Page 24 - Klinika nr 29-30 (34-35)/2020-2021

DEBATA ŚRODOWISKOWA

że w prawie polskim nie występuje konstrukcja wstąpienia w prawa w kontekście zgodności z celami art. 7 ust. 3 PrZamPubl, a więc
strony umowy wzajemnej mocą jednej czynności prawnej (uno ac- zgodnie z intencjami prawodawcy, które stały za jego wprowadze-
tu) . W związku z tym, gdy strona umowy wzajemnej, a do takich niem do ustawy. Stąd też zagadnienie kwalifikacji takiej czynności
5
należą umowy o zamówienia, zamierza przenieść na inny podmiot prawnej jako próby obejścia ustawy (czynności in fraudem legis).
ogół praw i obowiązków wynikających z tej umowy, musi dojść Jak podkreśla R. Szostak, w odniesieniu do czynności in fraudem
do zawarcia odrębnych porozumień co do przejęcia długu strony legis należy zwracać uwagę nie tylko na subiektywny zamiar stron,
6
oraz przelewu należnej jej wierzytelności . Chodzi tu więc o dwa ale także na „obiektywny cel, do którego rzeczywiście zmierza za-
zdarzenia prawne, dla których konieczne jest spełnienie wszyst- kwestionowana czynność prawna”, zaznaczając przy tym, że jedną
kich ustawowych warunków skuteczności czynności zmierzają- z przyczyn zawierania umów zmierzających do obejścia prawa jest
7
cych do zmiany dłużnika oraz wierzyciela . Przejęcie długu, według „dążenie do obejścia ustawowych wymagań ochrony interesu pu-
8
przepisów KC, ma charakter zwalniający . Przejemca długu wstę- blicznego” . Dla uznania danej czynności prawnej jako mającej
13
puje na miejsce dłużnika, który przez to zostaje z długu zwolniony. na celu obejście ustawy, a przez to sprzecznej z art. 58 § 1 KC, ko-
Następuje to w drodze umowy pomiędzy wierzycielem (w prawie nieczne jest więc określenie ratio legis danego unormowania, a więc
zamówień publicznym zamawiającym) a przejemcą bądź dłużni- sięgnięcie, w jego interpretacji, także po dyrektywy wykładni funk-
kiem (w prawie zamówień wykonawcą zamówienia) a przejemcą, cjonalnej (celowościowej) oraz systemowej. W przypadku nakazu
przy czym dla skuteczności takiej umowy konieczna jest zgoda udzielania zamówienia wybranemu zgodnie z przepisami ustawy
drugiej strony umowy podstawowej, czyli dłużnika-wykonawcy PrZamPubl w szczególności pod uwagę powinny być brane publicz-
(w pierwszym przypadku) lub wierzyciela-zamawiającego (w dru- noprawne cele systemu zamówień publicznych oraz fakt umiejsco-
gim przypadku) . Inaczej więc niż w przypadku cesji wierzytelności wienia wskazywanego przepisu wśród unormowań o podstawo-
9
umowa o przejęcie długu wymaga zgody tej strony zobowiązania wych zasadach prawa zamówień (aktualnie art. 16‒20 PrZamPubl;
z umowy podstawowej, która nie jest stroną umowy o przejęcie uprzednio art. 7‒10 PrZamPubl z 2004 r.). Celem podstawowym
długu. Dopóki zgoda taka nie zostanie udzielona, umowa przejęcia prawa zamówień publicznych jest nie tylko uzyskiwanie możliwie
długu pozostaje czynnością prawną niezupełną, dotkniętą wadli- najlepszej oferty pod względem cenowo-jakościowym, ale także
10
wością w postaci bezskuteczności zawieszonej . udzielenie zamówienia podmiotowi wiarygodnemu, zdolnemu
W poprzednio obowiązującej ustawie Prawo zamówień publicz- personalnie, technicznie i pod względem doświadczenia do jego
12
nych , sprzed jej obszernej nowelizacji w 2016 r. , brak było prze- realizacji w płaszczyznach wyznaczanych tzw. warunkami udziału
11
14
pisu, który odnosiłby się w sposób bezpośredni do zagadnienia w postępowaniu . Chodzi więc o udzielenie zamówienia tylko ta-
dopuszczalności przedstawianej czynności na etapie realizacji za- kiemu podmiotowi, który będzie się w stanie, w świetle postawio-
mówienia. W związku z tym w analizie tego zagadnienia konieczne nych przez zamawiającego warunków podmiotowych, wywiązać
było odnoszenie się do zasad prawa zamówień publicznych, w tym z obowiązków dłużnika (dostawcy, usługodawcy, wykonawcy robót
do zasady ochrony konkurencji. Podstawową rolę dla oceny takiej budowlanych) w terminie i w sposób określony przez instytucję za-
sytuacji prawnej odgrywał art. 7 ust. 3 PrZamPubl z 2004 r., wy- mawiającą. Swoboda przejmowania długu wykonawcy wybranego
