Page 39 - "Klinika" Nr 37-38 (42-43) 2024

WPŁYW KLINIK NA PRZYSZŁOŚĆ SPOŁECZNĄ

Z uwagi na to, że ubiegający się o poradę, otrzymują ją nieodpłat- tak np. przy sporządzaniu opinii, przeciwnie – przy wywiadzie
30
nie, przyjmują na siebie część ryzyka związanego z poszukiwaniem wstępnym) .
pomocy prawnej u osób dopiero zdobywających doświadczenie
w tym obszarze – volenti non fit iniuria . To właśnie brak doświad- Ocena strony podmiotowej jako okoliczności
25
czenia (i idących z nim w parze kwalifikacji formalnych) jest tym, warunkującej ocenę dyscyplinarno-prawną
co istotnie różni studenta prawa od profesjonalnego pełnomoc- Wszystkie te rozważania odnieść należy do rzeczywistych warun-
nika. Uprawnia to tezę jakoby wszędzie, gdzie ten brak miałby się ków, w jakich określenie zachowania studenta mianem deliktu dys-
objawiać, tam wymagany od studenta standard należytej staran- cyplinarnego mogłoby nastąpić. Intuicyjne wydaje się, że przed-
ności powinien być odpowiednio zaniżany względem absolwentów miotem negatywnej dyscyplinarno-prawnej oceny mogłyby
wyższych studiów prawniczych, a tym bardziej profesjonalnych potencjalnie być działania i zaniechania studenta sprowadzające się
26
pełnomocników . Obszarem, w którym deficyty związane z ubo- do rażącego zaniedbania obowiązków, takich jak zachowania pouf-
gim doświadczeniem mogą dawać się we znaki, jest nie tylko mery- ności, odnoszenia się do interesantów poradni z należytym szacun-
toryczne przygotowanie prawnicze, lecz także kompetencje „mięk- kiem albo terminowego wywiązywania się ze zleconych przez koor-
kie” (np. komunikacja z klientem), w związku z czym wydaje się, dynatorów zadań. Wszystkie te formy naruszeń poprzedza jednak
że od studenta powinno wymagać się w odpowiednio mniejszym ocenne sformułowanie „rażące”, wyrażające potrzebę objęcia pe-
zakresie zarówno profesjonalizmu warsztatu pracy, jak i bezbłęd- nalizacją dyscyplinarną tylko tych zachowań godzących w sposób
ności jej materialnego substratu. najmocniejszy w dobre imię poradni i uczelni, które to dobre imię
31
W nawiązaniu do zasygnalizowanego zagadnienia przejęcia części reżim odpowiedzialności dyscyplinarnej ma za zadanie chronić .
odpowiedzialności na siebie przez beneficjenta pomocy prawnej Wobec braku typizacji deliktów dyscyplinarnych i co za tym idzie,
dostrzec trzeba, że praca studenta w poradni nie jest jednolita, gdy braku możliwości odwołania się przez organ jurysdykcyjny do za-
chodzi o poziom jej samodzielności. Wywiad wstępny i ewentualna projektowanych przez zewnętrznego prawodawcę znamion de-
dalsza komunikacja z klientem co do zasady odbywają się bez nad- liktu, określenie kręgu zachowań godzących w sposób „rażący”
zoru, jednak praca redakcyjna nad opinią prawną zawsze odbywa w korporacyjne dobro prawne jest nieoczywiste, jednak nie jest
się pod kontrolą ze strony koordynatora, którego zadaniem jest to jedyna trudność. Ustawa normująca odpowiedzialność dyscypli-
27
stanie na straży jej merytorycznej bezbłędności . W praktyce ob- narną studentów nie zawiera (w odróżnieniu od chociażby ustawy
32
niża to ryzyko popełnienia deliktu dyscyplinarnego w postaci za- z 26.5.1982 r. – Prawo o adwokaturze czy ustawy z 6.7.1982 r.
niechania dopełnienia standardu staranności, czego skutkiem jest o radcach prawnych ) przepisu nakazującego odpowiednie stoso-
33
34
otrzymanie przez klienta rażąco nieprawidłowej opinii, jednak wła- wanie trzech pierwszych rozdziałów Kodeksu karnego . Powyższe
sna praktyka składnia autora do stwierdzenia, że nie eliminuje go powoduje konieczność odwoływania się do ogólnych reguł indywi-
całkowicie. Mimo tego dostrzeżenie koordynatora jako podmiotu, dualizacji odpowiedzialności represyjnej wywodzonych z Konsty-
35
na którym ciążą pewne obowiązki (chociażby zapobieżenia skut- tucji RP . Następczo reguły te znalazły wyraz w przepisach ustawy
kowi, o którym mowa wyżej), zdaje się wskazywać na możliwość z 6.6.1997 r. – Kodeks karny, które jednak nie są przedmiotem od-
zróżnicowania oceny standardu staranności wymaganego od stu- powiedniego stosowania, a jedynie wskazówką co do kształtu za-
denta według poziomu samodzielności jego pracy. Student jest sad indywidualizacji odpowiedzialności.
wszakże osobą pobierającą jeszcze naukę, a praca w klinice ma sta- Tymczasem unormowania dotyczące kwestii strony podmiotowej
nowić dla niego środowisko częściowo kontrolowanego popełnia- wydają się źródłem rozwiązania dla opisanego już wyżej sporu in-
nia błędów, ale także aklimatyzacji z ciążącą odpowiedzialnością . teresów w postaci bezbłędności świadczonej pomocy a zapewnie-
28
Skłania to ku tezie, że rolą koordynatora jest umożliwienie mu po- nia pola do nauki dla studenta. Powtórzyć w tym miejscu trzeba,
pełniania tych błędów w sposób nadzorowany i niewywołujący ne- że podstawy odpowiedzialności dyscyplinarnej mają charakter
gatywnych skutków u klienta. dwojaki i są nimi z jednej strony wewnętrzne przepisy uczelni,
Przez wzgląd na powyższe zachowanie studenta w sytuacji, w któ- a z drugiej – oceny moralne. To w szczególności te drugie decy-
rej ma on świadomość, że nie będzie kontrolowany przez koor- dują, jak się wydaje, o możliwości określenia naruszenia jako rażące
dynatora, powinno zdaniem autora być oceniane bardziej rygo- w stopniu uzasadniającym zastosowanie sankcji.
rystycznie niż zachowanie mające jeszcze podlegać weryfikacji. Nie budzi wątpliwości, że błędy są nieodłącznym elementem pro-
Student powinien mieć świadomość, że tam, gdzie brak jest bez- cesu nauki. Przez wzgląd na powyższe usprawiedliwienie niepra-
pośredniego nadzoru, ryzyko błędów i uchybień jest podwyż- widłowości powinno być możliwe, lecz tylko wtedy, gdy sprawca
szone , a więc powinien wykazać się wzmożoną starannością. Uj- w sposób rzeczywisty całokształtem swojego zachowania wyka-
29
mując to w pewnym uproszczeniu, student dzieli się wymaganym zuje zamiar poszerzenia swoich kompetencji. Odmiennie ocenić
poziomem staranności z koordynatorem w sytuacjach, gdy ten należałoby stan faktyczny, w którym osoba świadcząca pomoc
ma lub mógłby mieć realny wpływ na zachowanie studenta (jest czyni to wadliwie, wypełniając swoim zachowaniem znamiona

