Page 9 - Klinika nr 29-30 (34-35)/2020-2021

WARSZTAT PRACY NAUCZYCIELA KLINICZNEGO

informacjami wymieniają się poprzez maile, zaś uwagi dotyczące je mianem barier w komunikacji. Jednocześnie z uwagi na sprzęże-
ich pracy przekazywane są w formie komentarza na wspólnym nie zwrotne istnieje możliwość bezzwłocznego wyjaśnienia ewen-
dokumencie. W taki sposób może wyglądać także komunikacja tualnych wątpliwości czy nieporozumień. Komunikacja pisemna
z klientem (wywiad prowadzony drogą mailową, na podstawie dotyczy wszystkich obecnie dostępnych narzędzi umożliwiających
uprzedniego zgłoszenia mailowego czy przez e-formularz). W dru- porozumiewanie się za pośrednictwem słów spisanych (tj. notatki,
gim modelu komunikacja pisemna online równoważona jest przez maile, ale także wszelkie czaty na portalach społecznościowych,
komunikację ustną. W konsekwencji liczba komunikatów, które przekazywanie informacji poprzez zamieszczenie komentarza
studenci wymieniają w formie pisemnej, jest taka sama jak tych w dokumencie itd.). Ta forma komunikowania częściej ma cha-
przybierających formę ustną, np. studenci wprawdzie pracują rakter formalny niż nieformalny i można ją zastosować niemal
wspólnie nad dokumentem, jednak wszystkie uwagi przekazują na wszystkich poziomach procesu porozumiewania się . Do jej za-
18
sobie podczas wspólnych wideokonferencji, dodatkowo spotka- let zalicza się fakt, że takie komunikaty są materialne, sprawdzalne
nia z opiekunem także odbywają się jedynie w tej formie. Wy- i mogą być przechowywane przez długi czas, co daje przewagę nad
19
wiad z klientem może przybrać obie z wymienionych wyżej form. komunikatami ustnymi . Z reguły także, formułując komunikat
W trzecim, ostatnim modelu przeważa komunikacja ustna, a pi- pisemny, poświęcamy mu więcej czasu, przez co jest bardziej prze-
semna ograniczona jest do minimum, tj. całość prac odbywa się myślany. Ponadto w ramach pracy w grupie pozwala na swobodne
podczas spotkań w formie wideokonferencji, w taki sposób stu- ułożenie swojego czasu pracy, bez konieczności dostosowania się
denci pracują także nad wspólnym dokumentem, a pisemnym do współpracowników. Zasadniczą wadą tej formy komunikacji
elementem tego modelu są jedynie krótkie komunikaty czy in- jest jednak brak sprzężenia zwrotnego. Nadawca komunikatu nie
formacje co do stanu prac czy daty kolejnego spotkania. W tym ma pewności, czy adresat odczytał go i zrozumiał prawidłowo .
20
modelu kontakt z klientem może przybrać obie z wymienionych To z kolei jest dla procesu komunikacji kluczowe. Ponadto wydaje
wyżej form, przy czym pierwsze spotkanie z reguły prowadzone się, że w przypadku tej formy komunikacji częściej mamy do czy-
jest w formie ustnej. nienia z tzw. podstawowym błędem atrybucji , co w konsekwencji
21
Każdy z tych modeli ma swoje wady i zalety, a przyjęcie określonego prowadzić może do nieporozumień i konfliktów w grupie.
z nich często jest wynikiem wielu zmiennych, od samego opiekuna Wydaje się, że bariery, jakie można zauważyć w komunikacji inter-
niezależnych, w tym m.in. możliwości narzędzia, z użyciem którego personalnej, częściej występują w przypadku komunikacji pisem-
prowadzona jest zdalna edukacja. Należy jednak pamiętać, że stu- nej, gdyż z uwagi na brak sprzężenia zwrotnego nie ma możliwości
dencka poradnia prawna, niezależnie od istotnej roli, jaką pełni niezwłocznego wyjaśnienia sytuacji. Ponadto komunikacja w for-
w kształtowaniu postaw pro bono, jest także miejscem, w którym mie pisemnej uniemożliwia odczytanie sygnałów komunikacji nie-
studenci pobierają naukę. Z tego też względu wybór określonego werbalnej (brak tego rodzaju komunikacji). Dodatkowo elementem
modelu komunikacji w klinice online powinien być podyktowany mogącym wpływać na negatywny odbiór kierowanych w ten spo-
jego efektywnością. Zasadnicze znaczenie ma przy tym model przy- sób komunikatów jest upływ czasu, który następuje między jego
