Page 38 - "Klinika" Nr 37-38 (42-43) 2024
P. 38

WPŁYW KLINIK NA PRZYSZŁOŚĆ SPOŁECZNĄ


        unormowanie przewidują trzy (19%) z przeanalizowanych regu-  Wobec powyższego daje się wysnuć wniosek, że niezależnie
        laminów. Przykładowo § 15 Regulaminu funkcjonowania Kliniki   od formy prawnej działania poradni akty regulujące wewnętrzne jej
        Prawa Uniwersytetu Warszawskiego stanowi, że „student i koor-  funkcjonowanie pełnić mają dwie funkcje istotne dla zakresu odpo-
        dynator Kliniki odpowiada dyscyplinarnie za uchybienie zasadom   wiedzialności dyscyplinarnej studenta. Z jednej strony in abstracto
        etycznym obowiązującym przy udzielaniu porad prawnych w ra-  wskazują na możliwość zastosowania wobec studentów środków
        mach Kliniki oraz związane z tym uchybienie godności studenta   o charakterze represyjnym; z drugiej – określają ich obowiązki, gdy
        lub koordynatora”. Brak bliższego wskazania podstawy prawnej   chodzi o pracę kliniczną.
        tej odpowiedzialności oraz brak jakichkolwiek norm regulamino-  Zasadna zdaje się wątpliwość, czy brak w tekście obowiązującego
        wych dotyczących pociągania do niej każe domniemywać, że od-  regulaminu studenckiej poradni prawnej unormowania przewi-
        powiedzialność ta kształtować się będzie na zasadach określonych   dującego konsekwencje dyscyplinarne wobec studenta nienale-
        w PrSzkolWyżN. Wskazuje na to jeszcze wyraźniej przepis § 18 Re-  życie świadczącego pomoc prawną wyłączać będzie w stosunku
        gulaminu świadczenia pomocy prawnej Kliniki Prawa Uniwersy-  do niego ten rodzaj odpowiedzialności. Na tak postawione py-
        tetu Szczecińskiego (również należącego do grupy pierwszej), który   tanie należy odpowiedzieć przecząco. Materialnym źródłem od-
        stanowi, że „naruszenie przez studenta przepisów Regulaminu   powiedzialności studenta jest art. 307 ust. 1 PrSzkolWyżN, a nie
                                                                                               23
        oraz zasad związanych z obowiązkiem zachowania w tajemnicy   jakikolwiek wewnętrzny przepis regulaminu . To zatem raczej
        informacji uzyskanych w trakcie i w związku z udzielaniem porad   unormowania regulaminowe wskazujące hasłowo na możliwość
        prawnych stanowi delikt dyscyplinarny, który stanowi podstawę   pociągnięcia studenta do odpowiedzialności dyscyplinarnej oce-
        do wszczęcia wobec studenta postępowania dyscyplinarnego i po-  nić trzeba jako superfluum normatywne wobec treści przywoła-
        ciągnięcia go do odpowiedzialności dyscyplinarnej na zasadach   nego wyżej przepisu o randze ustawowej. Oczywiście odpowie-
        ogólnych, określonych odrębnymi przepisami” (pogrubienie   dzialność studenta kształtować się będzie na podstawie zakazów
        – J.O.).                                             i nakazów, które wywodzić należy z przepisów uczelnianych ak-
        Na drugą grupę składa się siedem (44% przebadanych) regulami-  tów normatywnych dotyczących odpowiedzialności studentów
        nów, które nie zawierają literalnego wskazania, że student nie-  oraz z przepisów regulaminów poradni, ale jej praźródłem zawsze
        należycie świadczący pomoc prawną podlega odpowiedzialności   będzie ustawa. Innymi słowy, normy o randze regulaminowej,
        dyscyplinarnej określonej w PrSzkolWyżN, jednak przewidują   uzupełniane w tym zakresie przez oceny etyczne, istotne będą
        inne sankcje o charakterze wewnątrzuczelnianym czy wewnątrz-  przy stwierdzaniu dyscyplinarnej bezprawności danego zachowa-
        klinicznym . Za przykład posłużyć może wydalenie z poradni    nia, ale nie będą źródłem odpowiedzialności represyjnej (karalno-
                                                         20
                 19
        lub sankcja w postaci negatywnej oceny z odpowiedniego przed-  ści), jeśli ocena ta okaże się pozytywna.
        miotu . Wskazać w tym miejscu trzeba na podgrupę czterech ak-
             21
        tów rangi regulaminowej , które kreują wewnętrzny uproszczony   Standard staranności wymagany od studentów
                           22
        system odpowiedzialności koleżeńskiej, którego nie należy jednak   Wszystkie przebadane regulaminy studenckich poradni prawnych
        utożsamiać z odpowiedzialnością dyscyplinarną, o której mowa   ustanawiają pewien zakres obowiązków studenta świadczącego po-
        w PrSzkolWyżN. Elementami tego systemu bywają przykładowo   moc prawną poprzez użycie wyrażeń ocennych. Pośród nakazów,
