Page 8 - KLINIKA-16-20-2014
P. 8
WARSZTAT PRACY NAUCZYCIELA KLINICZNEGO
powstawania z miejsc podczas wchodzenia sądu na salę, odbiera- na gruncie art. 387 § 1 zd. 2 KPC do sporządzenia uzasadnienia wy-
39
nia przez sąd przyrzeczenia, ogłaszania wyroku i opuszczania sali roku oddalającego apelację . W związku z powyższym skuteczne
przez sąd. Ponadto powinna wstawać z miejsca każda osoba, któ- zgłoszenie przez stronę żądania dostarczenia odpisu wyroku z uza-
ra podczas posiedzenia przemawia do sądu lub do której zwraca sadnieniem (na podstawie art. 9 KPC, a w postępowaniu niepro-
się sąd; odstępstwo od tej reguły, dokonywane poprzez zezwole- cesowym – w oparciu o przytoczony poniżej art. 525 KPC), znaj-
nie przewodniczącego posiedzenia na pozostawanie takiej osoby dującego się w aktach sprawy, nie jest uzależnione od zachowania
w tych sytuacjach w pozycji siedzącej, jest dopuszczalne jedynie jakiegokolwiek terminu bądź spełnienia jakiegoś innego warunku,
40
w uzasadnionych przypadkach, zwłaszcza gdy przemawiają za tym a tylko od uiszczenia stosownej opłaty kancelaryjnej .
względy zdrowotne lub gdy składane są długotrwałe zeznania bądź
jest to konieczne dla prawidłowego utrwalenia dźwięku albo obra- Z kolei w postępowaniu nieprocesowym kwestie te re-
zu i dźwięku (§ 81 ust. 2 RegSądRu). guluje art. 525 KPC, i tu już akta sprawy są dostępne dla
Ponadto pamiętać trzeba o tym, że zachowanie w trakcie całego uczestników postępowania oraz – za zezwoleniem prze-
po sie dzenia sądu powinno być stosowne. Zwłaszcza student musi wodniczącego – dla każdego, kto potrzebę ich przejrzenia
mieć w pamięci to, że choć dzięki informacjom od strony lub uczest- dostatecznie usprawiedliwi . To samo dotyczy sporządza-
41
nika postępowania, który zgłosił się do poradni, jest bliżej zaznajo- nia i otrzymywania odpisów i wyciągów z akt sprawy, jak
miony ze sprawą i że – opracowując ją – może mieć swoją wyrobioną też otrzymywania zapisu dźwięku z akt sprawy.
koncepcję, to jednak przebywa na sali rozpraw w charakterze pu-
bliczności (ewentualnie osoby zaufania), a nie pełnomocnika stro- Generalnie zatem zauważyć można, że wgląd do akt oraz możli-
ny, wobec czego jakiekolwiek wtrącanie się, ingerowanie przez niego wość otrzymywania z nich odpisów czy wyciągów, względnie ko-
42
w przebieg posiedzenia nie jest dopuszczalne. Sąd nie musi tolero- pii , są co do zasady zapewniane stronom procesu i uczestnikom
wać takich zachowań, a w celu przeciwdziałania im może się posłu- postępowania nieprocesowego. Co istotne, podkreśla się, że akta
żyć instrumentami, w jakie na taką okoliczność został wyposażony sprawy są zawsze jawne dla uczestników postępowania, nawet
przez ustawodawcę. Wystarczy wskazać, że taka osoba, która naru- wtedy, kiedy sprawa rozpatrywana jest na posiedzeniu niejaw-
sza powagę, spokój lub porządek czynności sądowych, może zostać nym . Poza tym jednak w literaturze przedmiotu podnosi się, że
43
upomniana, a gdy to okaże się bezskuteczne, będzie wydalona z sali poza stronami i uczestnikami postępowania inne podmioty nie
44
rozpraw przez przewodniczącego składu orzekającego. Z kolei nie- mają wglądu do akt sprawy .
