Page 36 - "Klinika" Nr 37-38 (42-43) 2024

WPŁYW KLINIK NA PRZYSZŁOŚĆ SPOŁECZNĄ

Odpowiedzialność

dyscyplinarna studenta

za nienależyte świadczenie

Jan Oleksiuk*
pomocy prawnej w ramach

studenckiej poradni prawnej

Wprowadzenie spotkać się z reakcją na podstawie art. 307 i n. PrSzkolWyżN, jest
Powszechnie napotyka się postulat, by prawo karne stanowiło w praktyce dyskrecjonalna .
7
1
ultima ratio – było ostatecznym środkiem, jaki ma w swojej dys- Przez wzgląd na zaangażowanie autora w aktywności studenc-
pozycji państwo. Twierdzi się, że dziedzina ta winna zabezpieczać kie, szczególnie ciekawe wydaje się w tym kontekście określenie,
normy postępowania w takim i tylko takim zakresie, w jakim po- na jakich podstawach i w jakim zakresie może odpowiadać dyscy-
2
zostałe środki nie wystarczają . Logiczną tego konsekwencją jest plinarnie student udzielający nieodpłatnie pomocy prawnej w ra-
konieczność funkcjonowania innych – mniej dolegliwych z punktu mach studenckiej poradni prawnej. Doświadczenie pracy w tych
widzenia jednostki – mechanizmów przymusowego egzekwowa- wyjątkowych organizacjach niewątpliwie jest czymś pożądanym
nia przestrzegania wzorów zachowań. Jednym z nich jest system i korzystnym z punktu widzenia procesu kształcenia prawnika in
3
odpowiedzialności dyscyplinarnej , któremu podlegają również spe . Studenci podzieleni na sekcje tematyczne zazwyczaj w parach
8
studenci uczelni wyższych. Niebezpiecznie niejasne (w porówna- odbywają wywiad z interesantem kliniki prawa, w czasie którego
niu z odpowiedzialnością karną) przesłanki wymierzania reakcji nienadzorowani mają odebrać stan faktyczny jego sprawy. Po spo-
dyscyplinarno-prawnej co do zasady niosą w sobie ryzyko arbitral- tkaniu opracowują projekt rozwiązania problemu prawnego klienta
ności i nadużyć przy jej przypisywaniu , dlatego też podjęcie oma- i przedstawiają go następnie koordynatorowi swojej sekcji . Ten za-
9
4
wianego tematu wydaje się istotne. twierdza lub wskazuje na niedociągnięcia zaproponowanego roz-
Materialnoprawne podstawy tego reżimu odpowiedzialności doty- wiązania, co finalnie doprowadzić ma do redakcji przez studentów
czącego studentów wywieść należy bezsprzecznie z art. 307 ust. 1 opinii prawnej, którą klient otrzymuje dopiero po jej zatwierdzeniu
ustawy z 20.7.2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce , przez koordynatora . Pomimo obligatoryjnego funkcjonowania
5
10
który stanowi, że student podlega odpowiedzialności dyscypli- w systematyce pracy klinicznej elementów nadzoru merytorycz-
narnej za naruszenie przepisów obowiązujących w uczelni oraz nego daje się wyobrazić scenariusz, w którym w wyniku działań lub
za czyn uchybiający godności studenta . Przewinienia dyscypli- zaniechań studenta przydzielonego do danej sprawy interesant kli-
6
narne nie są stypizowane, zatem ocena, czy dany czyn powinien niki uzyska poradę istotnie narażającą jego interesy albo nie uzyska
jej w ogóle, co poza jego oczywistym pokrzywdzeniem rzutować
może na dobre imię poradni, a ostatecznie również uczelni.
Potencjalnie naganny – a więc mieszczący się w obrębie zaintere-
