Page 38 - "Klinika" Nr 37-38 (42-43) 2024

WPŁYW KLINIK NA PRZYSZŁOŚĆ SPOŁECZNĄ

unormowanie przewidują trzy (19%) z przeanalizowanych regu- Wobec powyższego daje się wysnuć wniosek, że niezależnie
laminów. Przykładowo § 15 Regulaminu funkcjonowania Kliniki od formy prawnej działania poradni akty regulujące wewnętrzne jej
Prawa Uniwersytetu Warszawskiego stanowi, że „student i koor- funkcjonowanie pełnić mają dwie funkcje istotne dla zakresu odpo-
dynator Kliniki odpowiada dyscyplinarnie za uchybienie zasadom wiedzialności dyscyplinarnej studenta. Z jednej strony in abstracto
etycznym obowiązującym przy udzielaniu porad prawnych w ra- wskazują na możliwość zastosowania wobec studentów środków
mach Kliniki oraz związane z tym uchybienie godności studenta o charakterze represyjnym; z drugiej – określają ich obowiązki, gdy
lub koordynatora”. Brak bliższego wskazania podstawy prawnej chodzi o pracę kliniczną.
tej odpowiedzialności oraz brak jakichkolwiek norm regulamino- Zasadna zdaje się wątpliwość, czy brak w tekście obowiązującego
wych dotyczących pociągania do niej każe domniemywać, że od- regulaminu studenckiej poradni prawnej unormowania przewi-
powiedzialność ta kształtować się będzie na zasadach określonych dującego konsekwencje dyscyplinarne wobec studenta nienale-
w PrSzkolWyżN. Wskazuje na to jeszcze wyraźniej przepis § 18 Re- życie świadczącego pomoc prawną wyłączać będzie w stosunku
gulaminu świadczenia pomocy prawnej Kliniki Prawa Uniwersy- do niego ten rodzaj odpowiedzialności. Na tak postawione py-
tetu Szczecińskiego (również należącego do grupy pierwszej), który tanie należy odpowiedzieć przecząco. Materialnym źródłem od-
stanowi, że „naruszenie przez studenta przepisów Regulaminu powiedzialności studenta jest art. 307 ust. 1 PrSzkolWyżN, a nie
23
oraz zasad związanych z obowiązkiem zachowania w tajemnicy jakikolwiek wewnętrzny przepis regulaminu . To zatem raczej
informacji uzyskanych w trakcie i w związku z udzielaniem porad unormowania regulaminowe wskazujące hasłowo na możliwość
prawnych stanowi delikt dyscyplinarny, który stanowi podstawę pociągnięcia studenta do odpowiedzialności dyscyplinarnej oce-
do wszczęcia wobec studenta postępowania dyscyplinarnego i po- nić trzeba jako superfluum normatywne wobec treści przywoła-
ciągnięcia go do odpowiedzialności dyscyplinarnej na zasadach nego wyżej przepisu o randze ustawowej. Oczywiście odpowie-
ogólnych, określonych odrębnymi przepisami” (pogrubienie dzialność studenta kształtować się będzie na podstawie zakazów
– J.O.). i nakazów, które wywodzić należy z przepisów uczelnianych ak-
Na drugą grupę składa się siedem (44% przebadanych) regulami- tów normatywnych dotyczących odpowiedzialności studentów
nów, które nie zawierają literalnego wskazania, że student nie- oraz z przepisów regulaminów poradni, ale jej praźródłem zawsze
należycie świadczący pomoc prawną podlega odpowiedzialności będzie ustawa. Innymi słowy, normy o randze regulaminowej,
dyscyplinarnej określonej w PrSzkolWyżN, jednak przewidują uzupełniane w tym zakresie przez oceny etyczne, istotne będą
inne sankcje o charakterze wewnątrzuczelnianym czy wewnątrz- przy stwierdzaniu dyscyplinarnej bezprawności danego zachowa-
klinicznym . Za przykład posłużyć może wydalenie z poradni nia, ale nie będą źródłem odpowiedzialności represyjnej (karalno-
20
19
lub sankcja w postaci negatywnej oceny z odpowiedniego przed- ści), jeśli ocena ta okaże się pozytywna.
miotu . Wskazać w tym miejscu trzeba na podgrupę czterech ak-
21
tów rangi regulaminowej , które kreują wewnętrzny uproszczony Standard staranności wymagany od studentów
22
system odpowiedzialności koleżeńskiej, którego nie należy jednak Wszystkie przebadane regulaminy studenckich poradni prawnych
utożsamiać z odpowiedzialnością dyscyplinarną, o której mowa ustanawiają pewien zakres obowiązków studenta świadczącego po-
