Page 39 - "Klinika" Nr 37-38 (42-43) 2024
P. 39

WPŁYW KLINIK NA PRZYSZŁOŚĆ SPOŁECZNĄ


        Z uwagi na to, że ubiegający się o poradę, otrzymują ją nieodpłat-  tak np. przy sporządzaniu opinii, przeciwnie – przy wywiadzie
                                                                    30
        nie, przyjmują na siebie część ryzyka związanego z poszukiwaniem   wstępnym) .
        pomocy prawnej u osób dopiero zdobywających doświadczenie
        w tym obszarze – volenti non fit iniuria . To właśnie brak doświad-  Ocena strony podmiotowej jako okoliczności
                                    25
        czenia (i idących z nim w parze kwalifikacji formalnych) jest tym,   warunkującej ocenę dyscyplinarno-prawną
        co istotnie różni studenta prawa od profesjonalnego pełnomoc-  Wszystkie te rozważania odnieść należy do rzeczywistych warun-
        nika. Uprawnia to tezę jakoby wszędzie, gdzie ten brak miałby się   ków, w jakich określenie zachowania studenta mianem deliktu dys-
        objawiać, tam wymagany od studenta standard należytej staran-  cyplinarnego mogłoby nastąpić. Intuicyjne wydaje się, że przed-
        ności powinien być odpowiednio zaniżany względem absolwentów   miotem negatywnej dyscyplinarno-prawnej oceny mogłyby
        wyższych studiów prawniczych, a tym bardziej profesjonalnych   potencjalnie być działania i zaniechania studenta sprowadzające się
                    26
        pełnomocników . Obszarem, w którym deficyty związane z ubo-  do rażącego zaniedbania obowiązków, takich jak zachowania pouf-
        gim doświadczeniem mogą dawać się we znaki, jest nie tylko mery-  ności, odnoszenia się do interesantów poradni z należytym szacun-
        toryczne przygotowanie prawnicze, lecz także kompetencje „mięk-  kiem albo terminowego wywiązywania się ze zleconych przez koor-
        kie” (np. komunikacja z klientem), w związku z czym wydaje się,   dynatorów zadań. Wszystkie te formy naruszeń poprzedza jednak
        że od studenta powinno wymagać się w odpowiednio mniejszym   ocenne sformułowanie „rażące”, wyrażające potrzebę objęcia pe-
        zakresie zarówno profesjonalizmu warsztatu pracy, jak i bezbłęd-  nalizacją dyscyplinarną tylko tych zachowań godzących w sposób
        ności jej materialnego substratu.                   najmocniejszy w dobre imię poradni i uczelni, które to dobre imię
                                                                                                           31
        W nawiązaniu do zasygnalizowanego zagadnienia przejęcia części   reżim odpowiedzialności dyscyplinarnej ma za zadanie chronić .
        odpowiedzialności na siebie przez beneficjenta pomocy prawnej   Wobec braku typizacji deliktów dyscyplinarnych i co za tym idzie,
        dostrzec trzeba, że praca studenta w poradni nie jest jednolita, gdy   braku możliwości odwołania się przez organ jurysdykcyjny do za-
        chodzi o poziom jej samodzielności. Wywiad wstępny i ewentualna   projektowanych przez zewnętrznego prawodawcę znamion de-
        dalsza komunikacja z klientem co do zasady odbywają się bez nad-  liktu, określenie kręgu zachowań godzących w sposób „rażący”
        zoru, jednak praca redakcyjna nad opinią prawną zawsze odbywa   w korporacyjne dobro prawne jest nieoczywiste, jednak nie jest
        się pod kontrolą ze strony koordynatora, którego zadaniem jest   to jedyna trudność. Ustawa normująca odpowiedzialność dyscypli-
                                            27
        stanie na straży jej merytorycznej bezbłędności . W praktyce ob-  narną studentów nie zawiera (w odróżnieniu od chociażby ustawy
                                                                                         32
        niża to ryzyko popełnienia deliktu dyscyplinarnego w postaci za-  z 26.5.1982 r. – Prawo o adwokaturze  czy ustawy z 6.7.1982 r.
        niechania dopełnienia standardu staranności, czego skutkiem jest   o radcach prawnych ) przepisu nakazującego odpowiednie stoso-
                                                                           33
                                                                                                    34
        otrzymanie przez klienta rażąco nieprawidłowej opinii, jednak wła-  wanie trzech pierwszych rozdziałów Kodeksu karnego . Powyższe
        sna praktyka składnia autora do stwierdzenia, że nie eliminuje go   powoduje konieczność odwoływania się do ogólnych reguł indywi-
        całkowicie. Mimo tego dostrzeżenie koordynatora jako podmiotu,   dualizacji odpowiedzialności represyjnej wywodzonych z Konsty-
                                                                  35
        na którym ciążą pewne obowiązki (chociażby zapobieżenia skut-  tucji RP . Następczo reguły te znalazły wyraz w przepisach ustawy
        kowi, o którym mowa wyżej), zdaje się wskazywać na możliwość   z 6.6.1997 r. – Kodeks karny, które jednak nie są przedmiotem od-
        zróżnicowania oceny standardu staranności wymaganego od stu-  powiedniego stosowania, a jedynie wskazówką co do kształtu za-
        denta według poziomu samodzielności jego pracy. Student jest   sad indywidualizacji odpowiedzialności.
        wszakże osobą pobierającą jeszcze naukę, a praca w klinice ma sta-  Tymczasem unormowania dotyczące kwestii strony podmiotowej
        nowić dla niego środowisko częściowo kontrolowanego popełnia-  wydają się źródłem rozwiązania dla opisanego już wyżej sporu in-
        nia błędów, ale także aklimatyzacji z ciążącą odpowiedzialnością .   teresów w postaci bezbłędności świadczonej pomocy a zapewnie-
                                                        28
        Skłania to ku tezie, że rolą koordynatora jest umożliwienie mu po-  nia pola do nauki dla studenta. Powtórzyć w tym miejscu trzeba,
        pełniania tych błędów w sposób nadzorowany i niewywołujący ne-  że podstawy odpowiedzialności dyscyplinarnej mają charakter
        gatywnych skutków u klienta.                        dwojaki i są nimi z jednej strony wewnętrzne przepisy uczelni,
        Przez wzgląd na powyższe zachowanie studenta w sytuacji, w któ-  a z drugiej – oceny moralne. To w szczególności te drugie decy-
        rej ma on świadomość, że nie będzie kontrolowany przez koor-  dują, jak się wydaje, o możliwości określenia naruszenia jako rażące
        dynatora, powinno zdaniem autora być oceniane bardziej rygo-  w stopniu uzasadniającym zastosowanie sankcji.
        rystycznie niż zachowanie mające jeszcze podlegać weryfikacji.   Nie budzi wątpliwości, że błędy są nieodłącznym elementem pro-
        Student powinien mieć świadomość, że tam, gdzie brak jest bez-  cesu nauki. Przez wzgląd na powyższe usprawiedliwienie niepra-
        pośredniego nadzoru, ryzyko błędów i uchybień jest podwyż-  widłowości powinno być możliwe, lecz tylko wtedy, gdy sprawca
        szone , a więc powinien wykazać się wzmożoną starannością. Uj-  w sposób rzeczywisty całokształtem swojego zachowania wyka-
            29
        mując to w pewnym uproszczeniu, student dzieli się wymaganym   zuje zamiar poszerzenia swoich kompetencji. Odmiennie ocenić
        poziomem staranności z koordynatorem w sytuacjach, gdy ten   należałoby stan faktyczny, w którym osoba świadcząca pomoc
        ma lub mógłby mieć realny wpływ na zachowanie studenta (jest   czyni to wadliwie, wypełniając swoim zachowaniem znamiona

