Page 15 - KLINIKA-16-20-2014
P. 15
DEBATA ŚRODOWISKOWA
żądać od rodziców fi nansowania znacznie opóźnionych alimentacyjne nie przysługuje . Konieczne jest dodanie stwier-
34
studiów, lecz powinno podjąć pracę zarobkową i wykorzy- dzenia, że zaspokajanie potrzeb uprawnionego przez inną
stać szerokie możliwości, jakie państwo stwarza osobom osobę niż zobowiązana nie wyłącza możliwości powołania
27
dorosłym w zakresie zaocznych studiów wyższych” . się na stan niedostatku . Należy zatem założyć, że uprawniony,
gdyby nie pomoc osoby niezobowiązanej, znajdowałby się w nie-
W tym miejscu należy wskazać istotną dla materii obowiązku ali- dostatku. W powyższym przypadku uprawniony do alimentacji
mentacyjnego zasadę równej stopy życiowej. W myśl tej zasady nie może się ubiegać o bieżące świadczenie alimentacyjne, natomiast
powinno być rozbieżności w poziomie życia pomiędzy rodzicami osobie, która go utrzymywała, przysługuje roszczenie regresowe
a dziećmi. Zasada ta zyskuje szczególną rangę w przypadku usta- na zasadach ogólnych uregulowanych w art. 140 KRO.
lania wysokości obowiązku alimentacyjnego rodziców o wysokich Przedstawione powyżej okoliczności uzasadniające konieczność
możliwościach zarobkowych i majątkowych. Wówczas potrzeby alimentacji pełnoletnich dzieci przez rodziców nie uwzględniają
dzieci powinny być zaspokajane na poziomie, który odpowiada sytuacji, w których rodzice mogliby korzystać z prawa niełożenia
stopie życiowej rodziców, a nie tylko w elementarnym zakresie . na pełnoletnie dzieci postępujące w sposób niewłaściwy.
28
Niemniej jednak nie oznacza to, że rodzice są zobowiązani do speł-
niania wszystkich zachcianek dziecka, nawet jeśli środki im na to Możliwość uchylenia się od obowiązku alimentacyjnego
29
pozwalają . Wprawdzie obowiązek alimentacyjny względem pełnoletnich dzieci
Doktryna oraz orzecznictwo jednoznacznie określają moment wy- wydaje się być społecznie uzasadniony, jednak sensowne jest, aby
gaśnięcia obowiązku alimentacyjnego rodziców względem dziecka. w szczególnych okolicznościach umożliwić rodzicom uchylenie się
Z przepisów expressis verbis wynika, że jest nim omówione powy- od rzeczonego zobowiązania. Z tego założenia wyszedł ustawodaw-
35
żej osiągnięcie stanu samodzielności ekonomicznej. W wypadku ca, który w 2009 r. nowelą do Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego
wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego i późniejszego znalezie- wprowadził przepis dopuszczający uniknięcie obowiązku alimenta-
nia się w trudnej sytuacji fi nansowej ponowne roszczenia z tytułu cyjnego rodziców względem pełnoletnich dzieci. W ten sposób sy-
niesamodzielności dziecku nie przysługują. Raz bowiem wygasłe tuacja prawna pełnoletniego dziecka ubiegającego się o alimenty
30
uprawnienia z art. 133 § 1 KRO nie ulegają przywróceniu . Takie od rodziców została znacząco zmodyfi kowana . W pierwotnym
36
kategoryczne stanowisko doktryny – wynikające wyłącznie z wy- brzmieniu Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego nie miało miejsca
37
kładni językowej przepisu art. 133 § 1 KRO – może budzić zastrze- zróżnicowanie pozycji dzieci w stosunku alimentacyjnym z rodzica-
żenia w świetle różnych stanów faktycznych dotyczących pełno- mi ze względu na wiek dzieci, a ściślej na fakt uzyskania przez nie
letnich dzieci, które przykładowo były zmuszone do przerwania pełnoletniości. Oznaczało to, że niezależnie od wieku dzieci zakres
nauki ze względu na konieczność podjęcia pracy, przez co uzyskały obowiązku alimentacyjnego był taki sam – trwał od urodzenia aż
38
samodzielność ekonomiczną, pozbawiając się tym samym możli- do usamodzielnienia ekonomicznego . Dotychczasowa regulacja
wości kontynuowania nauki na poprzednich zasadach . Niemniej nie uwzględniała jednak istotnej różnicy między dzieckiem mało-
31
jednak nie oznacza to, że samodzielnie utrzymujące się pełnolet- letnim a pełnoletnim, a uchylenie się od obowiązku alimentacyj-
nie dziecko w przypadku znalezienia się w trudnym położeniu nego względem dorosłego dziecka było utrudnione. Wprowadzenie
materialnym pozostaje bez prawa do pomocy ze strony rodziców. dodatkowego paragrafu do art. 133 KRO – § 3 – było odpowiedzią
Wówczas może się ono powołać na ogólne uprawnienia alimen- na istniejący problem społeczny. Mianowicie coraz częściej można
tacyjne, uregulowane w art. 133 § 2 KRO, odnoszącym się do się spotkać z wyciąganiem nieprzemyślanych wniosków z faktu
wszelkich przewidzianych w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym osiągnięcia pełnoletniości przez osoby, które zaledwie ją uzyskały.