w PrSzkolWyżN. Elementami tego systemu bywają przykładowo moc prawną poprzez użycie wyrażeń ocennych. Pośród nakazów,
wewnętrzne procedury zacierania się kar koleżeńskich, ich katalog takich jak nakaz zachowania poufności, uwzględniania sugestii
i szczegółowe skutki. koordynatora czy terminowego wywiązywania się ze zleconych
Wreszcie w trzeciej grupie, na którą składa się sześć (37% przeba- zadań, dostrzec należy generalny obowiązek działania z należytą
danych) regulaminów, w ogóle nie zawarto żadnej wzmianki doty- starannością. Brak jest jednak wypowiedzi judykatury i przedsta-
czącej konsekwencji o charakterze represyjnym za nieprawidłowo- wicieli doktryny, które badałyby standard owej wymaganej należy-
ści w świadczeniu pomocy prawnej. tej staranności. Jednocześnie jest on kluczowy, przy ewentualnym
Natomiast wszystkie 16 zbadanych regulaminów określa z różnym przypisywaniu odpowiedzialności dyscyplinarnej, jako kształtujący
stopniem szczegółowości obowiązki studentów świadczących po- znamiona strony przedmiotowej deliktu.
moc prawną. Do najważniejszych należą: obowiązek zachowania Pytanie o standard staranności, za którego dochowanie świadczący
poufności, terminowości w wywiązywaniu się z zadań klinicznych pomoc prawną student jest odpowiedzialny, jest tak naprawdę py-
oraz unikania konfliktu interesów. taniem o to, czego można od niego rozsądnie wymagać. Zwrócić
należy uwagę, że studenckie poradnie prawne są przestrzenią re-
alizacji dwóch potencjalnie kolidujących ze sobą wartości – z jednej
19 Wyjątkowy pod tym względem jest akt regulujący działalność Uniwersytec- strony postuluje się najwyższą możliwą jakość merytoryczną opi-
kiej Poradni Prawnej w Rzeszowie, który przewidując sankcje wewnątrzklinicz- nii prawnych trafiających w ręce klientów, z drugiej zaś celem tego
ne (zob. art. 48), stanowi również, że dopuszczenie się przez studenta naruszeń typu działalności jest m.in. tworzenie warunków do nauki dla stu-
kwalifikowanych (tj. kradzieży lub zniszczenia mienia poradni) skutkować winno
24
zawiadomieniem organów dyscyplinarnych uczelni (art. 68 ust. 6). Celem uczy- dentów świadczących tam pomoc . Poradnie prawne, celem urze-
nienia wywodu bardziej przejrzystym regulamin ten zaliczono do grupy pierwszej, czywistnienia drugiego ze wskazanych celów oraz by spełniać stan-
ponieważ odsyła także do systemu odpowiedzialności wywodzonego z aktu rangi dardy Fundacji Uniwersyteckich Poradni Prawnych, zapewniają
ustawowej, ale wypada uczciwie przyznać, że znajduje się on na pograniczu grup
pierwszej i drugiej. studentom nadzór merytoryczny opiekuna, a także ubezpieczają
20 Zob. np. § 12 lit. c Statutu koła naukowego „Klinika Prawa” na Akademii Ekono- się od odpowiedzialności cywilnej i choć kroki te niwelują skutki
miczno-Humanistycznej, a także § 34 ust. 1 lit. c Regulaminu Studenckiej Poradni
Prawnej przy Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. ścierania się wskazanych wyżej interesów, to jednak ich przeciw-
21 Zob. np. § 24 ust. 2 Regulaminu organizacyjnego Studenckiej Poradni Prawnej stawność musi być brana pod uwagę przy określaniu wymaganego
Uniwersytetu Jagiellońskiego, w świetle którego kara wykluczenia z poradni rów- od studenta standardu staranności.
noznaczna jest z uzyskaniem oceny niedostatecznej z przedmiotu „Studencka po-
radnia prawna”.
22 Składają się na nią regulaminy poradni działających w ramach Uniwersytetu Ślą- 23 Zob. wyr. WSA w Gliwicach z 10.8.2022 r., III SA/Gl 182/22, Legalis. Por. wyr. SN
skiego, Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego, Collegium Po- z 15.7.2017 r., SDI 12/10, OSNKW 2011, Nr 3, poz. 25.
lonicum w Słubicach, a także Wydziału Prawa Kanonicznego Uniwersytetu Kardy- 24 L. Wortham, C. Klein, Edukacja kliniczna a misja uniwersytecka, [w:] Studencka
nała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Poradnia, s. 16 i 17.

edukacjaprawnicza.pl KLINIKA Nr 37–38 (42–43)/2024 37