Page 17 - Klinika nr 29-30 (34-35)/2020-2021
P. 17

DOROBEK PORADNI


                                                          28
             lub inne środki po to, aby uwarunkowana płcią przemoc  wo-  rekomendacjach ogólnych Komitetu CEDAW z 2017 r. . Jak
                                                                                                             32
             bec kobiet była uważana za formę prześladowania w rozumieniu   wskazał Komitet: „W wielu państwach ustawodawstwo dotyczące
             art. 1a ust. 2 konwencji dotyczącej statusu uchodźców z 1951 r.   przemocy wobec kobiet ze względu na płeć nie istnieje, jest niewy-
             oraz za formę poważnej krzywdy uprawniającą do skorzystania   starczające i/lub źle wdrożone. Erozja ram prawnych i politycznych
             z ochrony uzupełniającej. Ponadto każde państwo ma zapewnić,   mających na celu wyeliminowanie dyskryminacji lub przemocy
             aby wszystkie zawarte w konwencji powody były interpretowane   związanej z płcią, często uzasadnianej tradycją, kulturą, religią lub
             z uwzględnieniem płci oraz by w przypadku, kiedy istnieje obawa   fundamentalistycznymi ideologiami, a także znaczne zmniejszenie
             prześladowania z co najmniej jednego z tych powodów, wniosko-  wydatków publicznych, w ramach «środków oszczędnościowych»,
             dawcy otrzymali status uchodźcy zgodnie ze stosownymi instru-  w związku z gospodarczymi i finansowymi kryzysami, dodatkowo
             mentami. Ponadto zobowiązuje się państwa strony konwencji   osłabiają reakcje państwa. W kontekście kurczących się demokra-
             do opracowania uwzględniających płeć procedur przyjmowania   tycznych przestrzeni i konsekwentnego pogarszania się zasad pań-
             wniosków od osób ubiegających się o azyl, status uchodźcy lub   stwa prawa, wszystkie te czynniki pozwalają na wszechobecność
             ochronę międzynarodową, a także zapewnienia specjalistycznych   przemocy wobec kobiet związanej z płcią, prowadząc do kulturowej
             usług wsparcia dla nich.                            bezkarności”.
             Innym przykładem przeprowadzenia zajęć z zakresu ochrony ko-  Przechodząc do omówienia koncepcji praw człowieka w zakresie
                                                   29
             biet może być zagadnienie przemocy wobec kobiet  jako przejawu   pozytywnego obowiązku państwa, zacząć należy od rozróżnienia
             naruszenia praw człowieka. Tak samo jak w pierwszym przykładzie   i wyjaśnienia istoty zasadniczych jego aspektów ‒ materialnego
             warto najpierw zapoznać studentów/studentki z najważniejszymi   i proceduralnego. Materialny charakter praw człowieka oznacza,
             aktami prawa międzynarodowego z zakresu wskazanej tematyki,   że są to konkretne, indywidualnie i niezbywalnie przypisane każ-
             w tym w szczególności z podstawowymi zasadami dotyczącymi   demu człowiekowi prawa i wolności. Charakter proceduralny na-
             koncepcji praw człowieka i odpowiedzialności państwa strony   tomiast zawiera w sobie nie tylko wymiar wertykalny akcentu-
             za dyskryminację, wynikającymi z EKPC.              jący negatywny aspekt ochrony jednostki przed naruszeniami jej
             W ramach tak zarysowanej tematyki zajęć należy zacząć od wska-  praw przez państwo i jego organy, ale także aspekt horyzontalnej
             zania, że perspektywa postrzegania przemocy wobec kobiet jako   ochrony praw człowieka, a zwłaszcza związany z nim standard po-
             przejawu dyskryminacji po raz pierwszy została uwzględniona   zytywnego obowiązku państwa zapewnienia przestrzegania praw
                                                             30
             w Konwencji w sprawie eliminacji wszelkich form dyskryminacji .   człowieka również przez współobywateli. Pozytywny obowiązek
             Z rekomendacji ogólnych do tej konwencji, a zwłaszcza rekomenda-  państwa, wyrażający się w doktrynie due diligence (tzn. obowiązku
             cji Nr 19 z 1992 r. , wynika, że uznaje się, iż przemoc ze względu   dołożenia należytej staranności), polega na wymaganiu od or-
                           31
             na płeć jest formą dyskryminacji, która w sposób istotny wpływa   ganów krajowych takiego postępowania, które ma nie dopuścić
             na możliwości kobiet w zakresie realizacji praw i wolności na zasa-  do naruszenia praw zawartych przede wszystkim w EKPC przez
             dach równości z mężczyznami, a także narusza ich prawo do życia,   osoby prywatne bądź też doprowadzić do naprawienia powstałego
             zakaz stosowania tortur albo okrutnego, nieludzkiego lub poniża-  już naruszenia. Zakres obowiązków pozytywnych państwa ma nie-
             jącego traktowania lub karania, prawo do wolności i bezpieczeń-  wątpliwy wpływ na zakres jego odpowiedzialności. Perspektywa
             stwa, równość wobec prawa, równouprawnienie w rodzinie, prawo   prawno-człowiecza oznacza więc m.in. możliwość pociągnięcia
             do najwyższych standardów ochrony zdrowia. Potwierdzenie tak   państwa do odpowiedzialności przez Trybunał za brak ustanowie-
             zdefiniowanego postrzegania przemocy wobec kobiet jako dys-  nia w prawie krajowym regulacji w zakresie ochrony wszystkich