rażający nakaz udzielenia zamówienia wyłącznie wykonawcy wy- wcześniej zgodnie z przepisami ustawy mogłaby prowadzić do uzy-
branemu zgodnie z przepisami tej ustawy, a tym samym podkre- skiwania statusu rzeczywistego wykonawcy przez podmioty, które
ślający bezwzględnie obowiązujący charakter przepisów reżimu w ogóle nie podlegały weryfikacji w toku postępowania lub nawet
prawnego udzielania oraz wykonywania zamówień publicznych. zostały z niego wykluczone ze względu na niespełnienie warun-
Odnośne unormowanie (w obecnym stanie prawnym, w analogicz- ków udziału w postępowaniu. Swoboda tego rodzaju umożliwia-
nym brzmieniu, zawarte w art. 17 ust. 2 PrZamPubl) literalnie do- łaby, a przez to zachęcała, do wchodzenia pomiędzy wykonawcami
tyczy udzielania zamówień publicznych, a więc zawierania umów a innymi podmiotami (przy aprobacie lub współdziałaniu ze strony
o zamówienia, co nie ulega wątpliwości w świetle faktu utożsamie- zamawiającego) w różnego rodzaju porozumienia, w tym noszące
nia przez ustawodawcę zamówienia publicznego z samą umową charakter zmów przetargowych, w celu wypaczania wyniku czy
odpłatną. Przejęcie długu wykonawcy zamówienia nie mogło być nawet nadawania fikcyjnego charakteru całemu procesowi konku-
więc uznane za prima vista sprzeczne z treścią tego przepisu, gdyż rowania o zamówienie publiczne. Taki stan rzeczy pozostawałby
w brzmieniu literalnym odnosi się on do zawierania umowy, a nie także w sprzeczności z zasadą celowości postępowania o udziele-
późniejszych zmian umowy. Wobec podnoszonych tu okoliczności nie zamówienia. Należy zgodzić się z twierdzeniem, że swoboda
w poglądach doktryny stwierdzano, że przejęcie długu na gruncie przejmowania długu wykonawcy, taka jak w powszechnym obrocie
unormowań polskiego prawa zamówień powinno być analizowane cywilnoprawnym, niweczyłaby cel całej grupy przepisów prawa za-
mówień dotyczących wyłaniania w toku postępowania odpowied-
niego dla zamawiającego kontrahenta . Wobec tego wejście prze-
15
5 W. Robaczyński, Uwagi w sprawie „przejęcia zamówienia publicznego”, Kontro-
la Państwowa 2007, Nr 1, s. 60. Zob. również R. Szostak, glosa do wyroku Sądu jemcy długu na miejsce wybranego w postępowaniu wykonawcy
Najwyższego z 13 stycznia 2004 r., V CK 97/03, OSP 2005, Nr 2, poz. 22 s. 89
oraz wyr. SN z 6.11.1972 r., III CRN 266/72, OSN 1973, Nr 9, poz. 160; wyr. SN
z 17.6.1999 r., I CKN 44/98, niepubl. 13 R. Szostak, Glosa, s. 90.
6 Zob. art. 509–518 ustawy z 23.4.1964 r. – Kodeks cywilny, t.j. Dz.U. z 2020 r. 14 Zgodnie z art. 112 ust. 1. Warunki udziału w postępowaniu mogą dotyczyć:
poz. 1740 ze zm. W przypadku wykonawcy zamówienia publicznego chodzi o wie- 1) zdolności do występowania w obrocie gospodarczym; 2) uprawnień do prowa-
rzytelność o zapłatę sumy pieniężnej, stanowiącej cenę (wynagrodzenie) za reali- dzenia określonej działalności gospodarczej lub zawodowej, o ile wynika to z od-
zację przedmiotu zamówienia (usługi, dostawy lub roboty budowlanej). rębnych przepisów; 3) sytuacji ekonomicznej lub finansowej; 4) zdolności tech-
7 P. Drapała, Zwalniające przejęcie długu, Warszawa 2002, s. 310. nicznej lub zawodowej.
8 Zob. art. 519 § 1 KC. 15 J. Jerzykowski, Przekształcenia podmiotowe umów o zamówienia publiczne, R. Pr.
9 Zob. art. 519 § 2 KC. 2004, Nr 1, s. 87. Autor ten wyprowadza z odnośnych przepisów ustawy PrZam-
10 Zob. M. Gutowski, Nieważność czynności prawnej, Warszawa 2006, s. 83–85. Publ ogólną normę, według której zamówienie może wykonywać „tylko podmiot,
11 Ustawa z ustawy z 29.1.2004 r. – Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz.U. który pozytywnie przeszedł weryfikację w jednym z trybów udzielania zamó-
z 2019 r. poz. 1843 ze zm.; dalej jako: PrZamPubl z 2004 r.). wień”. Wobec tego „zwalniające przejęcie długu jako czynność skutkująca zmia-
12 Ustawa z 22.6.2016 r. o zmianie ustawy – Prawo zamówień publicznych oraz nie- ną podmiotu obowiązanego do wykonania zamówienia, zmierza do obejścia tej
których innych ustaw (Dz.U. poz. 1020 ze zm.). normy” – J. Jerzykowski, Przekształcenia, s. 86–87.

20 KLINIKA Nr 29-30 (34-35)/2021 www.fupp.org.pl

14.06.2021 13:08
Klinika 29-30(34-35) 2020-2021.indd 20
Klinika 29-30(34-35) 2020-2021.indd 20 14.06.2021 13:08