właściwe zachowanie całej publiczności także może skutkować jej Zasadna jest wobec tego praktyka poradni prawnych polegająca
usunięciem z sali rozpraw na mocy postanowienia sądu (art. 48 § 1 na tym, że jeśli jest to niezbędne do opracowania opinii prawnej
PrUSP w zw. z art. 372 KPK, art. 48 § 3 PrUSP). Podobnie to sąd w danej sprawie lub/i przygotowania odpowiedniego pisma do
(a nie przewodniczący) może wydalić z sali uczestników sprawy, sądu (a zazwyczaj jest), osobie, która zgłosiła się do poradni, za-
ale jedynie wówczas, kiedy pomimo uprzedzenia przez przewodni- kreśla się odpowiedni termin na doniesienie kserokopii wskaza-
czącego o skutkach procesowych ich nieobecności nadal zachowują nych dokumentów znajdujących się w aktach sprawy. Dotychczas
się niewłaściwie. Cięższe naruszenie powagi, spokoju lub porządku wiązało się to z koniecznością udania się tej osoby do sądu celem
czynności sądowych albo ubliżenie sądowi, innemu organowi lub ich zdobycia (chyba że już je miała i wystarczyło dostarczenie kopii
45
osobom biorącym udział w sprawie może skutkować orzeczeniem do poradni ). Obecnie nowe możliwości – i ułatwienia w rozważa-
przez sąd kary porządkowej grzywny do wysokości 10 000 zł lub nym kontekście – stwarza coraz szersze wykorzystywanie ➜
kary pozbawienia wolności do 14 dni (art. 49 § 1 PrUSP).
37 Powołany przepis nie daje jednak stronie prawa do żądania przesłania całości
aktów na adres domowy (wyr. SN z 3.4.2001 r., I PKN 818/00, OSNP 2003, Nr 2,
Czy student może uzyskać wgląd do akt sprawy oraz poz. 32).
odpisy lub kopie dokumentów znajdujących się w tych 38 Post. SN z 12.9.2001 r., I PZ 59/01, OSNP 2003, Nr 17, poz. 416; post. SN
z 25.11.1997 r., I CZ 142/97, Legalis.
aktach? 39 Post. SN z 25.4.2012 r., II UZ 15/12, Legalis.
Przejawem wspominanej już powyżej jawności wewnętrznej postę- 40 A. Góra-Błaszczykowska, [w:] H. Dolecki, T. Wiśniewski, Kodeks postępowania cywil-
nego. Komentarz, t. III, artykuły 506–729, Warszawa 2013, s. 98.
powania sądowego jest zapewniane w art. 9 § 1 zd. 2 KPC prawo 41 Tu wskazuje się przykładowo, że mogą to być osoby zainteresowane, mające zamiar
stron i uczestników postępowania do przeglądania akt sprawy zgłosić uczestnictwo w sprawie (P. Telenga, [w:] A. Jakubecki (red.), op. cit., s. 696).
37
oraz otrzymywania z nich odpisów, kopii i wyciągów . Ponad- 42 Wprawdzie prawo do uzyskiwania kopii z akt sprawy zostało wyraźnie ustanowio-
ne w przytoczonym powyżej art. 9 KPC, a art. 525 KPC regulujący kwestię dostęp-
to art. 9 § 2 KPC przyznaje stronom i uczestnikom postępowania ności akt w postępowaniu nieprocesowym nic o uprawnieniu do otrzymywania
prawo do otrzymywania z akt sprawy zapisu dźwięku, doznające kopii z akt sprawy nie stanowi, to jednak w doktrynie przyjmuje się, że art. 525
wyłączenia jedynie wtedy, gdy protokół został sporządzony wyłącz- KPC jest także podstawą do wydawania kopii dokumentów zawartych w aktach
sprawy (J. Gudowski, [w:] T. Ereciński (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Ko-
nie w formie pisemnej. Warto przy tym zauważyć, że w orzecznic- mentarz, t. 3, Warszawa 2006, s. 83).
