Page 5 - KLINIKA-16-20-2014
P. 5
WARSZTAT PRACY NAUCZYCIELA KLINICZNEGO
4
może występować w roli takiego pełnomocnika . W kontekście te- z mocy wyraźnej decyzji ustawodawcy, w kwestiach nieuregulowa-
matyki prowadzonych rozważań przedmiotem bliższego zaintere- nych odrębnie należy odpowiednio stosować przepisy o umowie
5
sowania uczynić należy art. 87 § 1 KPC . Na podstawie tego prze- zlecenia, jak to ma miejsce np. w odniesieniu do umowy spedycji
12
pisu uprawniony do występowania w charakterze pełnomocnika na podstawie art. 796 KC .
może być adwokat, radca prawny, a w sprawach własności przemy- Ponadto prawnie relewantne na gruncie art. 87 § 1 KPC jest to, że
słowej – też rzecznik patentowy, a ponadto osoba, która sprawu- ma to być „stały” stosunek zlecenia. Jednak, jak się wydaje, nie do
je zarząd majątkiem lub interesami strony oraz osoba pozostająca końca poprawne wydaje się być stanowisko mówiące, że należy brać
ze stroną w stałym stosunku zlecenia, jak również współuczestnik pod uwagę czas trwania tego stosunku oraz powtarzalność czynno-
13
sporu bądź rodzice, małżonek, rodzeństwo lub zstępni strony czy ści składających się na jego realizację . Bardziej istotne wydaje się
6
osoby pozostające z nią w stosunku przysposobienia . Oczywiście bowiem już samo zamierzenie zawiązania stosunku na przyszłość
14
wobec tego, że rozważana jest sytuacja studentów prawa będących o cechach – choć zawsze zrelatywizowanej – trwałości . Stąd na-
członkami poradni prawnej, a zatem osób nieposiadających jeszcze wet jeżeli umowa zlecenia została zawiązana tuż przed tym, jak
uprawnień zawodowego pełnomocnika, a osoby zgłaszające się do zleceniobiorca zgłosił się jako pełnomocnik zleceniodawcy w postę-
poradni są obce w stosunku do studentów, przedmiotem analizy powaniu sądowym, nie powinno to powodować automatycznego
pozostaje uczynić to, czy na podstawie art. 87 § 1 KPC student wyłączenia możliwości występowania przez niego w charakterze
może zostać zaliczony do grupy osób mogących występować w roli takiego pełnomocnika , jeśli treść stosunku prawnego będącego
15
pełnomocnika procesowego jako „osoba sprawująca zarząd mająt- podstawą jego występowania jako pełnomocnika wskazuje, że za-
kiem lub interesami strony” bądź „pozostająca ze stroną w stałym miarem zleceniodawcy i zleceniobiorcy jest utrzymywanie tego sto-
16
stosunku zlecenia”. sunku w dłuższej perspektywie czasowej .
17
Jeśli chodzi o pierwszą z tych możliwości, to przede wszystkim Podkreślić należy, że zgodnie z aprobowaną w doktrynie linią
wskazać należy, że za taką osobę sprawującą zarząd majątkiem lub orzeczniczą jako podstawa udzielenia pełnomocnictwa dla zlece-
interesami strony uznaje się tego, kto wykonuje czynności polega- niobiorcy nie może być na tle art. 87 § 1 KPC traktowana umowa
jące na administrowaniu oddanym mu w zarząd mieniem, w tym zlecenia, mająca za przedmiot tylko reprezentowanie interesów
dokonuje potrzebnych w tym zakresie czynności prawnych, a tak- majątkowych zleceniodawcy przed sądami i organami administra-
18
że kieruje pracą innych, załatwia sprawy bieżące, dba o utrzymanie cji , a tym bardziej jako takiego stałego stosunku zlecenia rele-
mienia i interesów w dobrym stanie, jak również, jeżeli przewidu- wantnego na gruncie powołanego przepisu nie da się kwalifi kować
je to umowa, na podstawie której taki zarząd został powierzony, zlecenia dotyczącego prowadzenia w sądzie rejonowym konkretnej
19
tego, kogo zadaniem jest m.in. pomnażanie dochodów, pobieranie sprawy .
