Page 13 - KLINIKA-16-20-2014
P. 13
DEBATA ŚRODOWISKOWA
Obowiązek
alimentacyjny
rodziców względem
Izabela Lach*
pełnoletnich dzieci
Obowiązek alimentacyjny stanowi fundamentalną instytucję prawa rodzinnego i opie-
kuńczego, zapewniającą prawidłowe funkcjonowanie społeczeństwa. Ma on bowiem
zarówno silne uzasadnienie aksjologiczne, jak i doniosłe znaczenie dla sytuacji jedno-
stek . Z uwagi na szczególną rangę obowiązku alimentacyjnego ustawodawca poświęcił
1
mu osobny dział III pt. „Pokrewieństwo i powinowactwo w systematyce Kodeksu rodzin-
nego i opiekuńczego” . Nie bez znaczenia pozostaje tu umiejscowienie niniejszej insty-
2
tucji w tytule poświęconym więzom rodzinnym, gdyż, jak stanowią przepisy, obowiązek
alimentacyjny obciąża krewnych i powinowatych.
10
Wprowadzenie względem dziecka . To właśnie alimentacja dzieci zajmuje szcze-
Określenie obowiązku alimentacyjnego zawiera przepis art. 128 gólne miejsce w doktrynie i orzecznictwie, ze względu na istotne
KRO, zgodnie z którym dostarczanie środków utrzymania i wy- znaczenie praktyczne. Szczególną sytuację stanowi alimentacja peł-
chowania jest obowiązkiem ciążącym na krewnych w linii prostej noletnich dzieci, która będzie przedmiotem dalszych rozważań. Ist-
oraz rodzeństwie. Brzmienie przepisu może wprowadzać w błąd co nieje bowiem błędne przeświadczenie wśród części społeczeństwa,
do kręgu zobowiązanych do alimentacji, do którego poza krewnymi że obowiązek alimentacyjny wygasa z chwilą uzyskania przez dziec-
w linii prostej i rodzeństwem mogą należeć także inne osoby odpo- ko pełnoletniości. Przepisy nie precyzują zagadnienia alimentacji
wiednio wymienione w dalszych przepisach tego działu (art. 129, pełnoletnich dzieci tak szczegółowo jak w przypadku małoletnich.
3
130, 131, 141 KRO). Ponadto potwierdzeniem powyższego okre- Niniejsze opracowanie ma na celu rozważenie zasadności żądania
ślenia kręgu zobowiązanych mogą być wytyczne SN z 1987 r., wska- alimentów przez pełnoletnie dziecko, choć w praktyce nierzadko
zujące, że „obowiązek alimentacyjny wynika z pokrewieństwa albo budzą się wątpliwości co do istnienia takiego obowiązku rodziców.
4
z więzów prawnych, z którymi ustawodawca wiąże jego istnienie”.
Stanowi on zobowiązanie prawnorodzinne o ściśle osobistym cha- Zasadność obowiązku alimentacyjnego rodziców
rakterze , a jego istnienie i zakres są regulowane przez normy bez- względem pełnoletnich dzieci
5
6
względnie obowiązujące . Jak wynika z przepisu art. 128 KRO, na Obok podstawowej przesłanki istnienia obowiązku alimentacyjne-
treść obowiązku alimentacyjnego składają się szeroko rozumiane go, jaką stanowi zaistnienie więzi rodzinnoprawnej lub innych wię-
środki utrzymania, a także w miarę potrzeby środki wychowania. zów prawnych, z którymi przepisy wiążą powstanie tego obowiązku,
Zgodnie z orzeczeniem SN z 1975 r. pierwsze z nich to środ- * Autorka jest studentką na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Opolskiego.
ki niezbędne do zaspokojenia usprawiedliwionych potrzeb 1 M. Andrzejewski, Obowiązek alimentacyjny, [w:] H. Dolecki, T. Sokołowski, Kodeks
rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, Warszawa 2010, s. 731.