             kryminacji ze względu na płeć nastąpiło także w najnowszych   praw i wolności zawartych w EKPC, za wadliwe i nieefektywne
                                                                 uregulowanie, a także za zaniechania w dziedzinie ochrony praw
                                                                 jednostki przed zamachami osób trzecich dokonywanymi w sferze
                                                                 prywatnej.
                Problematyka przemocy uwarunkowanej płcią stanowi także integralną część zo-  Poznanie powyższych zagadnień – przeprowadzone aktywnymi
             28
               bowiązania przyjętego przez Komisję Europejską w Planie działań na rzecz rów-
               ności kobiet i mężczyzn, Komunikat Komisji Europejskiej do Rady, Parlamentu   metodami – jest podstawą do rozwiązania przygotowanego ka-
               Europejskiego, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego oraz Komi-  zusu, np. z zakresu problemu dotyczącego przemocy domowej czy
               tetu Regionów – Plan działań na rzecz równości kobiet i mężczyzn 2006–2010,   przestępstwa zgwałcenia. Źródłem i inspiracją opracowania takiego
               KOM (2006) 92, wersja ostateczna, Bruksela, 1.3.2006 r., http://eur-lex.europa.
                                                                                           33
               euF; zob. o tym też I. Malinowska, W. Szczepański, Handel ludźmi na początku   hipotetycznego stanu faktycznego  mogą być zdarzenia rozpatry-
               XXI wieku, Obronność – Zeszyty Naukowe Wydziału Zarządzania i Dowodzenia   wane przez ETPC, zawarte w wielu orzeczeniach dotyczących tych
               Akademii Obrony Narodowej 2013, Nr 1(5), s. 185 i nast.
             29   Jak zauważa L. Mazowiecka [w:] Z problematyki reagowania na przemoc wobec   kwestii.
               kobiet, Prok. i Pr. 2015, Nr 12, s. 118: „Według raportu Światowej Organizacji   Sztandarowym przykładem orzeczenia, które może być wzorem dla
               Zdrowia przemoc wobec kobiet jest jednym z najbardziej uderzających przejawów   opracowania hipotetycznego stanu faktycznego – będącego pod-
               dyskryminacji kobiet i łamaniem praw człowieka. Raport nazywa to wręcz epide-
               mią, ponieważ dotyka 35% kobiet. Większość kobiet doznaje przemocy fizycznej   stawą analizy kwestii przemocy wobec kobiet jako formy dyskry-
               bądź seksualnej od swoich partnerów. Blisko 40% wszystkich zabitych na świecie   minacji – jest sprawa Opuz przeciwko Turcji z 9.9.2009 r. (skarga
               kobiet było ofiarami swoich intymnych parterów. Przemocy seksualnej od osób
               niezwiązanych z partnerem doświadczyło 7% kobiet na świecie”. Według nato-
               miast danych opublikowanych przez Biuro ONZ ds. zwalczania handlu narkoty-  32   General recommendation No. 35 on gender-based violence against women, upda-
               kami i przestępstw (UNODC) w 2017 r. zostało zamordowanych 87 tys. kobiet i   ting general recommendation No. 19, CEDAW/C/GC/35.
               dziewcząt na całym świecie. Aż w 58% przypadków sprawca pochodził z najbliż-  33   Przykładowy stan faktyczny: Janina K. była przez wiele lat ofiarą przemocy w ro-
               szego otoczenia ofiary. 30 tys. kobiet zostało zabitych przez własnych mężów   dzinie. Doświadczała ze strony męża wielu aktów przemocy fizycznej i psychicznej
               bądź partnerów, 20 tys. przez innego członka rodziny. Dane statystyczne poka-  w postaci bicia, popychania i wyzywania. Ostatecznie po wielu latach pokrzywdzo-
               zują, że chociaż, generalnie rzecz biorąc, ofiarami zabójstw znacznie częściej stają   na wszczęła przeciwko mężowi postępowanie w sprawie karnej w przedmiocie znę-
               się mężczyźni (stanowią oni około 82% wszystkich ofiar zabójstw), jeżeli do za-  cania się nad nią i nad jej małoletnimi dziećmi. Rok później mąż Janiny K. został
               bójstwa dochodzi pomiędzy osobami bliskimi, to udział kobiet wśród ofiar takich   skazany za przestępstwo maltretowania i znęcania się nad rodziną. Jednak sąd nie
               zabójstw w konfiguracji, gdy sprawcą jest mężczyzna: mąż lub partner, wynosi   uwzględnił wniosku pokrzywdzonej o nakazanie jej mężowi opuszczenia ich domu
               przeszło 82%.                                       z uzasadnieniem, że nie posiada kompetencji do ograniczenia jej mężowi dostępu
             30   Dz.U. z 1982 r. Nr 10, poz. 71.                  do nieruchomości. Pokrzywdzona i jej dzieci zostały zatem zmuszone do przenie-
                Zob. General Recommendation Nr 19 z 1992 r., http://www.ohchr.org.  sienia się do przyjaciół i rodziny, a jedno dziecko musiało zmienić szkołę.
             31
             www.edukacjaprawnicza.pl                                                  2(176) rok akademicki 2020/2021  13



                                                                                                               14.06.2021   13:08
        Klinika 29-30(34-35) 2020-2021.indd   13                                                               14.06.2021   13:08
        Klinika 29-30(34-35) 2020-2021.indd   13
   12   13   14   15   16   17   18   19   20   21   22