        wewnętrzne procedury zacierania się kar koleżeńskich, ich katalog   takich jak nakaz zachowania poufności, uwzględniania sugestii
        i szczegółowe skutki.                                koordynatora czy terminowego wywiązywania się ze zleconych
        Wreszcie w trzeciej grupie, na którą składa się sześć (37% przeba-  zadań, dostrzec należy generalny obowiązek działania z należytą
        danych) regulaminów, w ogóle nie zawarto żadnej wzmianki doty-  starannością. Brak jest jednak wypowiedzi judykatury i przedsta-
        czącej konsekwencji o charakterze represyjnym za nieprawidłowo-  wicieli doktryny, które badałyby standard owej wymaganej należy-
        ści w świadczeniu pomocy prawnej.                    tej staranności. Jednocześnie jest on kluczowy, przy ewentualnym
        Natomiast wszystkie 16 zbadanych regulaminów określa z różnym   przypisywaniu odpowiedzialności dyscyplinarnej, jako kształtujący
        stopniem szczegółowości obowiązki studentów świadczących po-  znamiona strony przedmiotowej deliktu.
        moc prawną. Do najważniejszych należą: obowiązek zachowania   Pytanie o standard staranności, za którego dochowanie świadczący
        poufności, terminowości w wywiązywaniu się z zadań klinicznych   pomoc prawną student jest odpowiedzialny, jest tak naprawdę py-
        oraz unikania konfliktu interesów.                   taniem o to, czego można od niego rozsądnie wymagać. Zwrócić
                                                             należy uwagę, że studenckie poradnie prawne są przestrzenią re-
                                                             alizacji dwóch potencjalnie kolidujących ze sobą wartości – z jednej
        19   Wyjątkowy pod tym względem jest akt regulujący działalność Uniwersytec-  strony postuluje się najwyższą możliwą jakość merytoryczną opi-
          kiej Poradni Prawnej w Rzeszowie, który przewidując sankcje wewnątrzklinicz-  nii prawnych trafiających w ręce klientów, z drugiej zaś celem tego
          ne (zob. art. 48), stanowi również, że dopuszczenie się przez studenta naruszeń   typu działalności jest m.in. tworzenie warunków do nauki dla stu-
          kwalifikowanych (tj. kradzieży lub zniszczenia mienia poradni) skutkować winno
                                                                                      24
          zawiadomieniem organów dyscyplinarnych uczelni (art. 68 ust. 6). Celem uczy-  dentów świadczących tam pomoc . Poradnie prawne, celem urze-
          nienia wywodu bardziej przejrzystym regulamin ten zaliczono do grupy pierwszej,   czywistnienia drugiego ze wskazanych celów oraz by spełniać stan-
          ponieważ odsyła także do systemu odpowiedzialności wywodzonego z aktu rangi   dardy Fundacji Uniwersyteckich Poradni Prawnych, zapewniają
          ustawowej, ale wypada uczciwie przyznać, że znajduje się on na pograniczu grup
          pierwszej i drugiej.                               studentom nadzór merytoryczny opiekuna, a także ubezpieczają
        20   Zob. np. § 12 lit. c Statutu koła naukowego „Klinika Prawa” na Akademii Ekono-  się od odpowiedzialności cywilnej i choć kroki te niwelują skutki
          miczno-Humanistycznej, a także § 34 ust. 1 lit. c Regulaminu Studenckiej Poradni
          Prawnej przy Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego.  ścierania się wskazanych wyżej interesów, to jednak ich przeciw-
        21   Zob. np. § 24 ust. 2 Regulaminu organizacyjnego Studenckiej Poradni Prawnej   stawność musi być brana pod uwagę przy określaniu wymaganego
          Uniwersytetu Jagiellońskiego, w świetle którego kara wykluczenia z poradni rów-  od studenta standardu staranności.
          noznaczna jest z uzyskaniem oceny niedostatecznej z przedmiotu „Studencka po-
          radnia prawna”.
        22   Składają się na nią regulaminy poradni działających w ramach Uniwersytetu Ślą-  23   Zob. wyr. WSA w Gliwicach z 10.8.2022 r., III SA/Gl 182/22, Legalis. Por. wyr. SN
          skiego, Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego, Collegium Po-  z 15.7.2017 r., SDI 12/10, OSNKW 2011, Nr 3, poz. 25.
          lonicum w Słubicach, a także Wydziału Prawa Kanonicznego Uniwersytetu Kardy-  24   L. Wortham, C. Klein, Edukacja kliniczna a misja uniwersytecka, [w:] Studencka
          nała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie.              Poradnia, s. 16 i 17.

        edukacjaprawnicza.pl                                                       KLINIKA Nr 37–38 (42–43)/2024  37
   33   34   35   36   37   38   39   40   41