Page 11 - Klinika nr 29-30 (34-35)/2020-2021

WARSZTAT PRACY NAUCZYCIELA KLINICZNEGO

studenci, komunikując się między sobą, jak i prowadzący kurs, zaznajomienia się z uwagami oraz wyjaśnienia ewentualnych wąt-
komunikując się ze studentami, powinni mieć wiedzę i umiejęt- pliwości. Należy bowiem pamiętać, że studencka poradnia prawna,
ności dotyczące stosowania metod udzielania wsparcia lub oceny poza udzielaniem wsparcia prawnego osobom potrzebującym, jest
działań poszczególnych członków zespołu i udzielania informacji przede wszystkim jednostką edukacyjną. Efektywna nauka wy-
zwrotnej . maga zaś skutecznej i efektywnej komunikacji.
35
Zaplanowanie komunikacji musi mieć miejsce bez względu
na przyjęty w wirtualnej klinice prawa model. W sposób oczywi- Streszczenie
sty jest także związane z narzędziami, jakimi w pracy posługuje Przed studenckimi poradniami prawnymi w Polsce stanęły nowe
się określona studencka poradnia prawna. Starannie zaplanowana wyzwania i konieczność zmian. Są one związane po pierwsze
powinna być zarówno komunikacja pisemna, jak i ustna. Optymal- ze spadkiem liczby spraw kierowanych do poradni – z uwagi
nym modelem, jak już wyżej wskazano, jest ten, w którym nastę- na istniejące od kilku lat strukturalne rozwiązanie darmowej po-
puje przewaga komunikatów ustnych, nawet jeśli nie są one kiero- mocy prawnej udzielanej przez państwo, co kliniki pozostawiło
wane f2f. Taką komunikację łatwiej jest także zaplanować. na marginesie. Po drugie wyzwanie przed klinikami postawiła
pandemia COVID-19, która w przeciągu paru tygodni wymusiła
Podsumowanie odejście od tradycyjnego modelu świadczenia pomocy prawnej
Komunikacja w zespole rozproszonym, jak przedstawiono w po- na rzecz udzielania jej online. Nie budzi wątpliwości, że poradnie
wyższych rozważaniach, stanowi wyzwanie dla klinik prawa, które online mogą stanowić jeden z kierunków rozwoju poradnictwa
dotychczas funkcjonowały w tradycyjny sposób. Miejsce bowiem prawnego. Wymaga to oczywiście wysiłku celem opracowania
dotychczasowych, bezpośrednich kontaktów studentów oraz stu- właściwego modelu, nowych standardów poradnictwa (uwzględ-
dentów z opiekunem zajęła komunikacja online. Wyzwaniem stało niających specyfikę pracy zdalnej oraz zagrożenia z tym zwią-
się zatem po pierwsze rozważenie modelu komunikacji online, z ja- zane), zabezpieczenia interesów klientów, bezpieczeństwa stu-
kiego należy skorzystać, a po drugie ‒ prawidłowe jej zaplanowa- dentów etc. Kliniki takie jednak z powodzeniem istnieją w wielu
nie. Spośród modeli funkcjonujących w praktyce za najefektywniej- krajach europejskich. Jest to zatem kierunek po części zbadany.
szy należy uznać model komunikacji werbalnej z przewagą formy Utworzenie wirtualnej kliniki wymaga jednak wzięcia pod uwagę
ustnej. Komunikacja w formie ustnej, nawet na odległość, jest syn- szeregu zmiennych, w tym odmiennego sposobu funkcjonowania
chroniczna i pozwala na największą w obecnej chwili „społeczną w jej ramach studentów, a przede wszystkim sposobu komuni-
obecność”. W konsekwencji pozwala na wyjaśnienie ewentualnych kacji wewnętrznej. Zagadnienie to stanowi przedmiot rozważań
niejasności w komunikacji, sprawne otrzymanie informacji zwrot- podjętych w niniejszym artykule. Komunikacja w zespole roz-
nej, nawiązanie relacji pomiędzy osobami w niej uczestniczącymi. proszonym znacznie różni się od tradycyjnej komunikacji inter-
Z tego też względu należy taktować wideokonferencję jako odpo- personalnej. Poza licznymi zaletami, do których można zaliczyć
wiednik spotkania twarzą w twarz. Taka forma ułatwia uczestni- szybkość czy samodzielną organizację czasu pracy, ma ona jed-