twie sądowym utrwalone jest stanowisko, iż art. 9 KPC zapewnia 43 M. Jędrzejewska, [w:] T. Ereciński (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komen-
tarz, t. 1, Warszawa 2006, s. 99; J. Misztal-Konecka , Jawność postępowania cy-
stronie uprawnienie do otrzymania na podstawie wniosku złożo- wilnego ze szczególnym uwzględnieniem elektronicznego postępowania upomi-
nego w dowolnym czasie odpisu wyroku i sporządzonego jego uza- nawczego, Kwartalnik Prawa Publicznego 2012, Nr 3, s. 95 i n. W tym kontekście
sadnienia, co stanowi uprawnienie niezależne od tego dotyczącego warto jednak zauważyć, że na podstawie art. 47933 § 3 KPC sąd – na wniosek
strony lub z urzędu – może wydać postanowienie, na mocy którego w niezbędnym
otrzymania wyroku z uzasadnieniem sporządzonym na żądanie zakresie ograniczy pozostałym stronom prawo wglądu do materiału dowodowe-
strony zgłoszone w terminie określonym w art. 328 § 1 KPC lub go załączonego przez strony do akt sprawy w toku postępowania sądowego, jeśli
udostępnienie tego materiału groziłoby ujawnieniem tajemnicy przedsiębiorstwa
art. 387 § 3 KPC. Co za tym idzie, przyjmuje się, że doręczenie od- bądź innych tajemnic podlegających ochronie na podstawie odrębnych przepisów.
pisu wyroku z uzasadnieniem na podstawie art. 9 KPC nie otwiera 44 45 M. Jędrzejewska, [w:] T. Ereciński (red.), op. cit., t. 1, s. 99.
drogi do wniesienia – odpowiednio – apelacji lub kasacji . Konse- W tym miejscu warto bowiem podkreślić, że poradni bezwzględnie nie wolno
38
przyjmować żadnych oryginałów dokumentów od osób zwracających się po pora-
kwentnie złożenie wniosku na podstawie art. 9 KPC nie wywołuje dę (art. 5 Standardów działalności uniwersyteckich poradni prawnych [tekst jed-
skutków procesowych i nie jest traktowane jako wniosek o doręcze- nolity przyjęty przez Radę Fundacji Uniwersyteckich Poradni Prawnych na mocy
uchwały 9/2014 z 8.3.2014 r.; http://www.fupp.org.pl/kliniki-prawa/standardy,
nie wyroku z uzasadnieniem, który zobowiązywałby sąd II instancji dostęp 22.4.2014 r.]).
www.edukacjaprawnicza.pl VI–IX (153) czerwiec 2014 7
powstawania z miejsc podczas wchodzenia sądu na salę, odbiera- na gruncie art. 387 § 1 zd. 2 KPC do sporządzenia uzasadnienia wy-
39
nia przez sąd przyrzeczenia, ogłaszania wyroku i opuszczania sali roku oddalającego apelację . W związku z powyższym skuteczne
przez sąd. Ponadto powinna wstawać z miejsca każda osoba, któ- zgłoszenie przez stronę żądania dostarczenia odpisu wyroku z uza-
ra podczas posiedzenia przemawia do sądu lub do której zwraca sadnieniem (na podstawie art. 9 KPC, a w postępowaniu niepro-
się sąd; odstępstwo od tej reguły, dokonywane poprzez zezwole- cesowym – w oparciu o przytoczony poniżej art. 525 KPC), znaj-
nie przewodniczącego posiedzenia na pozostawanie takiej osoby dującego się w aktach sprawy, nie jest uzależnione od zachowania
w tych sytuacjach w pozycji siedzącej, jest dopuszczalne jedynie jakiegokolwiek terminu bądź spełnienia jakiegoś innego warunku,
40
w uzasadnionych przypadkach, zwłaszcza gdy przemawiają za tym a tylko od uiszczenia stosownej opłaty kancelaryjnej .
względy zdrowotne lub gdy składane są długotrwałe zeznania bądź
jest to konieczne dla prawidłowego utrwalenia dźwięku albo obra- Z kolei w postępowaniu nieprocesowym kwestie te re-
zu i dźwięku (§ 81 ust. 2 RegSądRu). guluje art. 525 KPC, i tu już akta sprawy są dostępne dla
Ponadto pamiętać trzeba o tym, że zachowanie w trakcie całego uczestników postępowania oraz – za zezwoleniem prze-
po sie dzenia sądu powinno być stosowne. Zwłaszcza student musi wodniczącego – dla każdego, kto potrzebę ich przejrzenia
mieć w pamięci to, że choć dzięki informacjom od strony lub uczest- dostatecznie usprawiedliwi . To samo dotyczy sporządza-
41
nika postępowania, który zgłosił się do poradni, jest bliżej zaznajo- nia i otrzymywania odpisów i wyciągów z akt sprawy, jak
miony ze sprawą i że – opracowując ją – może mieć swoją wyrobioną też otrzymywania zapisu dźwięku z akt sprawy.
