Page 24 - Klinika nr 29-30 (34-35)/2020-2021
P. 24

DEBATA ŚRODOWISKOWA


             że w prawie polskim nie występuje konstrukcja wstąpienia w prawa   w kontekście zgodności z celami art. 7 ust. 3 PrZamPubl, a więc
             strony umowy wzajemnej mocą jednej czynności prawnej (uno ac-  zgodnie z intencjami prawodawcy, które stały za jego wprowadze-
             tu) . W związku z tym, gdy strona umowy wzajemnej, a do takich   niem do ustawy. Stąd też zagadnienie kwalifikacji takiej czynności
               5
             należą umowy o zamówienia, zamierza przenieść na inny podmiot   prawnej jako próby obejścia ustawy (czynności in fraudem legis).
             ogół praw i obowiązków wynikających z tej umowy, musi dojść   Jak podkreśla R. Szostak, w odniesieniu do czynności in fraudem
             do zawarcia odrębnych porozumień co do przejęcia długu strony   legis należy zwracać uwagę nie tylko na subiektywny zamiar stron,
                                            6
             oraz przelewu należnej jej wierzytelności . Chodzi tu więc o dwa   ale także na „obiektywny cel, do którego rzeczywiście zmierza za-
             zdarzenia prawne, dla których konieczne jest spełnienie wszyst-  kwestionowana czynność prawna”, zaznaczając przy tym, że jedną
             kich ustawowych warunków skuteczności czynności zmierzają-  z przyczyn zawierania umów zmierzających do obejścia prawa jest
                                           7
             cych do zmiany dłużnika oraz wierzyciela . Przejęcie długu, według   „dążenie do obejścia ustawowych wymagań ochrony interesu pu-
                                           8
             przepisów KC, ma charakter zwalniający . Przejemca długu wstę-  blicznego” . Dla uznania danej czynności prawnej jako mającej
                                                                         13
             puje na miejsce dłużnika, który przez to zostaje z długu zwolniony.   na celu obejście ustawy, a przez to sprzecznej z art. 58 § 1 KC, ko-
             Następuje to w drodze umowy pomiędzy wierzycielem (w prawie   nieczne jest więc określenie ratio legis danego unormowania, a więc
             zamówień publicznym zamawiającym) a przejemcą bądź dłużni-  sięgnięcie, w jego interpretacji, także po dyrektywy wykładni funk-
             kiem (w prawie zamówień wykonawcą zamówienia) a przejemcą,   cjonalnej (celowościowej) oraz systemowej. W przypadku nakazu
             przy czym dla skuteczności takiej umowy konieczna jest zgoda   udzielania zamówienia wybranemu zgodnie z przepisami ustawy
             drugiej strony umowy podstawowej, czyli dłużnika-wykonawcy   PrZamPubl w szczególności pod uwagę powinny być brane publicz-
             (w pierwszym przypadku) lub wierzyciela-zamawiającego (w dru-  noprawne cele systemu zamówień publicznych oraz fakt umiejsco-
             gim przypadku) . Inaczej więc niż w przypadku cesji wierzytelności   wienia wskazywanego przepisu wśród unormowań o podstawo-
                        9
             umowa o przejęcie długu wymaga zgody tej strony zobowiązania   wych zasadach prawa zamówień (aktualnie art. 16‒20 PrZamPubl;
             z umowy podstawowej, która nie jest stroną umowy o przejęcie   uprzednio art. 7‒10 PrZamPubl z 2004 r.). Celem podstawowym
             długu. Dopóki zgoda taka nie zostanie udzielona, umowa przejęcia   prawa zamówień publicznych jest nie tylko uzyskiwanie możliwie
             długu pozostaje czynnością prawną niezupełną, dotkniętą wadli-  najlepszej oferty pod względem cenowo-jakościowym, ale także
                                               10
             wością w postaci bezskuteczności zawieszonej .      udzielenie zamówienia podmiotowi wiarygodnemu, zdolnemu
             W poprzednio obowiązującej ustawie Prawo zamówień publicz-  personalnie, technicznie i pod względem doświadczenia do jego
                                                 12
             nych , sprzed jej obszernej nowelizacji w 2016 r. , brak było prze-  realizacji w płaszczyznach wyznaczanych tzw. warunkami udziału
                11
                                                                             14
             pisu, który odnosiłby się w sposób bezpośredni do zagadnienia   w postępowaniu . Chodzi więc o udzielenie zamówienia tylko ta-
             dopuszczalności przedstawianej czynności na etapie realizacji za-  kiemu podmiotowi, który będzie się w stanie, w świetle postawio-
             mówienia. W związku z tym w analizie tego zagadnienia konieczne   nych przez zamawiającego warunków podmiotowych, wywiązać
             było odnoszenie się do zasad prawa zamówień publicznych, w tym   z obowiązków dłużnika (dostawcy, usługodawcy, wykonawcy robót
             do zasady ochrony konkurencji. Podstawową rolę dla oceny takiej   budowlanych) w terminie i w sposób określony przez instytucję za-
             sytuacji prawnej odgrywał art. 7 ust. 3 PrZamPubl z 2004 r., wy-  mawiającą. Swoboda przejmowania długu wykonawcy wybranego
             rażający nakaz udzielenia zamówienia wyłącznie wykonawcy wy-  wcześniej zgodnie z przepisami ustawy mogłaby prowadzić do uzy-