        25   Zob. A. Dębiński, K. Buczak, M. Jońca, Łacińskie sentencje i powiedzenia prawni-
          cze, Warszawa 2018, s. 326.                       30   Na skutek kolizji wartości i postulowanych celów w postaci wysokiej jakości
        26   Por. M. Klauze, Kilka słów o klinikach prawa, Filozofia Publiczna i Edukacja Demo-  opuszczających poradnię opinii i wysokiego tempa „obrotu” spraw ze swojej stro-
          kratyczna 2013, Nr 2, s. 74.                        ny koordynator również w pewnym zakresie zdaje się korzystać z dobrodziejstwa
        27   M.J. Skrodzka, Rola opiekuna naukowego w procesie przygotowania opinii prawnej   ograniczenia wymaganego od niego standardu staranności. Propozycje standar-
          przez studenta, Klinika 2008, Nr 4 (8), s. 14.      dów pracy nad opinią prawną zawierają w sobie element wyważenia tych dóbr
        28   Na szczególne cele poradni prawnych zwracali uwagę P. Klimek, Rola opiekuna sek-  (zob. M. Królikowski, F. Wejman, Standardy pracy, s. 21).
          cji studenckiej poradni prawnej a innowatyka w nauczaniu akademickim, Klinika   31   M. Zubik, M. Wiącek, O spornych zagadnieniach z zakresu odpowiedzialności dys-
          2018, Nr 25 (30), s. 5 oraz A. Sęczkowska, Studencki Punkt Informacji Prawnej   cyplinarnej sędziów Trybunału Konstytucyjnego – polemika, PS 2007, Nr 3, s. 70.
          „Klinka Prawa – Klinika Praw Dziecka” Wydziału Prawa i Administracji Uniwersy-  32   T.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1184 ze zm.
          tetu Łódzkiego, Filozofia Demokratyczna i Edukacja Demokratyczna 2016, Nr 1,   33   Tt.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 499.
          s. 329.                                           34   T.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 17 ze zm.
        29   Zob. M. Królikowski, F. Wejman, Standardy pracy nad opinią prawną w poradni   35   Zob. T. Sroka, [w:] M. Safjan, L. Bosek (red.), Konstytucja. Komentarz, t. I, Warsza-
          prawnej, Klinika 2007, Nr 3 (7), s. 21.             wa 2016, s. 1019 i 1020.

        38 KLINIKA Nr 37–38 (42–43)/2024                                                           fupp.org.pl
   34   35   36   37   38   39   40   41