koncepcję, to jednak przebywa na sali rozpraw w charakterze pu-
bliczności (ewentualnie osoby zaufania), a nie pełnomocnika stro- Generalnie zatem zauważyć można, że wgląd do akt oraz możli-
ny, wobec czego jakiekolwiek wtrącanie się, ingerowanie przez niego wość otrzymywania z nich odpisów czy wyciągów, względnie ko-
42
w przebieg posiedzenia nie jest dopuszczalne. Sąd nie musi tolero- pii , są co do zasady zapewniane stronom procesu i uczestnikom
wać takich zachowań, a w celu przeciwdziałania im może się posłu- postępowania nieprocesowego. Co istotne, podkreśla się, że akta
żyć instrumentami, w jakie na taką okoliczność został wyposażony sprawy są zawsze jawne dla uczestników postępowania, nawet
przez ustawodawcę. Wystarczy wskazać, że taka osoba, która naru- wtedy, kiedy sprawa rozpatrywana jest na posiedzeniu niejaw-
sza powagę, spokój lub porządek czynności sądowych, może zostać nym . Poza tym jednak w literaturze przedmiotu podnosi się, że
43
upomniana, a gdy to okaże się bezskuteczne, będzie wydalona z sali poza stronami i uczestnikami postępowania inne podmioty nie
44
rozpraw przez przewodniczącego składu orzekającego. Z kolei nie- mają wglądu do akt sprawy .
właściwe zachowanie całej publiczności także może skutkować jej Zasadna jest wobec tego praktyka poradni prawnych polegająca
usunięciem z sali rozpraw na mocy postanowienia sądu (art. 48 § 1 na tym, że jeśli jest to niezbędne do opracowania opinii prawnej
PrUSP w zw. z art. 372 KPK, art. 48 § 3 PrUSP). Podobnie to sąd w danej sprawie lub/i przygotowania odpowiedniego pisma do
(a nie przewodniczący) może wydalić z sali uczestników sprawy, sądu (a zazwyczaj jest), osobie, która zgłosiła się do poradni, za-
ale jedynie wówczas, kiedy pomimo uprzedzenia przez przewodni- kreśla się odpowiedni termin na doniesienie kserokopii wskaza-
czącego o skutkach procesowych ich nieobecności nadal zachowują nych dokumentów znajdujących się w aktach sprawy. Dotychczas
się niewłaściwie. Cięższe naruszenie powagi, spokoju lub porządku wiązało się to z koniecznością udania się tej osoby do sądu celem
czynności sądowych albo ubliżenie sądowi, innemu organowi lub ich zdobycia (chyba że już je miała i wystarczyło dostarczenie kopii
45
osobom biorącym udział w sprawie może skutkować orzeczeniem do poradni ). Obecnie nowe możliwości – i ułatwienia w rozważa-
przez sąd kary porządkowej grzywny do wysokości 10 000 zł lub nym kontekście – stwarza coraz szersze wykorzystywanie ➜
kary pozbawienia wolności do 14 dni (art. 49 § 1 PrUSP).
37 Powołany przepis nie daje jednak stronie prawa do żądania przesłania całości
aktów na adres domowy (wyr. SN z 3.4.2001 r., I PKN 818/00, OSNP 2003, Nr 2,
Czy student może uzyskać wgląd do akt sprawy oraz poz. 32).
odpisy lub kopie dokumentów znajdujących się w tych 38 Post. SN z 12.9.2001 r., I PZ 59/01, OSNP 2003, Nr 17, poz. 416; post. SN
z 25.11.1997 r., I CZ 142/97, Legalis.
aktach? 39 Post. SN z 25.4.2012 r., II UZ 15/12, Legalis.
