Page 21 - Klinika nr 29-30 (34-35)/2020-2021

DOROBEK PORADNI

wszczęciem postępowania wyjaśniającego. Jak już bowiem wyżej W rezultacie uznać należy, że student może być obrońcą z wyboru
wskazano, rektor może podjąć decyzję, aby samemu wymierzyć doktoranta, ale nie może być jego obrońcą z urzędu.
karę upomnienia i nie kierować sprawy do rzecznika dyscyplinar-
nego. Jednak, jak wskazuje art. 312 ust. 1 PrSzkolWyżN, rektor Możliwość świadczenia pomocy w ramach nauczania
może to uczynić tylko „po uprzednim wysłuchaniu studenta lub klinicznego obwinionemu w postępowaniu
jego obrońcy”. Takie sformułowanie zawierające funktor „lub” daje wyjaśniającym i dyscyplinarnym
podstawę do uznania, że rektor może wysłuchać zarówno stu- Moim zdaniem zaangażowanie poradni w świadczenie pomocy
denta, jak i jego obrońcę, tylko studenta, a nawet tylko obrońcę . prawnej w zakresie spraw dyscyplinarnych studentów i doktoran-
20
Na etapie postępowania wyjaśniającego obrońca m.in. ma prawo tów jest jak najbardziej zasadne. Co do zasady sprawy dyscypli-
składać wnioski dowodowe (§ 9 ust. 1 rozporządzenia), jest zawia- narne nie są skomplikowane, a nadzór pracownika naukowego za-
damiany o zakończeniu postępowania wyjaśniającego, może zapo- pewniałby zarówno odpowiedni poziom porady udzielonej przed
znać się z zebranymi dowodami i zgłosić wniosek o uzupełnienie terminem rozprawy wyznaczonym przed komisją dyscyplinarną,
postępowania dowodowego (§ 9 ust. 2 rozporządzenia). Obrońcy jak i dobre przygotowanie studenta obrońcy do samej rozprawy.
na równi z obwinionym musi zostać doręczone zatwierdzone przez Nie ma przy tym wątpliwości, że reprezentowanie klienta przed
rektora postanowienie rzecznika dyscyplinarnego o umorzeniu po- komisją dyscyplinarną miałoby doskonały walor edukacyjny dla
stępowania (§ 11 ust. 3 rozporządzenia) i musi być poinformowany studentów uczestniczących w zajęciach klinicznych.
przez rzecznika o skierowaniu wniosku o ukaranie do komisji (§ 12 Pełnienie funkcji obrońcy przez studentów w ramach działalności
ust. 3 rozporządzenia). klinicznej byłoby też pożądane z punktu widzenia samych obwi-
Co więcej, PrSzkolWyżN przewiduje konieczność ustanowienia nionych. Z mojego doświadczenia jako rzecznika dyscyplinarnego
przez przewodniczącego składu orzekającego komisji dyscypli- ds. studentów i doktorantów Uniwersytetu Warszawskiego w la-
narnej obrońcy z urzędu w przypadku, gdy rzecznik we wnio- tach 2012–2016 wynika bowiem, że większość studentów wezwa-
sku o ukaranie wnosi o najwyższą karę, tj. wydalenie studenta nych do rzecznika na przesłuchanie w charakterze obwinionych nie
z uczelni, a student nie ma obrońcy z wyboru, przy czym art. 315 miało wiedzy ani o grożących im sankcjach dyscyplinarnych, ani
ust. 2 PrSzkolWyżN wskazuje wyraźnie, że obrońcą z urzędu może o przepisach regulujących postępowanie wyjaśniające i dyscypli-
być nauczyciel akademicki lub student. Z przepisu tego wynika, narne. Ponadto znaczna część obwinionych studentów była na tyle
że musi to być nauczyciel lub student tej uczelni, na której toczy niezamożna, że niewątpliwie nie było ich stać na opłacenie pomocy
się postępowanie dyscyplinarne. Jak zatem widać, w postępowa- adwokata lub radcy prawnego. Dość wspomnieć, że część spraw
niu w sprawie odpowiedzialności dyscyplinarnej studentów zakres dyscyplinarnych dotyczyła różnych nieprawidłowości, których do-
uprawnienia do obrony formalnej obwinionego studenta jest różny puściły się osoby pobierające stypendium socjalne. Uczestniczenie
w zależności od tego, czy mamy do czynienia z obroną z wyboru w postępowaniu obrońcy w postaci innego, dobrze przygotowa-
(wtedy obrońcą może być dowolna osoba), czy z urzędu (obrońcą nego merytorycznie studenta byłoby zatem ogromnym wsparciem