             branemu zgodnie z przepisami tej ustawy, a tym samym podkre-  skiwania statusu rzeczywistego wykonawcy przez podmioty, które
             ślający bezwzględnie obowiązujący charakter przepisów reżimu   w ogóle nie podlegały weryfikacji w toku postępowania lub nawet
             prawnego udzielania oraz wykonywania zamówień publicznych.   zostały z niego wykluczone ze względu na niespełnienie warun-
             Odnośne unormowanie (w obecnym stanie prawnym, w analogicz-  ków udziału w postępowaniu. Swoboda tego rodzaju umożliwia-
             nym brzmieniu, zawarte w art. 17 ust. 2 PrZamPubl) literalnie do-  łaby, a przez to zachęcała, do wchodzenia pomiędzy wykonawcami
             tyczy udzielania zamówień publicznych, a więc zawierania umów   a innymi podmiotami (przy aprobacie lub współdziałaniu ze strony
             o zamówienia, co nie ulega wątpliwości w świetle faktu utożsamie-  zamawiającego) w różnego rodzaju porozumienia, w tym noszące
             nia przez ustawodawcę zamówienia publicznego z samą umową   charakter zmów przetargowych, w celu wypaczania wyniku czy
             odpłatną. Przejęcie długu wykonawcy zamówienia nie mogło być   nawet nadawania fikcyjnego charakteru całemu procesowi konku-
             więc uznane za prima vista sprzeczne z treścią tego przepisu, gdyż   rowania o zamówienie publiczne. Taki stan rzeczy pozostawałby
             w brzmieniu literalnym odnosi się on do zawierania umowy, a nie   także w sprzeczności z zasadą celowości postępowania o udziele-
             późniejszych zmian umowy. Wobec podnoszonych tu okoliczności   nie zamówienia. Należy zgodzić się z twierdzeniem, że swoboda
             w poglądach doktryny stwierdzano, że przejęcie długu na gruncie   przejmowania długu wykonawcy, taka jak w powszechnym obrocie
             unormowań polskiego prawa zamówień powinno być analizowane   cywilnoprawnym, niweczyłaby cel całej grupy przepisów prawa za-
                                                                 mówień dotyczących wyłaniania w toku postępowania odpowied-
                                                                 niego dla zamawiającego kontrahenta . Wobec tego wejście prze-
                                                                                             15
             5   W. Robaczyński, Uwagi w sprawie „przejęcia zamówienia publicznego”, Kontro-
              la Państwowa 2007, Nr 1, s. 60. Zob. również R. Szostak, glosa do wyroku Sądu   jemcy długu na miejsce wybranego w postępowaniu wykonawcy
              Najwyższego z 13 stycznia 2004 r., V CK 97/03, OSP 2005, Nr 2, poz. 22 s. 89
              oraz wyr. SN z 6.11.1972 r., III CRN 266/72, OSN 1973, Nr 9, poz. 160; wyr. SN
              z 17.6.1999 r., I CKN 44/98, niepubl.              13   R. Szostak, Glosa, s. 90.
             6   Zob. art. 509–518 ustawy z 23.4.1964 r. – Kodeks cywilny, t.j. Dz.U. z 2020 r.   14   Zgodnie z art. 112 ust. 1. Warunki udziału w postępowaniu mogą dotyczyć:
              poz. 1740 ze zm. W przypadku wykonawcy zamówienia publicznego chodzi o wie-  1) zdolności do występowania w obrocie gospodarczym; 2) uprawnień do prowa-
              rzytelność o zapłatę sumy pieniężnej, stanowiącej cenę (wynagrodzenie) za reali-  dzenia określonej działalności gospodarczej lub zawodowej, o ile wynika to z od-
              zację przedmiotu zamówienia (usługi, dostawy lub roboty budowlanej).  rębnych przepisów; 3) sytuacji ekonomicznej lub finansowej; 4) zdolności tech-
             7   P. Drapała, Zwalniające przejęcie długu, Warszawa 2002, s. 310.  nicznej lub zawodowej.
             8   Zob. art. 519 § 1 KC.                           15   J. Jerzykowski, Przekształcenia podmiotowe umów o zamówienia publiczne, R. Pr.
             9   Zob. art. 519 § 2 KC.                            2004, Nr 1, s. 87. Autor ten wyprowadza z odnośnych przepisów ustawy PrZam-
             10   Zob. M. Gutowski, Nieważność czynności prawnej, Warszawa 2006, s. 83–85.  Publ ogólną normę, według której zamówienie może wykonywać „tylko podmiot,
             11   Ustawa z ustawy z 29.1.2004 r. – Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz.U.   który pozytywnie przeszedł weryfikację w jednym z trybów udzielania zamó-
              z 2019 r. poz. 1843 ze zm.; dalej jako: PrZamPubl z 2004 r.).  wień”. Wobec tego „zwalniające przejęcie długu jako czynność skutkująca zmia-
             12   Ustawa z 22.6.2016 r. o zmianie ustawy – Prawo zamówień publicznych oraz nie-  ną podmiotu obowiązanego do wykonania zamówienia, zmierza do obejścia tej
              których innych ustaw (Dz.U. poz. 1020 ze zm.).      normy” – J. Jerzykowski, Przekształcenia, s. 86–87.

             20 KLINIKA Nr 29-30 (34-35)/2021                                                      www.fupp.org.pl



                                                                                                               14.06.2021   13:08
        Klinika 29-30(34-35) 2020-2021.indd   20
        Klinika 29-30(34-35) 2020-2021.indd   20                                                               14.06.2021   13:08
   19   20   21   22   23   24   25   26   27   28   29