pożytków, dochodzenie należności i spłacanie długów . Powyższe spostrzeżenia co do określania w orzecznictwie i dok-
7
trynie zakresu podmiotowego osób przynależących do kategorii
Z przepisu art. 87 § 1 KPC nie wynika jednak wymóg, by sprawujących zarząd majątkiem lub interesami strony czy pozosta-
dana osoba musiała sprawować zarząd całym majątkiem jących z nią w stałym stosunku zlecenia, o których mowa w art. 87
strony; wystarczy zarząd obejmujący jedynie jego część,
o ile przedmiot sporu mieści się w obrębie części majątku 4 Reguluje to przy tym przepisami bezwzględnie obowiązującymi (tak m.in. w wyr.
SN z 16.2.2012 r., III CSK 195/11, OSNC 2013, Nr C, poz. 49; wyr. SA w Kato-
8
pod zarządem tej osoby . wicach z 18.12.2012 r., III AUa 1868/11, OSN w Katowicach 2013, Nr 3, poz. 1;
post. SA w Katowicach z 11.10.2012 r., III AUz 245/12, OSA 2013, Nr 3, s. 106 i n.).
5 Pozostałe przepisy dopuszczające działanie w charakterze pełnomocnika mają
Przy tym za osobę sprawującą zarząd majątkiem lub interesami stro- bowiem specyficzne zakresy zastosowania i przewidują możliwość występowania
ny może być uznana tylko taka, która zadania te wykonuje w sposób w charakterze pełnomocnika osoby znajdującej się w określonej relacji w stosunku
stały, a nie jedynie przejściowy czy dorywczy, jednorazowy, zwłasz- do reprezentowanego, co nie przystaje nijak do sfery działania studenta w ramach
kliniki prawa. Jedynie art. 87 § 1 KPC zawiera rozwiązania dotyczące tej materii
cza gdy powierzone jej one zostały z wyłączną intencją ustanowie- o bardziej ogólnym charakterze.
nia tej osoby pełnomocnikiem w danym postępowaniu sądowym, 6 Rozważania te – z oczywistych przyczyn – nie dotyczą w ogóle przypadków,
w których ustawodawca zastrzega bezwzględny przymus adwokacko-radcowski
np. by powierzyć jej dochodzenie danego roszczenia . (vide np. art. 871 KPC dotyczący postępowania przed SN; także art. 4 ust. 4 usta-
9
Co przy tym istotne, osoby, która sprawuje zarząd majątkiem lub wy z 17.12.2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym [Dz.U.
z 2010 r. Nr 7, poz. 44]).
interesami strony, nie można umocować do reprezentowania tej 7 J. Gudowski, [w:] T. Ereciński (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz,
ostatniej w każdym postępowaniu sądowym, lecz jedynie w takich 8 t. 1, Warszawa 2006, s. 250.
sprawach, które pozostają w bezpośrednim związku z wykonywa- 9 Uchw. SN z 25.7.1978 r., III CZP 43/78, OSNC 1979, Nr 3, poz. 46.
Uchw. SN z 21.5.1991 r., III CZP 41/91, OSNC 1992, Nr 2, poz. 28; K. Knoppek,
nym zarządem majątkiem bądź prowadzonymi interesami tej stro- [w:] H. Dolecki, T. Wiśniewski, Kodeks postępowania cywilnego, t. I, artykuły 1–366,
ny. Wyklucza to więc a limine umocowanie takiego zarządzającego Warszawa 2011, s. 338; A. Zieliński, [w:] A. Zieliński (red.), Kodeks postępowania
cywilnego. Komentarz, Warszawa 2012, s. 181; J. Gudowski, [w:] T. Ereciński (red.),
do reprezentowania mocodawcy w postępowaniach dotyczących op. cit., t. 1, s. 251.
sfery spraw niemajątkowych tego ostatniego, jak np. dotykających 10 11 J. Gudowski, [w:] T. Ereciński (red.), op. cit., t. 1, s. 251.
J. Gudowski ,
10
kwestii osobistych czy rodzinnych . K. Knoppek , [w:] H. Dolecki , T. Wiśniewski , op. cit. , t. I, s. 339;
[w:] T. Ereciński (red.), op. cit., t. 1, s. 251–252.