Przejawem wspominanej już powyżej jawności wewnętrznej postę- 40 A. Góra-Błaszczykowska, [w:] H. Dolecki, T. Wiśniewski, Kodeks postępowania cywil-
nego. Komentarz, t. III, artykuły 506–729, Warszawa 2013, s. 98.
powania sądowego jest zapewniane w art. 9 § 1 zd. 2 KPC prawo 41 Tu wskazuje się przykładowo, że mogą to być osoby zainteresowane, mające zamiar
stron i uczestników postępowania do przeglądania akt sprawy zgłosić uczestnictwo w sprawie (P. Telenga, [w:] A. Jakubecki (red.), op. cit., s. 696).
37
oraz otrzymywania z nich odpisów, kopii i wyciągów . Ponad- 42 Wprawdzie prawo do uzyskiwania kopii z akt sprawy zostało wyraźnie ustanowio-
ne w przytoczonym powyżej art. 9 KPC, a art. 525 KPC regulujący kwestię dostęp-
to art. 9 § 2 KPC przyznaje stronom i uczestnikom postępowania ności akt w postępowaniu nieprocesowym nic o uprawnieniu do otrzymywania
prawo do otrzymywania z akt sprawy zapisu dźwięku, doznające kopii z akt sprawy nie stanowi, to jednak w doktrynie przyjmuje się, że art. 525
wyłączenia jedynie wtedy, gdy protokół został sporządzony wyłącz- KPC jest także podstawą do wydawania kopii dokumentów zawartych w aktach
sprawy (J. Gudowski, [w:] T. Ereciński (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Ko-
nie w formie pisemnej. Warto przy tym zauważyć, że w orzecznic- mentarz, t. 3, Warszawa 2006, s. 83).
twie sądowym utrwalone jest stanowisko, iż art. 9 KPC zapewnia 43 M. Jędrzejewska, [w:] T. Ereciński (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komen-
tarz, t. 1, Warszawa 2006, s. 99; J. Misztal-Konecka , Jawność postępowania cy-
stronie uprawnienie do otrzymania na podstawie wniosku złożo- wilnego ze szczególnym uwzględnieniem elektronicznego postępowania upomi-
nego w dowolnym czasie odpisu wyroku i sporządzonego jego uza- nawczego, Kwartalnik Prawa Publicznego 2012, Nr 3, s. 95 i n. W tym kontekście
sadnienia, co stanowi uprawnienie niezależne od tego dotyczącego warto jednak zauważyć, że na podstawie art. 47933 § 3 KPC sąd – na wniosek
strony lub z urzędu – może wydać postanowienie, na mocy którego w niezbędnym
otrzymania wyroku z uzasadnieniem sporządzonym na żądanie zakresie ograniczy pozostałym stronom prawo wglądu do materiału dowodowe-
strony zgłoszone w terminie określonym w art. 328 § 1 KPC lub go załączonego przez strony do akt sprawy w toku postępowania sądowego, jeśli
udostępnienie tego materiału groziłoby ujawnieniem tajemnicy przedsiębiorstwa
art. 387 § 3 KPC. Co za tym idzie, przyjmuje się, że doręczenie od- bądź innych tajemnic podlegających ochronie na podstawie odrębnych przepisów.
pisu wyroku z uzasadnieniem na podstawie art. 9 KPC nie otwiera 44 45 M. Jędrzejewska, [w:] T. Ereciński (red.), op. cit., t. 1, s. 99.
drogi do wniesienia – odpowiednio – apelacji lub kasacji . Konse- W tym miejscu warto bowiem podkreślić, że poradni bezwzględnie nie wolno
38
przyjmować żadnych oryginałów dokumentów od osób zwracających się po pora-
kwentnie złożenie wniosku na podstawie art. 9 KPC nie wywołuje dę (art. 5 Standardów działalności uniwersyteckich poradni prawnych [tekst jed-
skutków procesowych i nie jest traktowane jako wniosek o doręcze- nolity przyjęty przez Radę Fundacji Uniwersyteckich Poradni Prawnych na mocy
uchwały 9/2014 z 8.3.2014 r.; http://www.fupp.org.pl/kliniki-prawa/standardy,
nie wyroku z uzasadnieniem, który zobowiązywałby sąd II instancji dostęp 22.4.2014 r.]).
www.edukacjaprawnicza.pl VI–IX (153) czerwiec 2014 7