7
bytowych uprawnionego . Natomiast środki wychowania to 2 Ustawa z 25.2.1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy, tekst jedn. Dz.U. z 2012 r.
dostarczanie wszystkiego, co jest potrzebne do fi zycznego 3 poz. 788 ze zm., dalej KRO.
i umysłowego rozwoju, jak zapewnienie pieczy, pielęgnacji, Do alimentacji zobowiązani są ponadto: małżonkowie, małżonkowie żyjący w se-
paracji lub byli małżonkowie, powinowaci, mężczyzna, którego ojcostwo zostało
8
wykształcenia, rozwijania zainteresowań i inne . uprawdopodobnione w przypadku określonym w art. 141 § 1, osoby związane re-
lacją przysposobienia. M. Andrzejewski, op. cit., s. 730–731.
4 K. Pietrzykowski, Obowiązek alimentacyjny, [w:] K. Pietrzykowski (red.), Kodeks
W typowych sytuacjach regułą jest wywiązywanie się z obowiązku rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, Warszawa 2012, s. 990.
alimentacyjnego poprzez dostarczanie środków utrzymania i wy- 5 J. Ignaczewski , Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, Warszawa 2010,
s. 722–723.
chowania w naturze przez zapewnienie mieszkania i wyżywienia, 6 M. Andrzejewski, op. cit., s. 731.
9
osobistej opieki, oddziaływania na wychowanie. Dopiero w razie 7 Środki utrzymania to m.in. zapewnienie mieszkania, wyżywienia, oświetlenia,
braku porozumienia między zobowiązanym a uprawnionym wła- 8 ogrzewania, odzieży, opieki lekarskiej. K. Pietrzykowski, op. cit., s. 996.
ściwa jest droga procesu cywilnego. Oczywiste jest, że dostarczanie 9 Uchw. SN z 6.2.1969 r., III CZP 129/68, OSNCP 1969, Nr 10, poz. 170.
K. Pietrzykowski, op. cit., s. 997.
środków wychowania obejmuje wyłącznie alimentację rodziców M. Andrzejewski, op. cit., s. 735.
10
12 KLINIKA Nr 16 (20)/2014 www.fupp.org.pl
Obowiązek
alimentacyjny
rodziców względem
Izabela Lach*
pełnoletnich dzieci
Obowiązek alimentacyjny stanowi fundamentalną instytucję prawa rodzinnego i opie-
kuńczego, zapewniającą prawidłowe funkcjonowanie społeczeństwa. Ma on bowiem
zarówno silne uzasadnienie aksjologiczne, jak i doniosłe znaczenie dla sytuacji jedno-
stek . Z uwagi na szczególną rangę obowiązku alimentacyjnego ustawodawca poświęcił
1
mu osobny dział III pt. „Pokrewieństwo i powinowactwo w systematyce Kodeksu rodzin-
nego i opiekuńczego” . Nie bez znaczenia pozostaje tu umiejscowienie niniejszej insty-
2
tucji w tytule poświęconym więzom rodzinnym, gdyż, jak stanowią przepisy, obowiązek
alimentacyjny obciąża krewnych i powinowatych.
10
Wprowadzenie względem dziecka . To właśnie alimentacja dzieci zajmuje szcze-
Określenie obowiązku alimentacyjnego zawiera przepis art. 128 gólne miejsce w doktrynie i orzecznictwie, ze względu na istotne
KRO, zgodnie z którym dostarczanie środków utrzymania i wy- znaczenie praktyczne. Szczególną sytuację stanowi alimentacja peł-
chowania jest obowiązkiem ciążącym na krewnych w linii prostej noletnich dzieci, która będzie przedmiotem dalszych rozważań. Ist-
oraz rodzeństwie. Brzmienie przepisu może wprowadzać w błąd co nieje bowiem błędne przeświadczenie wśród części społeczeństwa,
do kręgu zobowiązanych do alimentacji, do którego poza krewnymi że obowiązek alimentacyjny wygasa z chwilą uzyskania przez dziec-
w linii prostej i rodzeństwem mogą należeć także inne osoby odpo- ko pełnoletniości. Przepisy nie precyzują zagadnienia alimentacji
wiednio wymienione w dalszych przepisach tego działu (art. 129, pełnoletnich dzieci tak szczegółowo jak w przypadku małoletnich.
