Page 15 - Klinika nr 29-30 (34-35)/2020-2021

DOROBEK PORADNI

znaleźć, w szczególności, odzwierciedlenie w zajęciach poświęco- w ONZ jest powołana w 1946 r. i funkcjonująca do dzisiaj Komi-
nych badaniu obowiązującego w Polsce prawa wyborczego, prawa sja ds. Statusu Kobiet, która zajmuje się promowaniem i monito-
karnego, prawa pracy i zabezpieczeń społecznych, a także w kry- rowaniem równości kobiet i mężczyzn de iure i de facto. Ponadto
tycznej analizie doktryny i orzecznictwa pod kątem przestrzegania w strukturze organizacyjnej ONZ działa utworzona w 2010 r. jed-
konstytucyjnej zasady równości kobiet i mężczyzn oraz niedyskry- nostka o nazwie UN Women (United Nations Entity for Gender
minacji z jakiegokolwiek powodu. Equality and the Empowerment of Women), która stała się następ-
W mojej ocenie umiejętność analizy obowiązującego ustawodaw- czynią funkcjonującego od 1976 r. UNIFEM-u (United Nations De-
stwa przy uwzględnieniu m.in. perspektywy płci oznacza również velopment Fund for Women), zaś na mocy Konwencji w sprawie
zdolność identyfikowania jego mankamentów, zwłaszcza w zakre- likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet w 1982 r. powołano
sie możliwości dochodzenia roszczeń w sytuacji, gdy przysługujące do życia wspomniany już organ monitorujący przestrzeganie tej
kobietom i mężczyznom uprawnienia zostały naruszone. Warto Konwencji w postaci Komitetu ds. Likwidacji Dyskryminacji Kobiet
przy tym podkreślić, że ta umiejętność ma podstawowe znacze- (CEDAW Committee) .
17
nie np. w procesie opracowywania skargi do ETPC, gdyż to właśnie W ramach omawiania instytucji i ich struktur nie sposób pomi-
naruszenie przez państwo pozytywnego obowiązku ustanowienia nąć też omówienia funkcji i działalności innych (ogólnych) orga-
efektywnej i skutecznej procedury egzekwowania praw i wolności nów ochrony praw człowieka, np. wspomnianego już ETPC, który
stanowi częstą podstawę formułowanych w skargach zarzutów. w swoim orzecznictwie coraz więcej uwagi poświęca prawom ko-
W celu realizacji powyższych założeń w trakcie prowadzonych za- biet, kształtując w tym zakresie istotne standardy obowiązujące
jęć w studenckiej poradni istotne jest po pierwsze, aby zapoznać rządy krajów członkowskich Rady Europy.
studentów/studentki z wiedzą w zakresie wiążących Polskę (tzn. W ciągu ostatnich lat Trybunał ten wielokrotnie stwierdzał naru-
ratyfikowanych) międzynarodowych umów, czy to poświęconych szanie przez państwa strony EKPC praw kobiet. W szczególności
18
19
szczególnie kobietom, czy też o charakterze ogólnym, ale zawiera- w swoim orzecznictwie podkreślał pozytywny obowiązek państwa
jących przepisy antydyskryminacyjne. strony konwencji do ochrony kobiet przez przemocą, w tym prze-
Przykładem znaczącego aktu prawa międzynarodowego w zakre- mocą domową (w rodzinie), chociaż ma ona miejsce w prywatnej sfe-
sie ochrony kobiet jest Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich rze życia, uznając tę formę przemocy za dyskryminację ze względu
form dyskryminacji kobiet (CEDAW), która została uchwalona na płeć. Kilka orzeczeń ETPC dotyczyło praw reprodukcyjnych ko-
20
21
przez Zgromadzenie Ogólne ONZ 18.12.1979 r., a ratyfikowana biet , a nawet tak szczegółowych kwestii jak porody domowe .
15
przez Polskę w 1980 r. . Zgodnie z tą konwencją państwa zobowią- Oczywiście na zajęciach klinicznych nie sposób omówić szcze-
zały się do podjęcia działań na rzecz eliminacji jakiejkolwiek formy gółowo wszystkich dotyczących kobiet aktów prawnych czy też
dyskryminacji ze względu na płeć, zarówno w sferze publicznej, orzecznictwa sądowego. Zawsze należy dokonywać wyboru, biorąc
takiej jak życie polityczne, jak i prywatnej, takiej jak sfera domowa. pod uwagę sprawy, z którymi zgłaszają się klienci/klientki, zainte-
Ważne przy tym jest, żeby nie poprzestawać na zapoznaniu słucha- resowania grupy słuchaczy/słuchaczek albo wagę czy aktualność
czek i słuchaczy z samym tekstem Konwencji, ale zaznajomić ich danego zagadnienia. Dobrze jest jednak mieć przygotowanych
ponadto z ogólnymi rekomendacjami (General Recommendations) kilka dobrych przykładów zarówno z zakresu prawa międzynaro-
wydawanymi co roku przez Komitet CEDAW, będącymi cennym dowego, jak i krajowego, które pozwolą studentom/studentkom
