej idący środek zapo-
cyfikę tych czynów zabronionych i fakt, że są one nierozerwalnie biegawczy, nieznany wprawdzie procedurze karnej, ale spełniający
związane z – niekiedy wieloletnim – przebywaniem sprawcy w śro- w istocie tożsame cele.
dowisku izolacji penitencjarnej, celowe nie byłoby zastosowanie
wobec tej grupy osadzonych warunków przewidzianych w art. 143 Podsumowanie
KKW zamiast angażowania często nadmiernych środków tech- Niestety dotychczas w literaturze karnowykonawczej niewiele
nicznych, osobowych i finansowych na długotrwałe izolowanie ich uwagi poświęcono funkcjom, jakie w polskim systemie penitencjar-
w warunkach oddziałów „N”. nym spełniać ma kwalifikowanie osadzonych jako niebezpiecznych.
Niniejsze opracowanie stanowi próbę wskazania najistotniejszych
Funkcja zapobiegawcza z nich, choć nie ulega wątpliwości, że im dogłębniejszą analizę
Przechodząc do omówienia kolejnej funkcji, należy odwołać się przepisów i praktyki się przeprowadzi, tym odpowiednio więcej
tym razem do trzeciej grupy przestępstw będących podstawą osa- szczegółowych funkcji można odkryć. Przykładowo, kontynuując
dzenia w wyznaczonym oddziale lub celi zakładu karnego typu rozważania nad czasowym charakterem statusu niebezpiecznego,
zamkniętego. Mowa tu o sprawcach czynów zabronionych popeł- można by wskazać na istnienie funkcji wychowawczej. O ile niebez-
nionych w zorganizowanej grupie albo związku mających na celu pieczny ma powrócić do społeczności współosadzonych, jego pobyt
popełnianie przestępstw, zwłaszcza z uwagi na ich kierowniczą lub na oddziale dla niebezpiecznych powinien doprowadzić do zdez-
aktualizowania przyczyn, które uzasadniały przyznanie mu tego
22 M. Niełaczna, W. Klaus, Wykonywanie przez polskie władze zaleceń Europejskiego
Komitetu do Spraw Zapobiegania Torturom oraz Nieludzkiemu lub Poniżającemu 23 J. Lachowski, Komentarz do art. 88a KKW [w:] J. Lachowski (red.), Kodeks karny
Traktowaniu albo Karaniu (CPT). Raport z badań. [w:] W. Klaus, M. Niełaczna (red.), wykonawczy. Komentarz, Warszawa 2018, Legalis.
Przestrzeganie praw osób pozbawionych wolności. O monitorowaniu jednostek pe- 24 Ustawa z 6.6.1997 r. – Kodeks karny (t.j.: Dz.U. z 2019 r. poz. 1950, dalej jako: KK).
nitencjarnych, Warszawa 2008, s. 187. 25 Ustawa z 25.6.1997 r. o świadku koronnym (t.j.: Dz.U. z 2016 r. poz. 1197).

10 KLINIKA Nr 27 (32)/2020 www.fupp.org.pl