3
130, 131, 141 KRO). Ponadto potwierdzeniem powyższego okre- Niniejsze opracowanie ma na celu rozważenie zasadności żądania
ślenia kręgu zobowiązanych mogą być wytyczne SN z 1987 r., wska- alimentów przez pełnoletnie dziecko, choć w praktyce nierzadko
zujące, że „obowiązek alimentacyjny wynika z pokrewieństwa albo budzą się wątpliwości co do istnienia takiego obowiązku rodziców.
4
z więzów prawnych, z którymi ustawodawca wiąże jego istnienie”.
Stanowi on zobowiązanie prawnorodzinne o ściśle osobistym cha- Zasadność obowiązku alimentacyjnego rodziców
rakterze , a jego istnienie i zakres są regulowane przez normy bez- względem pełnoletnich dzieci
5
6
względnie obowiązujące . Jak wynika z przepisu art. 128 KRO, na Obok podstawowej przesłanki istnienia obowiązku alimentacyjne-
treść obowiązku alimentacyjnego składają się szeroko rozumiane go, jaką stanowi zaistnienie więzi rodzinnoprawnej lub innych wię-
środki utrzymania, a także w miarę potrzeby środki wychowania. zów prawnych, z którymi przepisy wiążą powstanie tego obowiązku,
Zgodnie z orzeczeniem SN z 1975 r. pierwsze z nich to środ- * Autorka jest studentką na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Opolskiego.
ki niezbędne do zaspokojenia usprawiedliwionych potrzeb 1 M. Andrzejewski, Obowiązek alimentacyjny, [w:] H. Dolecki, T. Sokołowski, Kodeks
rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, Warszawa 2010, s. 731.
7
bytowych uprawnionego . Natomiast środki wychowania to 2 Ustawa z 25.2.1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy, tekst jedn. Dz.U. z 2012 r.
dostarczanie wszystkiego, co jest potrzebne do fi zycznego 3 poz. 788 ze zm., dalej KRO.
i umysłowego rozwoju, jak zapewnienie pieczy, pielęgnacji, Do alimentacji zobowiązani są ponadto: małżonkowie, małżonkowie żyjący w se-
paracji lub byli małżonkowie, powinowaci, mężczyzna, którego ojcostwo zostało
8
wykształcenia, rozwijania zainteresowań i inne . uprawdopodobnione w przypadku określonym w art. 141 § 1, osoby związane re-
lacją przysposobienia. M. Andrzejewski, op. cit., s. 730–731.
4 K. Pietrzykowski, Obowiązek alimentacyjny, [w:] K. Pietrzykowski (red.), Kodeks
W typowych sytuacjach regułą jest wywiązywanie się z obowiązku rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, Warszawa 2012, s. 990.
alimentacyjnego poprzez dostarczanie środków utrzymania i wy- 5 J. Ignaczewski , Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, Warszawa 2010,
s. 722–723.
chowania w naturze przez zapewnienie mieszkania i wyżywienia, 6 M. Andrzejewski, op. cit., s. 731.
9
osobistej opieki, oddziaływania na wychowanie. Dopiero w razie 7 Środki utrzymania to m.in. zapewnienie mieszkania, wyżywienia, oświetlenia,
braku porozumienia między zobowiązanym a uprawnionym wła- 8 ogrzewania, odzieży, opieki lekarskiej. K. Pietrzykowski, op. cit., s. 996.
ściwa jest droga procesu cywilnego. Oczywiste jest, że dostarczanie 9 Uchw. SN z 6.2.1969 r., III CZP 129/68, OSNCP 1969, Nr 10, poz. 170.
K. Pietrzykowski, op. cit., s. 997.
środków wychowania obejmuje wyłącznie alimentację rodziców M. Andrzejewski, op. cit., s. 735.
10
12 KLINIKA Nr 16 (20)/2014 www.fupp.org.pl