źródłem ułatwiającym interpretację poszczególnych jej zapisów. uświadomić sobie istotę problemu.
Równie ważnym aktem międzynarodowym – z perspektywy zasad Zanim do nich przejdziemy, warto zwrócić uwagę na najistotniej-
równości i niedyskryminacji pod względem płci – jest uchwalona szą cechę nauczania klinicznego, które nie kończy się na wykła-
6.4.2011 r. tzw. konwencja stambulska o zapobieganiu i zwal- dzie, często w formie prezentacji, przedstawionym przez koordyna-
16
czaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej. W art. 4 tora/koordynatorkę lub studenta/studentkę. Wiedza teoretyczna
tej konwencji uregulowano kwestie dotyczące równouprawnienia powinna stanowić tylko bazę wyjściową do zajęć – nazwijmy je –
i niedyskryminacji, wskazując, że każde państwo ma obowiązek po- praktycznych, najlepiej prowadzonych z zastosowaniem aktyw-
dejmować niezbędne działania prawne i inne, by promować i chro- nych metod nauczania. Należy podkreślić, że „tradycyjny” model
nić prawa wszystkich, w szczególności kobiet, do życia wolnego
17 Tak też: N. Buchowska, Relacja między realizacją praw kobiet a stereotypami płci
od przemocy zarówno w sferze publicznej, jak i prywatnej. Wska- w świetle standardów ONZ i Unii Europejskiej, Nauka 2013, Nr 2, s. 76, 73–93.
zano w niej również na konieczność podejmowania niezwłocz- 18 Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności sporządzona
nie niezbędnych środków prawnych i innych w celu zapobiegania w Rzymie 4.11.1950 r., zmieniona następnie protokołami Nr 3, 5, i 8 oraz uzu-
wszelkim formom dyskryminacji kobiet, w szczególności poprzez: pełniona protokołem Nr 2 (Dz.U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 ze zm.) jest najważ-
niejszym aktem prawnym, będącym podstawą całego systemu Rady Europy. Kon-
włączenie do krajowych konstytucji i innych właściwych aktów wencja ta, jak słusznie zauważa M.A. Nowicki, „jest dla krajów skupionych w naj-
prawnych zasady równouprawnienia kobiet i mężczyzn, zapewnie- starszej organizacji – Radzie Europy – prawdziwą konstytucyjną kartą podstawo-
wych praw i wolności, cywilnych i politycznych. Strażnikiem ich przestrzegania
nie realizacji tej zasady w praktyce, ustanowienie zakazu dyskry- przez państwa w drodze specjalnego mechanizmu kontrolnego przewidzianego
minacji kobiet obwarowanego tam, gdzie okaże się to konieczne, w konwencji jest ETPC – według określenia jednego z parlamentarzystów użytego
podczas debaty w Strasburgu – złota korona Europy”.
odpowiednimi sankcjami oraz eliminację przepisów prawnych 19 Zob. np. sprawa Opuz przeciwko Turcji, wyr. ETPC z 9.6.2009 r., skarga
i praktyk dyskryminacyjnych wobec kobiet. Nr 33401/02; sprawa E.S i inni przeciwko Słowacji, wyr. ETPC z 15.9.2009 r.,
Po drugie konieczne są zajęcia przekazujące wiedzę o infrastruktu- skarga Nr 8227/04; sprawa M.C. przeciwko Bułgarii, wyr. ETPC z 4.12.2003 r.,
rze instytucjonalnej poświęconej kobietom w organizacjach mię- skarga Nr 39272/98. Zob. także A. Bodnar, Przemoc domowa w świetle wyroków
Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, [w:] L. Mazowiecka (red.), Jak skutecz-
dzynarodowych, ich kompetencjach oraz dorobku. Przykładem nie chronić ofiary przemocy w rodzinie, Warszawa 2013.
20 Zob. np. sprawa Tysiąc przeciwko Polsce, wyr. ETPC z 20.3.2007 r., skarga
Nr 5410/03; sprawa R.R. przeciwko Polsce, wyr. ETPC z 26.5.2011 r., skarga
15 Dz.U. z 1982 r. Nr 10, poz. 71. Na ten temat więcej zob. np. E. Ellis, P. Watson, EU Nr 27617/04; sprawa P. i S. przeciwko Polsce, wyr. ETPC z 30.10.2012 r., skarga
Anti-Discrimination Law, Oxford 2012, s. 23–35. Nr 57375/08.
16 Ratyfikowana ustawą z 6.2.2015 r. o ratyfikacji Konwencji Rady Europy o zapo- 21 Zob. np. sprawa Dubská i Krejzová przeciwko Czechom, wyr. Wielkiej Izby ETPC
bieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej, sporządzonej z 15.11.2016 r. połączone skargi Nr 28859/11 i 28473/12; sprawa Pojatina prze-
w Stambule dnia 11.5.2011 r., Dz.U. z 2015 r. poz. 398. ciwko Chorwacji, wyr. ETPC z 4.10.2018 r., skarga Nr 18568/12.

www.edukacjaprawnicza.pl 2(176) rok akademicki 2020/2021 11

14.06.2021 13:08
Klinika 29-30(34-35) 2020-2021.indd 11 14.06.2021 13:08
Klinika 29-30(34-35) 2020-2021.indd 11