jęty w komunikacji wewnętrznej, tj. pomiędzy studentami oraz stu- nadaniem a odbiorem, co także może potęgować nieporozumienia
dentami a opiekunem. Pojawiają się wobec powyższego pytania, w zespole. Z tego też względu za bardziej efektywną, także mając
który z nich można uznać za najbardziej efektywny i z jakich wzglę- na względzie komunikację w zespole, należy uznać komunikację
dów, a także w jaki sposób należy komunikację w takim zespole ustną. Z uwagi na fakt, że w chwili obecnej brak jest możliwości ko-
zaplanować. Punktem wyjścia dla tych rozważań musi być jednak munikacji ustnej face to face (f2f), decydując się na wybór optymal-
krótkie scharakteryzowanie obu form komunikacji werbalnej. nego z punktu widzenia celów edukacyjnych studenckiej poradni
prawnej modelu komunikacji wewnętrznej, należy uwzględnić ten
Komunikacja ustna a komunikacja pisemna z nich, który pozwala na jak najpełniejsze wykorzystanie komu-
Komunikacja ustna i pisemna to formy komunikacji werbalnej, nikacji ustnej zbliżonej do porozumiewania się bezpośredniego .
22
tj. kierowania określonego przekazu za pomocą słów. Jak trafnie Jednocześnie, rozważając przyjęcie określonego modelu, należy
wskazuje J. Ober, komunikacja ustna może zachodzić: „w cztery mieć na uwadze zasady komunikacji i problemy, jakie wiążą się
oczy, w małym zespole, przez telefon, przez wystąpienia publiczne z pracą w zespole rozproszonym.
i narady, które można podzielić na bezpośrednie (twarzą w twarz,
obrady, negocjacje) i pośrednie (za pośrednictwem telefonu, telewi- Komunikacja w zespole rozproszonym
zji, sieci komputerowej, komunikatory internetowe wykorzystujące W tradycyjnym modelu pracy studenckiej poradni prawnej pod-
dźwięk do porozumiewania się)” . Przyjmuje się, że „komunika- stawy pracy, a także budowanie zespołu czy zarządzenie nim
15
cja ustna w komunikowaniu werbalnym daje komunikującym się oparte były zarówno na komunikacji werbalnej (z przewagą formy
większe możliwości wyrażania swoich uczuć, co pozwala na lepsze ustnej), jak i niewerbalnej. Budowanie takiego zespołu i zarzą-
odzwierciedlenie danego przekazu. Dzięki temu nadawca może na- dzenie nim było zatem dużo prostsze. Praca wirtualna w zespole
kierować swojego odbiorcę na konkretne rozwiązania czy sugestie. niesie ze sobą dużo więcej zagrożeń. Trafnie wskazuje się w lite-
Może to jednak stwarzać pewne trudności, które rzutują na dalszą raturze, że ze względu na brak relacji bezpośrednich pomiędzy
16
współpracę” . Taki komunikat może sprawić, że odbiorca będzie
miał tendencję do wyrażania skrajnych opinii albo jego wnioski nie 18 A. Frączek, Komunikacja, s. 123.
19
będą traktowane na równi z rzeczywistymi faktami . Określa się 20 Ibidem.
17
R.A. Podgórski, Socjologia mikrostruktury (podręcznik akademicki), Oficyna Wy-
dawnicza Branta, Bydgoszcz–Olsztyn 2008, s. 92.
21 Podstawowy błąd atrybucji, tj. skłonność do wyjaśniania zachowania obserwo-
15 J. Ober, Funkcja i rola efektywnej komunikacji w zarządzaniu, Zeszyty Naukowe. wanych osób w kategoriach przyczyn wewnętrznych i stałych (np. cech charak-
Organizacja i Zarządzanie, Politechnika Śląska 2013, z. 65, s. 262. teru) przy jednoczesnym niedocenianiu wpływów sytuacyjnych, zewnętrznych
16 A. Frączek, Komunikacja, s. 122. (zob. A. Reber, Słownik psychologii, I. Kurcz, K. Skarżyńska (red.), Warszawa 2002).
17 B. Dobek-Ostrowska, Komunikowanie publiczne i polityczne, Warszawa 2006, 22 K. Figl, C. Saunders, Team Climate and Media Choice in Virtual Teams. AIS Trans-
s. 16; B.A. Sypniewska, Rola i znaczenie komunikacji w organizacji, s. 67–68; actions on Human-Computer Interaction 2011, Nr (3)4, s. 196–200, http://
A. Frączek, Komunikacja, s. 123. nm.wu-wien.ac.at/research/publications.
www.edukacjaprawnicza.pl 2(176) rok akademicki 2020/2021 5

Klinika 29-30(34-35) 2020-2021.indd 5 14.06.2021 13:08
Klinika 29-30(34-35) 2020-2021.indd 5
14.06.2021 13:08