Page 13 - "Klinika" Nr 37-38 (42-43) 2024

WPŁYW KLINIK NA PRZYSZŁOŚĆ SPOŁECZNĄ

mieć jednak świadomość, że sytuacja na granicy polsko-białoru- Ogólne poruszenie związane z wybuchem wojny w Ukrainie zdecy-
skiej w wielu wzbudzała też mieszane uczucia związane z prowa- dowanie pogłębiło istniejące już zainteresowanie studentów prawa
dzoną w tym okresie kampanią medialno-polityczną, która dehu- zagadnieniami migracji, uchodźstwa i pomocy prawnej cudzoziem-
manizowała osoby szukające schronienia w Europie, podkreślała com na terenie Polski. Brak politycznego oporu w zakresie niesienia
polityczny charakter migracji i potrzebę silnej ochrony granic całej bezinteresownej pomocy, ułatwił ten proces i mimo że ostatecznie
7
Unii Europejskiej . osoby posiadające obywatelstwo ukraińskie najrzadziej korzystają
Te dylematy nie pojawiły się już przy kolejnym kryzysie, który ude- z pomocy prawnej w zakresie legalizacji pobytu, ten wzrost popu-
rzył w państwo polskie od strony Ukrainy. Rosyjski atak zbrojny larności tematu pozytywnie przełożył się na zwiększenie wsparcia
na naszych wschodnich sąsiadów, który rozpoczął się oficjalnie dla osób, które przekraczają granicę polsko-białoruską bądź nawet
24.2.2022 r., i masowe migracje w kierunku zachodnim, głów- uciekając przed wojną, nie są obywatelami Ukrainy. Wykorzystanie
nie kobiet i dzieci, wywołały nie tylko chaos, również w obsza- tego pojawiającego się potencjału było jednym z głównych zało-
rze prawa, ale przede wszystkim ogromne poruszenie społeczne. żeń prowadzonych w latach 2022–2024 działań w sekcji do spraw
Tysiące ludzi, w tym także studentów prawa, ruszyło na granicę uchodźców w Klinice Prawa WPiA UW.
w celu niesienia pomocy uchodźcom, część angażowała się w du-
żych miastach w różnych punktach pomocowych. Na Uniwersy- Rozwój działań sekcji ds. uchodźców w Klinice
tecie Warszawskim Samorząd Studentów Wydziału Prawa i Admi- Prawa WPiA UW
nistracji gromadził dane chętnych po pomocy na wypadek, gdyby W październiku 2021 r., gdy ruszał kolejny rok akademicki, kryzys
8
potrzebne było wsparcie prawne w zakresie legalizacji pobytu osób na granicy polsko-białoruskiej trwał już od kilku miesięcy. Dysku-
z Ukrainy w Polsce. Na szczeblu Wydziału powołana też została sje polityczne dotyczące statusu prawnego osób znajdujących się
pełnomocniczka dziekana ds. pomocy Ukrainie , którą stała się między białoruską sistemą a polską linią graniczną już wtedy
15
9
koordynatorka sekcji ds. uchodźców w Klinice Prawa. Można rów- nie zmierzały w kierunku zastosowania rozwiązań oferowanych
nież wskazać liczne inne działania, które prowadzone były na ca- przez prawo, w szczególności ujętych w ustawie z 13.6.2003 r.
łym Uniwersytecie Warszawskim, takie jak wielomilionowy projekt o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczpospo-
„UW dla UA” , w który również zaangażowana była Klinika Prawa, litej Polskiej . Docierające do wszystkich dramatyczne informacje
16
10
projekt Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej „Solidarni o sytuacji osób zamkniętych niejako w pułapce między dwoma
z Ukrainą” czy też możliwość wzięcia udziału w odrębnej rekru- państwami, stały się motywacją do podjęcia działań również w ra-
11
tacji na studia za pomocą specjalnie przygotowanego systemu . mach Kliniki Prawa WPiA UW. W ciągu kilku miesięcy udało się
12
Wraz z dynamicznie zmieniającą się społeczną rzeczywistością pozyskać drobne fundusze i wyjątkowych wykładowców w celu
17
zaczęły również pojawiać się zmiany w prawie. Przede wszystkim uruchomienia Szkoły Prawa Uchodźczego – projektu, którego
na poziomie Unii Europejskiej po raz pierwszy od wprowadzenia głównym celem była i jest popularyzacja wiedzy z zakresu prawa
w 2001 r. rozwiązania o możliwości objęcia grup społecznych cza- uchodźczego, stworzenie przestrzeni do dyskusji i wymieniania się
sową ochroną, decyzją wykonawczą Rady taka ochrona została poglądami, ale także zwiększenie liczby osób, które faktycznie mają