25 Zob. A. Dębiński, K. Buczak, M. Jońca, Łacińskie sentencje i powiedzenia prawni-
cze, Warszawa 2018, s. 326. 30 Na skutek kolizji wartości i postulowanych celów w postaci wysokiej jakości
26 Por. M. Klauze, Kilka słów o klinikach prawa, Filozofia Publiczna i Edukacja Demo- opuszczających poradnię opinii i wysokiego tempa „obrotu” spraw ze swojej stro-
kratyczna 2013, Nr 2, s. 74. ny koordynator również w pewnym zakresie zdaje się korzystać z dobrodziejstwa
27 M.J. Skrodzka, Rola opiekuna naukowego w procesie przygotowania opinii prawnej ograniczenia wymaganego od niego standardu staranności. Propozycje standar-
przez studenta, Klinika 2008, Nr 4 (8), s. 14. dów pracy nad opinią prawną zawierają w sobie element wyważenia tych dóbr
28 Na szczególne cele poradni prawnych zwracali uwagę P. Klimek, Rola opiekuna sek- (zob. M. Królikowski, F. Wejman, Standardy pracy, s. 21).
cji studenckiej poradni prawnej a innowatyka w nauczaniu akademickim, Klinika 31 M. Zubik, M. Wiącek, O spornych zagadnieniach z zakresu odpowiedzialności dys-
2018, Nr 25 (30), s. 5 oraz A. Sęczkowska, Studencki Punkt Informacji Prawnej cyplinarnej sędziów Trybunału Konstytucyjnego – polemika, PS 2007, Nr 3, s. 70.
„Klinka Prawa – Klinika Praw Dziecka” Wydziału Prawa i Administracji Uniwersy- 32 T.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1184 ze zm.
tetu Łódzkiego, Filozofia Demokratyczna i Edukacja Demokratyczna 2016, Nr 1, 33 Tt.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 499.
s. 329. 34 T.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 17 ze zm.
29 Zob. M. Królikowski, F. Wejman, Standardy pracy nad opinią prawną w poradni 35 Zob. T. Sroka, [w:] M. Safjan, L. Bosek (red.), Konstytucja. Komentarz, t. I, Warsza-
prawnej, Klinika 2007, Nr 3 (7), s. 21. wa 2016, s. 1019 i 1020.

38 KLINIKA Nr 37–38 (42–43)/2024 fupp.org.pl