stosunków alimentacyjnych. Zatem jeśli dziecko po osiągnięciu Nie licząc się z opinią i radami rodziców, młodzi ludzie zachowują
samodzielności ekonomicznej znajdzie się w trudnej sytuacji się wysoce nieroztropnie, ale chcą otrzymywać od nich alimenty .
39
fi nansowej, może się zwrócić z roszczeniem alimentacyjnym Nie oznacza to jednak, że dzieci otrzymujące od rodziców środki
względem rodziców na zasadach ogólnych. W tym miejscu na- utrzymania zobowiązane są do bezwzględnego posłuszeństwa.
leży jednak podkreślić, że w takim przypadku kolejność zaspoka- W tym miejscu obowiązek alimentacyjny styka się z zagadnieniem
jania roszczeń alimentacyjnych jest standardowa, toteż nie zawsze władzy rodzicielskiej. Należy podkreślić, że alimentacja jest nie-
rodzice będą w pierwszej kolejności zobowiązani . zależna od władzy rodzicielskiej, toteż można wysnuć wniosek,
32
Aby można było skorzystać z tych uprawnień, winna zostać speł- iż to obowiązek alimentacyjny ma pierwszorzędne znaczenie i peł-
40
niona podstawowa przesłanka obowiązku alimentacyjnego, któ- ni rolę służebną w stosunku do władzy rodzicielskiej . Precyzując,
rą stanowi pozostawanie w niedostatku. Warto zatem przyjrzeć
się instytucji i podjąć próbę zdefi niowania stanu niedostatku. 27 Wyr. SN z 17.12.1976 r., III CRN 280/76, OSPiKA 1977, Nr 11, poz. 196.
Ustawodawca nie precyzuje pojęcia niedostatku ani w Kodek- 28 M. Łączkowska, Prawo alimentacyjne jako przykład regulacji prawnej solidarności
międzypokoleniowej, RPEIS 2012, z. 3, s. 160.
sie rodzinnym i opiekuńczym, ani w innych pokrewnych aktach 29 J. Ignaczewski, op. cit., s. 757.
prawnych, toteż posłużyć się należy defi nicją proponowaną przez 30 31 E. Budna, op. cit., s. 70.
piśmiennictwo. Zgodnie ze stanowiskiem J. Ignaczewskiego osoby 32 Ibidem, s. 70–71.
Zgodnie z art. 130 KRO obowiązek alimentacyjny jednego małżonka względem
znajdujące się w niedostatku „nie mogą własnymi siłami zaspo- drugiego wyprzedza obowiązek alimentacyjny krewnych tego małżonka, toteż
koić usprawiedliwionych potrzeb, nie posiadają własnych środ- przy alimentacji na zasadach ogólnych z powodu popadnięcia w stan niedostat-
ków w postaci wynagrodzenia za pracę, emerytury czy renty ani ku to małżonek pełnoletniego dziecka jest zobowiązany do alimentacji przed
rodzicami.
33
też dochodów z własnego majątku” . Nie sposób nie zgodzić się 33 J. Ignaczewski, op. cit., s. 764.
z podaną defi nicją, warto jednak rozszerzyć ją o dodatkowe kry- 34 35 K. Pietrzykowski, op. cit., s. 1028.
Dz.U. Nr 9, poz. 59 ze zm.
terium, którym jest niezawiniona przez uprawnionego przyczyna 36 M. Andrzejewski, op. cit., s. 753.
tego stanu. Popadnięcie w niedostatek winno być niezależne od 37 Dz.U. Nr 9, poz. 59.
38 J. Ignaczewski, op. cit., s. 762.
woli ubiegającego się o alimenty, przeto osobie, która z własnej 39 M. Andrzejewski, op. cit., s. 755.
winy nie korzysta ze swoich możliwości zarobkowych, roszczenie 40 M. Łączkowska, op. cit., s. 160.