4.3.2022 r. wprowadzona na teren całej Unii Europejskiej w sto- dostęp do tej specjalistycznej dziedziny poprzez przygotowanie na-
13
sunku do wszystkich osób zmuszonych do opuszczenia Ukrainy. boru zewnętrznego pośród zainteresowanych studentów. Zrekru-
Polska wdrażając tę decyzję 12.3.2022 r. przyjęła ustawę o pomocy towano 20 osób (z prawie 70 zgłoszonych), które przez 8 tygodni
obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na teryto- brały udział w spotkaniach i warsztatach. Pozyskane dofinansowa-
rium tego państwa , stwarzając w pewnym zakresie zupełnie nową nie zostało przeznaczone na organizację dwóch spotkań zewnętrz-
14
18
rzeczywistość prawną, w której w zależności od obywatelstwa nych, w restauracji Kuchnia Konfliktu prowadzonej przez Fun-
(a czasem i miejsca przekroczenia granicy polskiej) cudzoziemcy dację Kobiety Wędrowne , których głównym celem było nie tylko
19
uzyskują różne uprawnienia i mogą korzystać z odmiennych me- edukowanie, ale również uwrażliwianie kulturowe, a także wspar-
chanizmów wsparcia i legalizacji pobytu. Nawet prawnicy, którzy cie drobnych firm prowadzonych przez osoby z doświadczeniem
na co dzień zajmowali się pomocą cudzoziemcom, musieli zmierzyć uchodźstwa.
się z nowymi przepisami, niekiedy odrębnymi interpretacjami, ale Warto dodać, że Szkoła Prawa Uchodźczego rozpoczęła się
przede wszystkim z wielością i odmiennością sytuacji indywidual- 8.3.2022 r., czyli kilkanaście dni po wybuchu wojny w Ukrainie,
nych, które wymykały się z ram ustawodawstwa i wymagały praw- co również spowodowało, że tematyka zajęć ze stricte uchodźczych
niczej ekwilibrystyki. musiała ulec korekcie i również uwzględnić zagadnienia migracyjne
i wynikające z przyznania ochrony tymczasowej. Podczas spotkań
prelegenci prezentowali główne założenia systemu ochrony mię-
7 M. Mazzini, Kampania nienawiści wobec uchodźców ruszyła pełną parą, dzynarodowej, ale nie uciekali też od dyskusji na temat realnej sy-
21.8.2021 r., https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kraj/2130909,1,kampania
-nienawisci-wobec-uchodzcow-ruszyla-pelna-para.read [dostęp: 7.4.2024 r.]. tuacji osób uchodźczych na obu polskich granicach i możliwości
8 https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSfI1CO0kNP_1Nf8AHL184Hbwh wsparcia, których głównym filarem powinni stać się dobrze przy-
uO0FlnKAJTIuCqPW-Phkq_Hw/viewform [dostęp: 7.4.2024 r.].
9 https://wpia.uw.edu.pl/pl/aktualnosci/powolanie-pelnomocnika-dziekana-ds- gotowani prawnicy, wykazujący się jednak nie tylko wiedzą i do-
pomocy-ukrainie [dostęp:7.4.2024 r.]. świadczeniem, ale również wrażliwością i zrozumieniem dla pro-
10 https://ua.wne.uw.edu.pl/ [dostęp: 7.4.2024 r.]. cesów migracyjnych, które odbywają się obecnie w wielu miejscach
11 https://wpia.uw.edu.pl/pl/aktualnosci/stypendia-w-ramach-programu-
nawa-solidarni-z-ukraina-na-kursy-jezyka-polskiego-i-przygotowawcze-na- na świecie. Warto wskazać, że kilku uczestników pierwszej edycji
uniwersytecie-warszawskim [dostęp: 7.4.2024 r].
12 https://wpia.uw.edu.pl/pl/aktualnosci/internetowa-rekrutacja-kandydatow-z- 15 https://bialowieza.info.pl/sistema-czyli-zapora-w-puszczy-bialowieskiej/ [dostęp:
-ukrainy [dostęp 7.4.2024 r.]. 7.4.2024 r.].
13 Decyzja Wykonawcza Rady (UE) 2022/382 z 4.3.2022 r. stwierdzająca istnie- 16 T.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1504 ze zm.
nie masowego napływu wysiedleńców z Ukrainy w rozumieniu art. 5 dyrektywy 17 https://wpia.uw.edu.pl/pl/aktualnosci/rusza-szkola-prawa-uchodzczego-
2001/55/WE i skutkująca wprowadzeniem tymczasowej ochrony (Dz.Urz. UE L rekrutacja-trwa-do-27-lutego [dostęp: 4.7.2024 r.].
Nr 71, s. 1). 18 https://kuchniakonfliktu.pl/ [dostęp: 7.4.2024 r.].
14 T.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 167 ze zm. 19 https://www.kobietywedrowne.org/ [dostęp: 7.4.2024 r.].

12 KLINIKA Nr 37–38 (42–43)/2024 fupp.org.pl