* Uniwersytet Warszawski. ORCID: 0009-0006-8240-6275.
1 Zob. chociażby A. Marek, [w:] A. Marek (red.), Zagadnienia ogólne. System Prawa sowania odpowiedzialności dyscyplinarnej – może być nie tylko
Karnego, t. I, Warszawa 2010, s. 9, a także M. Królikowski, R. Zawłocki, Prawo efekt pracy studenta (lub jej braku), lecz także sam proces świad-
karne, Warszawa 2020, s. 24.
2 Por. W. Wróbel, A. Zoll, Polskie prawo karne. Część ogólna, Kraków 2013, s. 25. czenia pomocy. Ponieważ wywiad wstępny stanowi czynność,
3 Niniejsza praca nie zawrze odpowiedzi na pytanie o rzeczywistą skuteczność tego którą studenci przeprowadzają bez nadzoru, jest on naturalnym
środka reakcji publicznoprawnej, w szczególności gdy chodzi o przedstawicieli sze-
roko rozumianego środowiska akademickiego. Dostrzec jedynie wypada w tym
miejscu, że tradycyjnie pokłada się w systemie odpowiedzialności dyscyplinarnej 7 Nie jest ona oczywiście dowolna. Na istotne elementy kształtujące rozumienie po-
nadzieję na szybką i skuteczną reakcję na występujące nieprawidłowości, a może jęcia „czynu uchybiającego godności studenta” z powołaniem orzecznictwa wska-
i patologie (P. Skuczyński, Granice odpowiedzialności dyscyplinarnej, [w:] P. Sku- zuje A. Zientara, Możliwość udziału studenta jako obrońcy obwinionego studenta
czyński, P. Zawadzki (red.), Odpowiedzialność dyscyplinarna. Podstawy, procedura lub doktoranta w postępowaniu dyscyplinarnym w ramach nauczania klinicznego,
i orzecznictwo w sprawach studentów Uniwersytetu Warszawskiego 2000–2005, Klinika 2020–2021, Nr 29–30 (34–35), s. 15.
Warszawa 2008, s. 7). 8 Zob. B. Namysłowska-Gabrysiak, Rola klinik prawa w kształceniu przyszłych praw-
4 P. Skuczyński, Granice, s. 8. niczek i prawników w zakresie problematyki przeciwdziałania dyskryminacji
5 T.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 742 ze zm., dalej „PrSzkolWyżN”. ze względu na płeć, Klinika 2020–2021, Nr 29–30 (34–35), s. 9.
6 Dla szerszej charakterystyki postępowania dyscyplinarnego wobec studentów 9 Koordynatorem sekcji może być pracownik naukowy albo naukowo-dydaktycz-
w ogólności zob. M. Barzycka-Banaszczyk, Delikt dyscyplinarny studenta: podsta- ny uczelni, jak również doktorant uczelni, adwokat lub radca prawny zgodnie
wa i przesłanki odpowiedzialności, EP 2022, Nr 1, passim, zaś na gruncie poprzed- z pkt. 2.D. i 2.B. Standardów działalności uniwersyteckich poradni prawnych Fun-
niego stanu prawnego zob. B. Janusz-Pohl, O modelu postępowania dyscyplinarne- dacji Uniwersyteckich Poradni Prawnych (Uchwała Rady Fundacji Uniwersytec-
go w sprawach studenckich, RPEiS 2013, Nr 75, passim oraz B. Legutko, Studenci kich Poradni Prawnych Nr 9/2014 z 8.3.2014 r.), dalej „Standardy”.
uniwersyteckich poradni prawnych w postępowaniach dyscyplinarnych prowadzo- 10 Szerzej o systematyce pracy w studenckiej poradni prawnej zob. J. Ciapała, Zasady
nych na podstawie ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym z 27.7.2005 r., Klinika udzielania porady, [w:] Studencka Poradnia Prawna. Idea, organizacja, metodolo-
2006, Nr 1 (5), passim. gia, Warszawa 2005, s. 128–141.

edukacjaprawnicza.pl KLINIKA Nr 37–38 (42–43)/2024 35