14 KLINIKA Nr 16 (20)/2014 www.fupp.org.pl
żądać od rodziców fi nansowania znacznie opóźnionych alimentacyjne nie przysługuje . Konieczne jest dodanie stwier-
34
studiów, lecz powinno podjąć pracę zarobkową i wykorzy- dzenia, że zaspokajanie potrzeb uprawnionego przez inną
stać szerokie możliwości, jakie państwo stwarza osobom osobę niż zobowiązana nie wyłącza możliwości powołania
27
dorosłym w zakresie zaocznych studiów wyższych” . się na stan niedostatku . Należy zatem założyć, że uprawniony,
gdyby nie pomoc osoby niezobowiązanej, znajdowałby się w nie-
W tym miejscu należy wskazać istotną dla materii obowiązku ali- dostatku. W powyższym przypadku uprawniony do alimentacji
mentacyjnego zasadę równej stopy życiowej. W myśl tej zasady nie może się ubiegać o bieżące świadczenie alimentacyjne, natomiast
powinno być rozbieżności w poziomie życia pomiędzy rodzicami osobie, która go utrzymywała, przysługuje roszczenie regresowe
a dziećmi. Zasada ta zyskuje szczególną rangę w przypadku usta- na zasadach ogólnych uregulowanych w art. 140 KRO.
lania wysokości obowiązku alimentacyjnego rodziców o wysokich Przedstawione powyżej okoliczności uzasadniające konieczność
możliwościach zarobkowych i majątkowych. Wówczas potrzeby alimentacji pełnoletnich dzieci przez rodziców nie uwzględniają
dzieci powinny być zaspokajane na poziomie, który odpowiada sytuacji, w których rodzice mogliby korzystać z prawa niełożenia
stopie życiowej rodziców, a nie tylko w elementarnym zakresie . na pełnoletnie dzieci postępujące w sposób niewłaściwy.
28
Niemniej jednak nie oznacza to, że rodzice są zobowiązani do speł-
niania wszystkich zachcianek dziecka, nawet jeśli środki im na to Możliwość uchylenia się od obowiązku alimentacyjnego
29
pozwalają . Wprawdzie obowiązek alimentacyjny względem pełnoletnich dzieci
Doktryna oraz orzecznictwo jednoznacznie określają moment wy- wydaje się być społecznie uzasadniony, jednak sensowne jest, aby
gaśnięcia obowiązku alimentacyjnego rodziców względem dziecka. w szczególnych okolicznościach umożliwić rodzicom uchylenie się
Z przepisów expressis verbis wynika, że jest nim omówione powy- od rzeczonego zobowiązania. Z tego założenia wyszedł ustawodaw-
35
żej osiągnięcie stanu samodzielności ekonomicznej. W wypadku ca, który w 2009 r. nowelą do Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego
wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego i późniejszego znalezie- wprowadził przepis dopuszczający uniknięcie obowiązku alimenta-
nia się w trudnej sytuacji fi nansowej ponowne roszczenia z tytułu cyjnego rodziców względem pełnoletnich dzieci. W ten sposób sy-
niesamodzielności dziecku nie przysługują. Raz bowiem wygasłe tuacja prawna pełnoletniego dziecka ubiegającego się o alimenty
30
uprawnienia z art. 133 § 1 KRO nie ulegają przywróceniu . Takie od rodziców została znacząco zmodyfi kowana . W pierwotnym
36
kategoryczne stanowisko doktryny – wynikające wyłącznie z wy- brzmieniu Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego nie miało miejsca
37
kładni językowej przepisu art. 133 § 1 KRO – może budzić zastrze- zróżnicowanie pozycji dzieci w stosunku alimentacyjnym z rodzica-
żenia w świetle różnych stanów faktycznych dotyczących pełno- mi ze względu na wiek dzieci, a ściślej na fakt uzyskania przez nie
letnich dzieci, które przykładowo były zmuszone do przerwania pełnoletniości. Oznaczało to, że niezależnie od wieku dzieci zakres
nauki ze względu na konieczność podjęcia pracy, przez co uzyskały obowiązku alimentacyjnego był taki sam – trwał od urodzenia aż
38
samodzielność ekonomiczną, pozbawiając się tym samym możli- do usamodzielnienia ekonomicznego . Dotychczasowa regulacja
wości kontynuowania nauki na poprzednich zasadach . Niemniej nie uwzględniała jednak istotnej różnicy między dzieckiem mało-
31
jednak nie oznacza to, że samodzielnie utrzymujące się pełnolet- letnim a pełnoletnim, a uchylenie się od obowiązku alimentacyj-
nie dziecko w przypadku znalezienia się w trudnym położeniu nego względem dorosłego dziecka było utrudnione. Wprowadzenie
materialnym pozostaje bez prawa do pomocy ze strony rodziców. dodatkowego paragrafu do art. 133 KRO – § 3 – było odpowiedzią
Wówczas może się ono powołać na ogólne uprawnienia alimen- na istniejący problem społeczny. Mianowicie coraz częściej można
tacyjne, uregulowane w art. 133 § 2 KRO, odnoszącym się do się spotkać z wyciąganiem nieprzemyślanych wniosków z faktu
wszelkich przewidzianych w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym osiągnięcia pełnoletniości przez osoby, które zaledwie ją uzyskały.
