Page 10 - Klinika nr 29-30 (34-35)/2020-2021

WARSZTAT PRACY NAUCZYCIELA KLINICZNEGO

członkami zespołu (w szczególności studentami oraz studentami większa społeczna obecność rozmówcy – tym większe jej oddzia-
i opiekunem), a także zależność od komunikacji elektronicznej, ływanie, a także bliskość komunikujących się. Z tego też względu
która w niewątpliwy sposób ogranicza przepływ sygnałów niewer- za najbardziej efektywną w zespole rozproszonym należy uznać ko-
balnych i depersonalizację relacji, rośnie ryzyko nieporozumień munikację ustną, a w dalszej kolejności ‒ pisemną synchroniczną.
i konfliktów w zespole . To w konsekwencji prowadzi do zakłóceń Najmniej efektywna będzie zaś komunikacja pisemna asynchro-
23
24
w wirtualnej pracy zespołowej . Z tych również względów utrud- niczna. Ustalenia w tym zakresie pozwalają zatem na postawie-
25
niony bywa proces podejmowania decyzji . Konsekwencją pracy nie tezy co do efektywności poszczególnych modeli komunikacji
w zespole wirtualnym jest również poczucie izolacji, która z kolei w wirtualnej poradni prawnej. Nie budzi bowiem wątpliwości,
ma wpływ na obniżenie spójności zespołu i zaufania pomiędzy jego że najbardziej optymalny jest model komunikacji werbalnej on-
członkami . W chwili obecnej poczucie to jest spotęgowane fak- line z przewagą formy ustnej. Jest on bowiem najbardziej zbliżony
26
tem, że z uwagi na liczne restrykcje i ograniczenia związane z prze- do komunikacji bezpośredniej f2f . Taką komunikację należy jed-
32
ciwdziałaniem rozprzestrzenianiu się pandemii COVID-19 relacje nak zaplanować.
społeczne zostały ograniczone niemal do minimum. Niewątpliwie
sytuacja ta ma wpływ na postawę i motywację studentów, którą Planowanie komunikacji w zespole rozproszonym
zapewne odczuwają wszyscy nauczyciele akademicy. Komunikacja interpersonalna powinna być niezakłócona i prze-
Komunikacja w zespole rozproszonym opiera się albo na komu- biegać określonymi ścieżkami, tworząc tzw. sieć komunikacyjną.
nikacji ustnej, albo pisemnej online. Odnosząc się do problema- Niezależnie, czy ścieżki komunikacyjne będą przebiegały w sposób
tyki komunikacji online, warto zwrócić uwagę na teorię społecznej pionowy, czy równoległy, wydaje się, że rolą opiekuna studenckiej
obecności stworzoną przez J. Shorta, E. Williamsa, B. Christ . Wy- poradni prawnej jest opracowanie skutecznej komunikacji zarówno
27
raża ona poczucie zaangażowania się jednostki w proces komuni- zewnętrznej, jak i wewnętrznej. Skuteczność komunikacji w ra-
kacji i jest znacząca dla wyboru efektywnego modelu komunika- mach kliniki będzie uzależniona w dużej mierze od umiejętności
28
cji online. W przypadku tej komunikacji autorzy teorii wskazują komunikacyjnych opiekuna. Nie ulega wątpliwości, że komunika-
na niski poziom obecności społecznej. Dzieje się tak ze względu cja ze studentami, aby była skuteczna, powinna być odpowiednio
na ograniczone jej możliwości. Zdaniem przywołanych autorów zaplanowana. Prowadzący zajęcia w pierwszej kolejności powinien
poszczególne media różnią się „społeczną obecnością, rozumianą jasno i precyzyjnie formułować komunikaty, aby ich cel oraz treść
jako obecność wizualna, słowna, a także fizyczna użytkownika była dla studentów zrozumiała. Powinien być także utworzony
w komunikacji interpersonalnej”. Innymi słowy: „obecność spo- co najmniej jeden zasadniczy kanał komunikacyjny, do którego
łeczna to poczucie osobistego kontaktu z innymi” , kształtująca student w każdym momencie mógłby sięgnąć (np. istotne usta-
33
29
się poprzez bliskość relacji z innymi osobami, poprzez komunika- lenia odbywają się na regularnych wideokonferencjach, a pomię-
cję pośrednią i bezpośrednią. Komunikacja ta może mieć charak- dzy nimi przekazujemy jedynie krótkie komunikaty informacyjne
ter synchroniczny (np. czat, wideokonferencja) i asynchroniczny lub podsumowujące). Komunikowanie się z grupą powinno na-
(np. e-mail, komentarz w dokumencie) . Wedle tej teorii im więk- stępować według określonego z góry harmonogramu. Oczywiste
30
sza społeczna obecność w procesie komunikacji, tym bardziej jest jest, że nie chodzi o to, aby komunikacja pomiędzy opiekunem
ona efektywna. Z tego też względu komunikacja w formie pisemnej a studentami następowała wyłącznie w z góry ustalonych termi-
na odległość jest rodzajem porozumiewania się o najniższym po- nach, ale by studenci mieli świadomość, że dane zdarzenie skut-
ziomie społecznej obecności (nie widzimy rozmówcy, nie słyszymy kuje zainicjowaniem procesu komunikacyjnego. Inicjacja procesu
jego głosu). Komunikacja o tzw. niskiej społecznie obecności może komunikacyjnego związana jest z kolei z posiadaną przez niego
prowadzić do zwiększenia radykalnych opinii, a także zmniejszenia wiedzą dotyczącą przydzielonych danemu studentowi zadań i od-
poczucia równości pomiędzy komunikującymi się partnerami . Im powiedzialności. Specyfika pracy w studenckiej poradni prawnej
31
wymaga, aby studenci pracujący w zespole rozproszonym posia-
M. Gellert, C. Nowak, Zespół, Gdańsk 2008, s. 280; J. Miroński, Wyzwania za- dali wiedzę dotyczącą tego, kiedy i jak inicjować komunikację po-
23
rządzania wiedzą w zespołach wirtualnych, E-mentor 2014, Nr 5, s. 57, http://
www.e-mentor.edu.pl/artykul; B. Krawczyk-Bryłka, Budowanie zespołu wirtualne- między sobą, a także prowadzącym, bez ciągłego i bezpośredniego
go: zasady i wyzwania, Studia Informatica Pomerania 2016, s. 100–101. nadzoru. Muszą więc rozumieć swoje role w zespole. Reasumując,
B. Krawczyk-Bryłka, Comparative study of traditional and virtual teams, Task Qu- prowadzący kurs w pierwszej kolejności powinien sformułować
24
arterly 2017, Nr 21(3), s. 235.
