Page 37 - "Klinika" Nr 37-38 (42-43) 2024

WPŁYW KLINIK NA PRZYSZŁOŚĆ SPOŁECZNĄ

11
16
polem do zachowań mogących nosić w sobie znamiona deliktu . generalno-abstrakcyjne wydawane na podstawie PrSzkolWyżN” .
Jednak nie tylko sfera kontaktu z klientem objęta jest klinicznymi Aktem takim normującym wewnętrzne zasady działania studenc-
normami postępowania; praca w poradni to także relacje z jej pra- kich poradni prawnych, a więc stanowiącym hipotetyczne źródło
cownikami czy korzystanie z jej infrastruktury i sprzętu. Wreszcie przepisów, które kształtować mogą bezprawność dyscyplinarną
od członków poradni wymaga się m.in. zachowania w tajemnicy czynów popełnionych w związku z pracą w poradni, jest ich sta-
12
wszystkiego, czego dowiedzieli się w toku prowadzenia sprawy , tut bądź regulamin. Nie jest oczywiście tak, że stanowi on wy-
zaś naruszenie tego obowiązku jest w zupełności możliwe poza łączny ani nawet podstawowy wewnątrzuczelniany akt regulujący
ustrukturyzowanym i nadzorowanym procesem świadczenia po- odpowiedzialność dyscyplinarną studentów, ale jego istotą jest
mocy prawnej. uwzględnienie specyfiki pracy w klinice. Wobec celu niniejszej
Wobec skupienia się literatury głównie wokół ogólnych zasad od- pracy w postaci nakreślenia ram dyscyplinarnej bezprawności czy-
powiedzialności dyscyplinarnej studentów, z pominięciem spe- nów, których student dopuścił się w związku z pracą w studenckiej
cyfiki pracy w rozrastającym się ruchu klinicznym, szczegółowe poradni prawnej, poświęcenie regulaminom poradni nieco uwagi
podstawy normatywne i zakres reakcji dyscyplinarnej za opisane wydaje się zasadne.
nieprawidłowości w pracy studenta wymagają dookreślenia, czego Konieczne jest w tym miejscu dostrzeżenie, że studenckie porad-
dokonanie stanowi cel niniejszego artykułu. Zbadane zostaną za- nie prawne działają w różnych formach prawnych – powszech-
tem źródła odpowiedzialności dyscyplinarnej studentów za nie- nie napotyka się jednostki pomocnicze wydziału czy katedry
należyte świadczenie pomocy prawnej w ramach kliniki prawa oraz koła naukowe . Nie wydaje się jednak, by to zróżnicowanie
17
z uwzględnieniem specyfiki tej pracy. Nastąpi to na podstawie li- w formach prowadzenia działalności miało wpływ na fakt stano-
teratury naukowej, jak i wniosków z wyników badania przeprowa- wienia przez regulaminy i statuty tych poradni źródła przepisów
dzonego na potrzeby niniejszej pracy, mającego za przedmiot tek- obowiązujących w uczelni, o których mówi ustawa. W szczegól-
sty regulaminów większości polskich poradni. W dalszej kolejności ności nie przekonuje argument, jakoby normy wywodzone z aktu
na podstawie dostępnych wypowiedzi doktryny scharakteryzo- przyjętego przez organ uchwałodawczy organizacji studenckiej
wany zostanie standard staranności, którego dopełnienie wyłączy działającej jako koło naukowe miały odgrywać mniejszą rolę dla
możliwość pociągnięcia studenta do odpowiedzialności korporacyj- kształtowania się dyscyplinarnej bezprawności niż normy ze sta-
nej wobec dekompletacji znamion strony przedmiotowej deliktu. tutu poradni będącej jednostką pomocniczą wydziału. Ramy ob-
Analizę zamkną rozważania dotyczące skutków konfliktu intere- jętościowe niniejszej pracy nie pozwalają na pełne rozwinięcie
sów w postaci rzetelności świadczonej pomocy, a także dydaktycz- tej myśli, jednak dość powiedzieć, że organizacje takie nie są jed-
nej strony działalności poradni, których celem będzie określenie nostkami organizacyjnymi zupełnie autonomicznymi względem
znamion strony podmiotowej przewinienia dyscyplinarnego. uczelni. To art. 111 PrSzkolWyżN stanowi podstawę prawną ich
działania, a ust. 3 i 4 tego przepisu w sposób wyraźny plasują
Źródła normatywne odpowiedzialności organizację studencką na pozycji nierównorzędnej wobec rektora