Z kolei jako osoby pozostające ze stroną w stosunku zlecenia, 12 Tak: P. Telenga, [w:] A. Jakubecki (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komen-
tarz, Warszawa 2012, s. 121.
o których mowa w art. 87 § 1 KPC, traktuje się zazwyczaj zarówno 13 H. Ciepła, [w:] K. Piasecki (red.), Kodeks postępowania cywilnego, t. I. Komentarz
te, które w ramach zawartej ze stroną umowy zlecenia (regulowa- do artykułów 1–366, Warszawa 2010, s. 438.
nej w art. 734 i n. KC) występują w charakterze przyjmującego 14 Rozumianej zazwyczaj jako stosunek długoterminowy lub wręcz nieograniczony
w czasie (K. Knoppek, [w:] H. Dolecki, T. Wiśniewski, op. cit., t. I, s. 338). Należy zgo-
zlecenie, jak i te zaangażowane przez stronę na podstawie innej dzić się przy tym z poglądem, że niezasadne jest stawianie wymogu, aby podsta-
umowy o świadczenie usług nieuregulowanej odrębnymi przepi- wą zawiązania tego stosunku musiała być umowa zawarta na czas nieoznaczony
(J. Gudowski , [w:] T. Ereciński (red.), op. cit., t. 1, s. 252).
sami, do której, z mocy art. 750 KC, odpowiednio stosować na- 15 Tak też: K. Knoppek, [w:] H. Dolecki, T. Wiśniewski, op. cit., t. I, s. 339.
11
leży przepisy o zleceniu . W literaturze przedmiotu podniesiono 16 J. Gudowski, [w:] T. Ereciński (red.), op. cit., t. 1, s. 252.
17 P. Telenga, [w:] A. Jakubecki (red.), op. cit., s. 121.
jednak, by nie zaliczać tu tych, których ze stroną łączy stosunek 18 Uchw. SN z 21.2.1992 r., III CZP 4/92, Wokanda 1992, Nr 6, s. 4.
prawny w ramach umowy nazwanej prawa cywilnego, do której, 19 Uchw. SN z 10.5.1994 r., I PZP 21/94, OSNP 1994, Nr 4, poz. 68.
4 KLINIKA Nr 16 (20)/2014 www.fupp.org.pl
4
może występować w roli takiego pełnomocnika . W kontekście te- z mocy wyraźnej decyzji ustawodawcy, w kwestiach nieuregulowa-
matyki prowadzonych rozważań przedmiotem bliższego zaintere- nych odrębnie należy odpowiednio stosować przepisy o umowie
5
sowania uczynić należy art. 87 § 1 KPC . Na podstawie tego prze- zlecenia, jak to ma miejsce np. w odniesieniu do umowy spedycji
12
pisu uprawniony do występowania w charakterze pełnomocnika na podstawie art. 796 KC .
może być adwokat, radca prawny, a w sprawach własności przemy- Ponadto prawnie relewantne na gruncie art. 87 § 1 KPC jest to, że
słowej – też rzecznik patentowy, a ponadto osoba, która sprawu- ma to być „stały” stosunek zlecenia. Jednak, jak się wydaje, nie do
je zarząd majątkiem lub interesami strony oraz osoba pozostająca końca poprawne wydaje się być stanowisko mówiące, że należy brać
ze stroną w stałym stosunku zlecenia, jak również współuczestnik pod uwagę czas trwania tego stosunku oraz powtarzalność czynno-
13
sporu bądź rodzice, małżonek, rodzeństwo lub zstępni strony czy ści składających się na jego realizację . Bardziej istotne wydaje się
6
osoby pozostające z nią w stosunku przysposobienia . Oczywiście bowiem już samo zamierzenie zawiązania stosunku na przyszłość
14
wobec tego, że rozważana jest sytuacja studentów prawa będących o cechach – choć zawsze zrelatywizowanej – trwałości . Stąd na-
członkami poradni prawnej, a zatem osób nieposiadających jeszcze wet jeżeli umowa zlecenia została zawiązana tuż przed tym, jak
uprawnień zawodowego pełnomocnika, a osoby zgłaszające się do zleceniobiorca zgłosił się jako pełnomocnik zleceniodawcy w postę-
poradni są obce w stosunku do studentów, przedmiotem analizy powaniu sądowym, nie powinno to powodować automatycznego
pozostaje uczynić to, czy na podstawie art. 87 § 1 KPC student wyłączenia możliwości występowania przez niego w charakterze
może zostać zaliczony do grupy osób mogących występować w roli takiego pełnomocnika , jeśli treść stosunku prawnego będącego
15
pełnomocnika procesowego jako „osoba sprawująca zarząd mająt- podstawą jego występowania jako pełnomocnika wskazuje, że za-
kiem lub interesami strony” bądź „pozostająca ze stroną w stałym miarem zleceniodawcy i zleceniobiorcy jest utrzymywanie tego sto-
16
stosunku zlecenia”. sunku w dłuższej perspektywie czasowej .