czącym rozpoznanie kontekstu wypowiedzi zarówno poszczegól- nak szereg wad i stawia wyzwania, z którymi kliniki online będą
nych studentów wobec siebie, jak i prowadzącego kurs. musiały się zmierzyć. Świadomość istnienia tych ryzyk pozwoli
Z oczywistych względów wybór modelu komunikacji werbalnej on- na ich zniwelowanie, a w konsekwencji efektywniejszą współ-
line z przewagą formy ustnej, a w konsekwencji korzystanie w naj- pracę w zespole studenckiej poradni prawnej. To z kolei doprowa-
szerszym możliwym zakresie z wideokonferencji nie wystarczy. dzi do pełniejszego zrealizowania celów dydaktycznych, którym
Niezbędne jest bowiem prawidłowe zaplanowanie komunikacji. kliniki prawa służą.
Jak ją zatem zaplanować, aby była możliwie najbardziej skuteczna?
Oczywiste jest, że komunikacja za pośrednictwem wideokonferen- Słowa kluczowe: studenckie poradnie prawne, komunikacja inter-
cji nie zastąpi spotkań bezpośrednich, ale ułatwi bieżące wyjaśnia- personalna, zespoły rozproszone, komunikacja online
nie nieścisłości czy niezrozumienia. Prowadzący kurs powinien
także jasno wyrażać oczekiwania wobec studentów i planować ich Interpersonal communication in a virtual law clinic.
zadania. Wydaje się, że w przypadku spotkań zespołu pracującego An outline of the issues
nad sprawą warto wytypować osobę, która będzie spisywała i pod-
sumowywała ustalenia poczynione w toku pracy zespołu i przeka- Summary
zywała je do wiadomości pozostałych jego członków. Może to być The legal clinics in Poland have faced new challenges and the need for
zarówno osoba prowadząca kurs, jak i wytypowany student. Zabieg changes. They are related, firstly, to the decrease in the number of ca-
taki pozwoli na uniknięcie niedomówień odnoszących się do przy- ses referred to clinics – due to the structural solution of free legal aid
pisanych zadań i terminów oraz zapewni prawidłowy przepływ by the state that has been in place for several years, leaving clinics aside.
informacji. Secondly, the clinics were challenged by the COVID-19 pandemic, which
Kolejnym ważnym elementem jest ustanowienie reguł udzielania within a few weeks forced a shift from the traditional model of providing
informacji zwrotnej dotyczącej wykonanych zadań. Niezależnie legal aid to providing it online. There is no doubt that virtual clinics can
od tego, jaką metodę w tym zakresie przyjmiemy, powinna być be one of the directions of legal clinics development. This requires efforts
ona udzielona za pośrednictwem dwóch kanałów komunikacji, to develop an appropriate model, new standards of counseling (taking
tj. np. za pośrednictwem ustnego omówienia i bezpośrednich uwag into account the specificity of remote work and related risks), securing
na opracowywanym dokumencie. Daje to możliwość wstępnego the interests of clients, students’ safety, etc. However, such legal clinics
successfully exist in many European countries. It is therefore a direction
35 Tytułem przykładu można podać metodę OSCAR ‒ akronim angielskich słów: that has been partially explored. However, creating a virtual legal clinic
observation, situation, consequences, alternatives, results. Metoda ta została opi- requires taking into account several variables, including the different
sana przez K. Whittlewortha i A. Gilberta w książce „The Oscar Coaching Model. ways in which students function within it and, above all, the way of
Simplifying Workplace Coaching. Helping Managers to Improve Performance and
Professional Effectiveness” (Monmouth 2009). internal communication. This issue is the subject of the considerations

www.edukacjaprawnicza.pl 2(176) rok akademicki 2020/2021 7

14.06.2021 13:08
Klinika 29-30(34-35) 2020-2021.indd 7
Klinika 29-30(34-35) 2020-2021.indd 7 14.06.2021 13:08