dyscyplinarnej w ramach pracy w poradni uczelni. Orzecznictwo dopowiada, że członkiem takich organiza-
Tak jak nie ma zamkniętego katalogu typów deliktów dyscypli- cji może być wyłącznie student, co tylko wzmacnia tezę o silnym
narnych , tak i nie istnieje definicja legalna przewinienia dyscy- powiązaniu organizacji, o której mowa w art. 111 PrSzkolWyżN
13
plinarnego. Posiłkując się doktryną prawa karnego, blisko „spo- z uczelnią . Fakt podporządkowania organizacji studenckiej
18
14
krewnionego” z tym szczególnym reżimem odpowiedzialności uczelni i jej uchwałodawstwu pozwala uznać akty regulaminowe
o charakterze represyjnym, stwierdzić można, że przewinieniem takich organizacji za źródła przepisów obowiązujących w uczelni,
dyscyplinarnym jest czyn dyscyplinarnie bezprawny (i karalny), za- których naruszenie sankcjonowane jest przez przepis art. 307
winiony i godzący w stopniu większym niż znikomy w podlegające ust. 1 PrSzkolWyżN.
ochronie dobra prawne . Owej dyscyplinarnej bezprawności nie Na potrzeby niniejszej pracy zwrócono się za pośrednictwem
15
da się jednak – jak w przypadku czynów zabronionych – połączyć poczty elektronicznej do 26 z 29 polskich studenckich poradni
z normą sankcjonującą, dekodowaną z przepisów typizujących, prawnych, zrzeszonych w Fundacji Uniwersyteckich Poradni Praw-
z uwagi na ich brak. Do określenia jej granic konieczne jest oparcie nych, z prośbą o przedstawienie obowiązującego w danej poradni
się wyłącznie na (verba legis) przepisach obowiązujących w uczelni regulaminu. W ciągu 30 dni od wysłania zapytania uzyskano za po-
i uzupełniająco na osądach etycznych, które ze swej natury będą średnictwem poczty elektronicznej (lub pomocniczo odpowiednich
miały charakter ocenny. witryn internetowych poradni) 16 regulaminów (tj. z 55% po-
W doktrynie wskazuje się, że przepisami obowiązującymi radni), które przeanalizowano pod kątem ich treści normatywnej,
w uczelni, o których mowa w art. 307 ust. 1 PrSzkolWyżN, relewantnej dla kształtowania się zakresu odpowiedzialności dys-
mogą być „akty wewnętrznie obowiązujące w danej uczelni cyplinarnej studenta za nienależyte świadczenie pomocy prawnej
oraz akty prawne powszechnie obowiązujące. Za akty we- w ramach kliniki prawa. Na podstawie zgromadzonych aktów usta-
wnętrznie obowiązujące w uczelni można uznać m.in. (…) akty lono, że w kontekście przepisów normujących odpowiedzialność
dyscyplinarną dają się one podzielić na trzy grupy.
Pierwsza z nich zawiera regulaminy, które wprost stanowią,
11 Stronę przedmiotową takich przewinień dyscyplinarnych stanowi w ocenie auto- że student odpowiada dyscyplinarnie za uchybienie zasadom
ra przykładowo odnoszenie się bez szacunku do interesanta kliniki albo – co, jak
pokazuje praktyka, powszechniejsze – przekazywanie mu jakichkolwiek, nieskon- etycznym obowiązującym przy udzielaniu porad prawnych – takie
sultowanych z opiekunem porad, wskazówek i informacji (zindywidualizowanych
bądź nie) o obowiązującym prawie. 16 P. Olszewski, J. Szataniak-Kulińska, [w:] W. Kiełbasiński, B. Pietrzyk-Tobiasz, M.W. Ku-
12 Zob. pkt 3 Standardów. liński (red.), Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce. Komentarz, Warszawa 2024,
13 W. Wróbel, A. Zoll, Polskie, s. 25 art. 307, teza 2.
14 W. Kozielewicz, Odpowiedzialność dyscyplinarna sędziów, prokuratorów, adwoka- 17 Por. A. Sakowicz, Forma organizacyjno-prawna poradni prawnych, [w:] Studencka
tów, radców prawnych i notariuszy, Warszawa 2023, s. 55. Poradnia, s. 61–65, który wyróżnia również rzadziej spotykane formy stowarzy-
15 Zob. W. Kozielewicz, Odpowiedzialność, s. 55 i 60. Por. M. Nawrocki, Odpowiedzial- szenia, fundacji oraz formy mieszane.
ność dyscyplinarna komorników sądowych, Sopot 2020, s. 117. 18 Post. WSA w Gdańsku z 10.1.2020 r., III SA/Gd 576/19, Legalis.

36 KLINIKA Nr 37–38 (42–43)/2024 fupp.org.pl