może być tylko nauczyciel akademicki lub student). dla obwinionych, zarówno merytorycznym, jak i psychicznym.
Na gruncie PrSzkolWyżN oraz rozporządzenia nie ma zatem prze- Rozpatrując problematykę świadczenia pomocy w ramach naucza-
szkód, aby studenci udzielali obwinionym studentom pomocy nia klinicznego studentom i doktorantom obwinionym w postę-
w formie obrony formalnej jako obrońcy z wyboru. Obrońcą nie powaniu wyjaśniającym i dyscyplinarnym, należy zwrócić uwagę,
musi być przy tym student tej samej uczelni co obwiniony. Jednak że warto byłoby zmienić standard 7E zawarty w Standardach
21
w przypadku obrony z urzędu student jest uprawniony do pełnie- działalności uniwersyteckich poradni prawnych . Wskazuje on,
nia funkcji obrońcy tylko w sprawach dotyczących innych studen- że „studenci Poradni mogą reprezentować klientów przed sądem
tów tej samej uczelni. lub organem jako ich pełnomocnicy lub kuratorzy, jeśli przepisy
Należy jeszcze rozważyć kwestię obrońców doktorantów. Ustawa prawa taką możliwość przewidują”. W standardzie tym mowa jest
Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce ani rozporządzenie nie za- jedynie o pełnomocnikach i kuratorach, a nie o obrońcach. Pojęcia
wierają w tym zakresie żadnych szczegółowych wskazań. Artykuł „obrońca” i „pełnomocnik” mają odmienny zakres i obie te insty-
322 ust. 1 zd. 2 PrSzkolWyżN wskazuje tylko ogólnie, że „do od- tucje wyraźnie rozdziela KPK. Przepis art. 87 § 1 KPK wskazuje,
powiedzialności dyscyplinarnej doktorantów stosuje się odpowied- że oskarżony nie może ustanowić pełnomocnika. Ponieważ KPK
nio przepisy art. 307 ust. 2, art. 308–320 oraz przepisy wydane jest stosowany odpowiednio do postępowania w sprawie odpowie-
na podstawie art. 321”. Zatem skoro stosuje się art. 320 PrSzkol- dzialności dyscyplinarnej studentów i doktorantów, należy przyjąć,
WyżN, który nakazuje stosować odpowiednio KPK, z wyłączeniem że obwiniony student lub doktorant nie może powołać pełnomoc-
jego art. 82, to stwierdzić należy, że także obrońcą z wyboru dokto- nika, jego przedstawicielem procesowym może być tylko obrońca.
ranta może być dowolna osoba. W przypadku powołania dla dok- Ponieważ PrSzkolWyżN pozwala studentom na pełnienie funkcji
toranta obrońcy z urzędu powinien być nim nauczyciel akademicki obrońcy, zasadne byłoby wyraźne wskazanie w standardzie 7E,
lub pracownik naukowy albo doktorant. Wniosek taki wynika że studenci poradni mogą reprezentować klienta jako obrońcy.
z uwzględnienia treści art. 322 ust. 2 w zw. z art. 315 ust. 2 PrSz- Ponadto warto się także zastanowić nad doprecyzowaniem stan-
kolWyżN. Należy wziąć bowiem pod uwagę, że art. 322 ust. 2 PrSz- dardu 9C, który stanowi, że: „Poradnia nie prowadzi spraw,
kolWyżN nakazuje stosować przepisy dotyczące studentów, w tym w których może wystąpić konflikt interesu klienta z interesem:
art. 315, nie wprost, ale odpowiednio. Skoro obrońcą z urzędu stu- a. uczelni, przy której działa Poradnia, b. osoby należącej do per-
denta może być inny student tej uczelni, to w stosunku do dok- sonelu Poradni lub jej studenta, c. pracownika wydziału prawa
toranta powinien być to inny doktorant tej samej uczelni, a nie uczelni, przy której działa poradnia”. W mojej ocenie od strony
student. etycznej nie ma przeszkód, aby poradnia udzielała porad prawnych

20 P. Wojciechowski, [w:] J. Woźnicki (red.), Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce. 21 Tekst jednolity przyjęty przez Radę Fundacji Uniwersyteckich Poradni Prawnych
Komentarz, Warszawa 2019, s. 870. na mocy uchwały Nr 9/2014 z 8.3.2014 r., http://www.fupp.org.pl.

www.edukacjaprawnicza.pl 2(176) rok akademicki 2020/2021 17

14.06.2021 13:08
Klinika 29-30(34-35) 2020-2021.indd 17
Klinika 29-30(34-35) 2020-2021.indd 17 14.06.2021 13:08