Page 12 - "Klinika" Nr 37-38 (42-43) 2024

WPŁYW KLINIK NA PRZYSZŁOŚĆ SPOŁECZNĄ

Sekcja ds. uchodźców

w dobie kryzysu migracyjnego.

Szanse, wyzwania i zagrożenia

dr Małgorzata
Dziewanowska*

Wprowadzenie z osobami ubiegającymi się o ochronę międzynarodową w Pol-
Na przestrzeni ostatnich lat funkcjonowanie sekcji ds. uchodźców sce bądź korzystającymi z innych form legalizacji swojego pobytu
w klinice prawa kilkukrotnie ulegało poważnym ewolucjom. Część w kraju.
tych zmian dotykała wszystkich zaangażowanych w funkcjono-
wanie kliniki podmiotów, jak przykładowo wprowadzenie ustawy Dwie granice, dwie fale, dwa kryzysy
z 5.8.2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym po- Zainteresowanie wśród studentów prawem uchodźczym i migra-
radnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej , której zapisy cyjnym od wielu lat malało. W Klinice Prawa UW widoczny był
1
wyraźnie zmniejszyły liczbę spraw trafiających do klinik przyuni- trend częstszego angażowania się w sekcje cywilne czy karne,
wersyteckich, czy też wybuch pandemii covid-19, który wymusił gdyż widziano w nich większą szansę na praktyczne przygotowa-
wprowadzenie systemu pracy, który diametralnie odmienił współ- nie do późniejszego wykonywania zawodu. Faktem bowiem jest,
pracę na linii opiekun–student, ale także wpłynął na obszar udzie- że przez wiele lat do sekcji do spraw uchodźców zgłaszało się mniej
lania porad prawnych przez studentów klientom. Zmiany te były osób niż do pozostałych. Wpływ na to mogły mieć trwające zasad-
niezbędne, aby utrzymać ciągłość w działaniu, a jednocześnie nie- niczo dłużej niż rok pracy studenta w Klinice postępowania, cho-
zwykle trudne, gdyż ingerowały w długoletni sprawdzony system ciażby o ochronę międzynarodową, co nie przynosiło oczekiwanej
pomocy prawnej i współpracy między studentami i opiekunami. satysfakcji osobom, które angażowały się w prowadzenie spraw
Stawiały także pod znakiem zapytania kwestię, czy jakość propo- cudzoziemców. W sytuacji, gdy jedno postępowanie potrafi trwać
nowanej pomocy będzie porównywalna z wcześniejszymi doświad- nawet kilka lat , w realiach klinicznych przechodzi ono przez kilka
4
czeniami. Teraz wiemy już, że system poradnictwa oferowanego roczników studentów, a wraz z upływem czasu trudniej jest osią-
przez kliniki prawa nie tylko nie stracił na procesie mierzenia się gnąć podobne zaangażowanie i entuzjazm. Jednocześnie należy
z szybko zmieniającą się rzeczywistością, ale okazało się, że wiele dodać, że ani prawo uchodźcze, ani migracyjne od lat jest nie sta-
zyskał, a jednocześnie udowodnił, że niezawodnie sprawdza się nowi oddzielnego przedmiotu na Wydziale Prawa i Administracji
w zakresie przygotowania merytorycznego i praktycznego studen- UW, a nauczane jest jedynie wyrywkowo w ramach różnych zajęć.
tów prawa do wykonywania zawodu, a także ze względu na łatwość Prowadzi to do sytuacji, w której studentom trudniej jest świado-
podejmowania nowych wyzwań i korzystania z nowych możliwości mie wybrać tę dziedzinę w celu praktycznego pogłębiania swoich
ciągle oferuje usługi najwyższej jakości. umiejętności.
W przypadku sekcji do spraw uchodźców, która jest częścią Kliniki Sytuacja zmieniła się diametralnie w 2021 r. W wyniku wybuchu
Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego, wła- kryzysu migracyjnego na granicy polsko-białoruskiej poszerza
5
ściwie od początku jej istnienia znaczenie mają nie tylko pojawia- się interesowanie zagadnieniem praw cudzoziemców w Polsce, za-
jące się regulacje prawne czy występowanie czynników losowych, równo tych ubiegających się o ochronę międzynarodową, jak i tych,
jak wprowadzenie ograniczeń związanych z pandemią covid-19 . którzy z różnych niezwiązanych z prześladowaniem przyczyn sta-
2
Pierwszy raz można to było odczuć w roku 2015, gdy do Polski na- rają się osiedlić w Polsce i zalegalizować swój pobyt. W mediach
płynęła większa liczba uchodźców w związku z obejmującym Eu- pojawia się coraz więcej doniesień na temat dramatycznej sytuacji
6
ropę kryzysem migracyjnym , jednak dopiero lata 2021–2022 po- na granicy , liczne artykuły w prasie zwracają uwagę na niedosko-
3
kazały, że potrzeba nauczania prawa migracyjnego i uchodźczego, nałości polskiego i europejskiego systemu ochrony, ale jednocze-
przygotowywania młodych adeptów prawa do podejmowania śnie zauważalne staje się to, że ewidentnie brakuje prawników,
działań w tych obszarach i nauczanie praktyczne nie tylko sa- którzy byliby biegli w tym temacie i mogliby wykorzystać swoją
mego prawa, ale również wrażliwości kulturowej i empatii, będzie wiedzę i doświadczenie w pracy z cudzoziemcami. Trend ten staje
nie tylko przemijającym trendem, ale stanie się częścią długofalo- się zauważalny również wśród studentów, którzy prawdopodobnie
wego planu pracy na uczelni z możliwością nawiązywania cieka- zaczynają dostrzegać niszę możliwą do zagospodarowania. Należy
wych współprac i realizowania nowych projektów, których celem
nadrzędnym jest przygotowanie przyszłych prawników do pracy 4 Doświadczenia własne z pracy z klientami Kliniki Prawa.
5 B. Fraszka, Sytuacja na granicy polsko-białoruskiej: przyczyny, aspekt geopolitycz-
ny, narracje, Warsaw Institute, 23.12.2021, dostęp: https://warsawinstitute.org/
* Wydział Prawa i Administracji Uniwersytet Warszawski. wp-content/uploads/2021/12/RS_12-2021_PL-1-1.pdf [7.4.2024 r.]
1 T.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 945 ze zm. 6 https://oko.press/temat/uchodzcy-imigranci?page=1 [dostęp: 7.4.2024 r.]; R. Le-
2 M.in. ustawa z 2.3.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobiega- śniczak, Wizerunek kryzysu migracyjnego na granicy Białorusi z Unią Europejską
niem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz w „Gazecie Wyborczej”, „Rzeczpospolitej” i „Dzienniku Gazecie Prawnej” w per-
wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. z 2020 r. poz. 374). spektywie framing analysis, Forum Lingwistyczne 2023, t. 11, Nr 2; B. Ociep-
3 M. Dahl, Europejski kryzys imigracyjny z 2015 roku i jego wpływ na prowadzoną ka, Dziennikarzom wstęp wzbroniony: kryzys na polsko-białoruskiej granicy
przez Polskę w latach 2015–2018 politykę zagraniczną, Myśl Ekonomiczna i Po- w 2021 r. jako wydarzenie (nie)relacjonowane przez media, Studia medioznawcze
lityczna 2019, Nr 2(65), s. 202–219. 2023, t. 24, Nr 2 (93), i in.

edukacjaprawnicza.pl KLINIKA Nr 37–38 (42–43)/2024 11