stosunków alimentacyjnych. Zatem jeśli dziecko po osiągnięciu Nie licząc się z opinią i radami rodziców, młodzi ludzie zachowują
samodzielności ekonomicznej znajdzie się w trudnej sytuacji się wysoce nieroztropnie, ale chcą otrzymywać od nich alimenty .
39
fi nansowej, może się zwrócić z roszczeniem alimentacyjnym Nie oznacza to jednak, że dzieci otrzymujące od rodziców środki
względem rodziców na zasadach ogólnych. W tym miejscu na- utrzymania zobowiązane są do bezwzględnego posłuszeństwa.
leży jednak podkreślić, że w takim przypadku kolejność zaspoka- W tym miejscu obowiązek alimentacyjny styka się z zagadnieniem
jania roszczeń alimentacyjnych jest standardowa, toteż nie zawsze władzy rodzicielskiej. Należy podkreślić, że alimentacja jest nie-
rodzice będą w pierwszej kolejności zobowiązani . zależna od władzy rodzicielskiej, toteż można wysnuć wniosek,
32
Aby można było skorzystać z tych uprawnień, winna zostać speł- iż to obowiązek alimentacyjny ma pierwszorzędne znaczenie i peł-
40
niona podstawowa przesłanka obowiązku alimentacyjnego, któ- ni rolę służebną w stosunku do władzy rodzicielskiej . Precyzując,
rą stanowi pozostawanie w niedostatku. Warto zatem przyjrzeć
się instytucji i podjąć próbę zdefi niowania stanu niedostatku. 27 Wyr. SN z 17.12.1976 r., III CRN 280/76, OSPiKA 1977, Nr 11, poz. 196.
Ustawodawca nie precyzuje pojęcia niedostatku ani w Kodek- 28 M. Łączkowska, Prawo alimentacyjne jako przykład regulacji prawnej solidarności
międzypokoleniowej, RPEIS 2012, z. 3, s. 160.
sie rodzinnym i opiekuńczym, ani w innych pokrewnych aktach 29 J. Ignaczewski, op. cit., s. 757.
prawnych, toteż posłużyć się należy defi nicją proponowaną przez 30 31 E. Budna, op. cit., s. 70.
piśmiennictwo. Zgodnie ze stanowiskiem J. Ignaczewskiego osoby 32 Ibidem, s. 70–71.
Zgodnie z art. 130 KRO obowiązek alimentacyjny jednego małżonka względem
znajdujące się w niedostatku „nie mogą własnymi siłami zaspo- drugiego wyprzedza obowiązek alimentacyjny krewnych tego małżonka, toteż
koić usprawiedliwionych potrzeb, nie posiadają własnych środ- przy alimentacji na zasadach ogólnych z powodu popadnięcia w stan niedostat-
ków w postaci wynagrodzenia za pracę, emerytury czy renty ani ku to małżonek pełnoletniego dziecka jest zobowiązany do alimentacji przed
rodzicami.
33
też dochodów z własnego majątku” . Nie sposób nie zgodzić się 33 J. Ignaczewski, op. cit., s. 764.
z podaną defi nicją, warto jednak rozszerzyć ją o dodatkowe kry- 34 35 K. Pietrzykowski, op. cit., s. 1028.
Dz.U. Nr 9, poz. 59 ze zm.
terium, którym jest niezawiniona przez uprawnionego przyczyna 36 M. Andrzejewski, op. cit., s. 753.
tego stanu. Popadnięcie w niedostatek winno być niezależne od 37 Dz.U. Nr 9, poz. 59.
38 J. Ignaczewski, op. cit., s. 762.
woli ubiegającego się o alimenty, przeto osobie, która z własnej 39 M. Andrzejewski, op. cit., s. 755.
winy nie korzysta ze swoich możliwości zarobkowych, roszczenie 40 M. Łączkowska, op. cit., s. 160.
14 KLINIKA Nr 16 (20)/2014 www.fupp.org.pl