17
Jeśli chodzi o pierwszą z tych możliwości, to przede wszystkim Podkreślić należy, że zgodnie z aprobowaną w doktrynie linią
wskazać należy, że za taką osobę sprawującą zarząd majątkiem lub orzeczniczą jako podstawa udzielenia pełnomocnictwa dla zlece-
interesami strony uznaje się tego, kto wykonuje czynności polega- niobiorcy nie może być na tle art. 87 § 1 KPC traktowana umowa
jące na administrowaniu oddanym mu w zarząd mieniem, w tym zlecenia, mająca za przedmiot tylko reprezentowanie interesów
dokonuje potrzebnych w tym zakresie czynności prawnych, a tak- majątkowych zleceniodawcy przed sądami i organami administra-
18
że kieruje pracą innych, załatwia sprawy bieżące, dba o utrzymanie cji , a tym bardziej jako takiego stałego stosunku zlecenia rele-
mienia i interesów w dobrym stanie, jak również, jeżeli przewidu- wantnego na gruncie powołanego przepisu nie da się kwalifi kować
je to umowa, na podstawie której taki zarząd został powierzony, zlecenia dotyczącego prowadzenia w sądzie rejonowym konkretnej
19
tego, kogo zadaniem jest m.in. pomnażanie dochodów, pobieranie sprawy .
pożytków, dochodzenie należności i spłacanie długów . Powyższe spostrzeżenia co do określania w orzecznictwie i dok-
7
trynie zakresu podmiotowego osób przynależących do kategorii
Z przepisu art. 87 § 1 KPC nie wynika jednak wymóg, by sprawujących zarząd majątkiem lub interesami strony czy pozosta-
dana osoba musiała sprawować zarząd całym majątkiem jących z nią w stałym stosunku zlecenia, o których mowa w art. 87
strony; wystarczy zarząd obejmujący jedynie jego część,
o ile przedmiot sporu mieści się w obrębie części majątku 4 Reguluje to przy tym przepisami bezwzględnie obowiązującymi (tak m.in. w wyr.
SN z 16.2.2012 r., III CSK 195/11, OSNC 2013, Nr C, poz. 49; wyr. SA w Kato-
8
pod zarządem tej osoby . wicach z 18.12.2012 r., III AUa 1868/11, OSN w Katowicach 2013, Nr 3, poz. 1;
post. SA w Katowicach z 11.10.2012 r., III AUz 245/12, OSA 2013, Nr 3, s. 106 i n.).
5 Pozostałe przepisy dopuszczające działanie w charakterze pełnomocnika mają
Przy tym za osobę sprawującą zarząd majątkiem lub interesami stro- bowiem specyficzne zakresy zastosowania i przewidują możliwość występowania
ny może być uznana tylko taka, która zadania te wykonuje w sposób w charakterze pełnomocnika osoby znajdującej się w określonej relacji w stosunku
stały, a nie jedynie przejściowy czy dorywczy, jednorazowy, zwłasz- do reprezentowanego, co nie przystaje nijak do sfery działania studenta w ramach
kliniki prawa. Jedynie art. 87 § 1 KPC zawiera rozwiązania dotyczące tej materii
cza gdy powierzone jej one zostały z wyłączną intencją ustanowie- o bardziej ogólnym charakterze.
nia tej osoby pełnomocnikiem w danym postępowaniu sądowym, 6 Rozważania te – z oczywistych przyczyn – nie dotyczą w ogóle przypadków,
w których ustawodawca zastrzega bezwzględny przymus adwokacko-radcowski
np. by powierzyć jej dochodzenie danego roszczenia . (vide np. art. 871 KPC dotyczący postępowania przed SN; także art. 4 ust. 4 usta-
9
Co przy tym istotne, osoby, która sprawuje zarząd majątkiem lub wy z 17.12.2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym [Dz.U.