M. Gellert, C. Nowak, Zespół, Gdańsk 2008, s. 280; J. Miroński, Wyzwania za-
25 zespół studentów pracujących nad sprawą, przydzielić im role,
rządzania wiedzą w zespołach wirtualnych, E-mentor 2014, Nr 5, s. 57, http:// określić procedury postępowania, a także zasady komunikacji .
34
www.e-mentor.edu.pl/artykul; B. Krawczyk-Bryłka, Budowanie zespołu wirtualne-
go: zasady i wyzwania, Studia Informatica Pomerania 2016, s. 100–101. Prawidłowe ustalenie zasad działania dla poszczególnych studen-
H.H. Chang, S.S. Chuang, S.H. Chao, Determinants of cultural adaptation, com-
26 tów będzie miało bezpośredni wpływ na efektywność pracy całego
munication quality, and trust in virtual teams’ performance, Total Quality Ma- zespołu. Warto także zaznaczyć, że komunikacja interpersonalna
nagement 2011, Nr 22(3), s. 306; T. Brahm, F. Kunze, The role of trust climate in
virtual teams, Journal of Managerial Psychology 2012, Nr 27(6), s. 597; R. Chhay, jako dwustronna powinna dawać szansę na wzajemną ocenę pracy
B.H. Kleiner, Effective communication in virtual teams. Industrial Management poszczególnych członków zespołu w ramach przypisanych im ról.
2013, Nr 7/6, s. 30.
J.A. Short, E. Williams, B. Christie, The social psychology or telecommunications,
27 Jednak aby uniknąć nieporozumień interpersonalnych, zarówno
London 1976.
M. Laskowska, Komunikacja za pomocą social media – możliwości i zagrożenia. K. Figl, C. Sanders, Team, s. 196–200.
28 32
Zarys problematyki, [w:] Komunikacja – (po)rozumienie – obecność społeczna, 33 Dobrym przykładem kanału komunikacyjnego dostosowanego do potrzeb edu-
M. Biedroń, M. Wawrzak-Chodaczek (red.), Toruń 2012, s. 29–41, https://depot. kacji, w tym także akademickiej, jest narzędzie Google Classroom. Daje ono moż-
ceon.pl/bitstream/handle. liwość nie tylko zamieszczania informacji przez prowadzącego kurs, ale za jego
D. McQuail, Teoria komunikowania masowego, M. Bucholc, A. Szulżycka (tłum.), pośrednictwem studenci mogą się komunikować na forum dostępnym dla wszyst-
29
Warszawa 2008, s. 156. kich uczestników kursu. Czyni to komunikację w grupie przejrzystą i dostępną
Szerzej: C.A. Lin, Effects of the internet, Media Effects. Advances in Theory and dla każdego. Narzędzie to jest zintegrowane z innymi narzędziami, takimi jak:
30
Research, J. Bryant, M.B. Oliver (red.), New York – London 2009, s. 569. Google Mail, Google Meets, Google Drive, stanowiąc bardzo wygodne rozwiązanie
K. Figl, C. Saunders, Team Climate and Media Choice in Virtual Teams. AIS Trans- w dobie nauczania online.
31
actions on Human-Computer Interaction 2011, Nr (3)4, s. 196–200 http:// 34 P.E. Connor, Total Quality Management: A Selective Commentary on Its Human
nm.wu-wien.ac.at. Dimentions, Public Administration Review 1997, vol. 57, No. 6, s. 505.
6 KLINIKA Nr 29-30 (34-35)/2021 www.fupp.org.pl
Klinika 29-30(34-35) 2020-2021.indd 6 14.06.2021 13:08
14.06.2021 13:08
Klinika 29-30(34-35) 2020-2021.indd 6