z 2010 r. Nr 7, poz. 44]).
interesami strony, nie można umocować do reprezentowania tej 7 J. Gudowski, [w:] T. Ereciński (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz,
ostatniej w każdym postępowaniu sądowym, lecz jedynie w takich 8 t. 1, Warszawa 2006, s. 250.
sprawach, które pozostają w bezpośrednim związku z wykonywa- 9 Uchw. SN z 25.7.1978 r., III CZP 43/78, OSNC 1979, Nr 3, poz. 46.
Uchw. SN z 21.5.1991 r., III CZP 41/91, OSNC 1992, Nr 2, poz. 28; K. Knoppek,
nym zarządem majątkiem bądź prowadzonymi interesami tej stro- [w:] H. Dolecki, T. Wiśniewski, Kodeks postępowania cywilnego, t. I, artykuły 1–366,
ny. Wyklucza to więc a limine umocowanie takiego zarządzającego Warszawa 2011, s. 338; A. Zieliński, [w:] A. Zieliński (red.), Kodeks postępowania
cywilnego. Komentarz, Warszawa 2012, s. 181; J. Gudowski, [w:] T. Ereciński (red.),
do reprezentowania mocodawcy w postępowaniach dotyczących op. cit., t. 1, s. 251.
sfery spraw niemajątkowych tego ostatniego, jak np. dotykających 10 11 J. Gudowski, [w:] T. Ereciński (red.), op. cit., t. 1, s. 251.
J. Gudowski ,
10
kwestii osobistych czy rodzinnych . K. Knoppek , [w:] H. Dolecki , T. Wiśniewski , op. cit. , t. I, s. 339;
[w:] T. Ereciński (red.), op. cit., t. 1, s. 251–252.
Z kolei jako osoby pozostające ze stroną w stosunku zlecenia, 12 Tak: P. Telenga, [w:] A. Jakubecki (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komen-
tarz, Warszawa 2012, s. 121.
o których mowa w art. 87 § 1 KPC, traktuje się zazwyczaj zarówno 13 H. Ciepła, [w:] K. Piasecki (red.), Kodeks postępowania cywilnego, t. I. Komentarz
te, które w ramach zawartej ze stroną umowy zlecenia (regulowa- do artykułów 1–366, Warszawa 2010, s. 438.
nej w art. 734 i n. KC) występują w charakterze przyjmującego 14 Rozumianej zazwyczaj jako stosunek długoterminowy lub wręcz nieograniczony
w czasie (K. Knoppek, [w:] H. Dolecki, T. Wiśniewski, op. cit., t. I, s. 338). Należy zgo-
zlecenie, jak i te zaangażowane przez stronę na podstawie innej dzić się przy tym z poglądem, że niezasadne jest stawianie wymogu, aby podsta-
umowy o świadczenie usług nieuregulowanej odrębnymi przepi- wą zawiązania tego stosunku musiała być umowa zawarta na czas nieoznaczony
(J. Gudowski , [w:] T. Ereciński (red.), op. cit., t. 1, s. 252).
sami, do której, z mocy art. 750 KC, odpowiednio stosować na- 15 Tak też: K. Knoppek, [w:] H. Dolecki, T. Wiśniewski, op. cit., t. I, s. 339.
11
leży przepisy o zleceniu . W literaturze przedmiotu podniesiono 16 J. Gudowski, [w:] T. Ereciński (red.), op. cit., t. 1, s. 252.
17 P. Telenga, [w:] A. Jakubecki (red.), op. cit., s. 121.
jednak, by nie zaliczać tu tych, których ze stroną łączy stosunek 18 Uchw. SN z 21.2.1992 r., III CZP 4/92, Wokanda 1992, Nr 6, s. 4.
prawny w ramach umowy nazwanej prawa cywilnego, do której, 19 Uchw. SN z 10.5.1994 r., I PZP 21/94, OSNP 1994, Nr 4, poz. 68.
4 KLINIKA Nr 16 (20)/2014 www.fupp.org.pl
