Page 7 - "Klinika" Nr 37-38 (42-43) 2024

WPŁYW KLINIK NA PRZYSZŁOŚĆ SPOŁECZNĄ

wątpienia może zmienić sposób pracy profesjonalnych prawników/ Każda ze wskazanych przykładowo list powinna być podstawą
prawniczek, a tym samym zmienić sposób nauczania praktycznego krytycznej jej analizy dokonanej już samodzielnie przez studen-
prawa w studenckich poradniach prawnych. Dlatego tak ważne jest, tów/studentki poradni prawnej. Ważna jest bowiem świadomość,
aby już teraz włączyć rozważania nad AI do dyskursu dotyczącego że taka pomoc w opracowaniu, przez AI listy pytań albo listy moż-
rozwoju edukacji prawniczej w studenckich poradniach prawnych. liwych w sprawie problemów prawnych i ich rozwiązań nie może
Tak jak wskazano we wstępie niniejszego opracowania, próbie prowadzić do braku ich krytycznej weryfikacji i analizy przez osoby
analizy zostało poddane pytanie, w jakim zakresie sztuczna inte- prowadzące sprawę i do braku jednoczesnej samodzielnej próby
ligencja może być pomocna dla studentów/studentek pracujących opracowania rozwiązania problemu prawnego na podstawie bada-
w studenckiej poradni prawnej, a w konsekwencji może pomóc nia treści normatywnej, jej wykładni orzeczniczej i doktrynalnej.
klientom/klientkom w uzyskaniu efektywniejszej porady prawnej. Studenci/studentki muszą się bowiem nauczyć w klinice prawa
Ważne jest jednak również, aby dostrzegać zagrożenia i efektywnie samodzielnego formułowania ewentualnych pytań do sprawy czy
je eliminować. samodzielnego identyfikowania problemów. Opracowana przez AI,
Przechodząc do przedstawienia możliwych kierunków wykorzy- przed spotkaniem, wstępna lista pytań czy wstępna lista potencjal-
stania sztucznej inteligencji w pracy w studenckich poradniach nych problemów prawnych może być merytoryczną inspiracją i po-
prawnych, jako pierwszą można wskazać kwestię możliwości mocą dla osób rozpoczynających swoją pracę w poradni, które jako
wykorzystania AI przy wprowadzeniu odpowiednich promptów studenci/studentki nie dysponują od razu pełną wiedzą prawniczą
do stworzenia listy pytań czy listy problemów prawnych czy nawet i doświadczeniem praktycznym.
listy możliwych rozwiązań prawnych, przed pierwszym spotka- Nie ma wątpliwości, że jak w każdej dziedzinie, tak i w naukach
niem z klientem/klientką. Pomimo tego, że co do zasady spotka- prawnych sztuczna inteligencja ma i będzie miała realny wpływ
nie z klientem/klientką kliniki prawa jest pierwszym momentem, na metody poszukiwania szybko dostarczonej i relewantnie istot-
w którym studenci/studentki spotykają się ze stanem faktycz- nej w danej sprawie wiedzy prawniczej i szybko opracowanych roz-
nym sprawy i istniejącym problemem prawnym czy problemami, wiązań prawnych. W naszej ocenie aktualnie się to już wydarza,
niemniej jednak wiedzę ogólną, czego – w kontekście prawnym ponieważ dostęp do literatury i orzecznictwa sądów powszech-
– sprawa będzie dotyczyła, studenci/studentki mają już zapisaną nych i administracyjnych w internecie jest powszechny. Zalety ta-
w harmonogramie poradni wcześniej, od momentu, gdy klient czy kiej sytuacji są oczywiste i nie będą tutaj rozwijane. Charakter AI
klientka zapisali się do poradni na konkretny termin spotkania. jest i będzie wspierający, ponieważ w bardzo krótkim czasie (około
Przykładowo można wskazać, że w Klinice Prawa UW w harmono- kilku minut) można otrzymać dokument zawierających dokona-
gramie spotkań, przy nazwisku klienta czy klientki i terminie spo- nie pełnego researchu na zadany temat. Ważne jest jednak wska-
tkania wpisywany jest jego/jej problem, czasami w ogólny sposób, zanie zagrożeń w korzystaniu z umiejętności AI. Dostrzegamy
a czasami bardziej szczegółowo . Tym samym studenci/studentki, przede wszystkim takie realne zagrożenie w fakcie wskazywania
31
którzy mają wyznaczony termin spotkania z klientem/klientką, przez sztuczną inteligencję publikacji, które nigdy nie powstały, lub
mają wstępną i oczywiście ogólną wiedzę, czego – w kontekście rozstrzygnięć, które nigdy nie zostały wydane przez sądy w Pol-
prawnym – spotkanie będzie dotyczyło. sce i które mogą w związku z tym zawierać błędną merytorycz-
Powyższe prowadzi do możliwości użycia sztucznej inteligencji nie treść. Oznacza to konieczność uwrażliwiania osób studenckich
do stworzenia wstępnego dokumentu zawierającego listę pytań – praktykujących co roku w poradni prawnej – na konieczność
do osoby, która przychodzi do studenckiej poradni prawnej. Tak każdorazowego weryfikowania otrzymanych od AI źródeł i treści.
stworzona lista pytań może być źródłem informacji dla osób pra- Studenci/studentki muszą więc wykazywać się każdorazowo umie-
cujących w poradni, jakie instytucje prawne należy poznać przed jętnością analitycznego i krytycznego myślenia oraz umiejętnością
spotkaniem, aby być lepiej przygotowanym. Każde spotkanie weryfikacji wszystkich danych, które otrzymują.
z klientem/klientką ma określony czas i – w przypadku kliniki Podążając kryteriami korzyści i zagrożeń w korzystaniu z AI, wska-
prawa UW – jest to jedna godzina, w ramach której studenci/stu- zać należy, że sztuczna inteligencja jest na tyle zaawanasowana, iż
dentki powinni ustalić – zdobyć jak najwięcej istotnych dla sprawy możliwe jest, a jednocześnie ogromnie kuszące otrzymanie „goto-
informacji, co jest możliwe przy jak najlepszej znajomości odpo- wych fragmentów tekstu”, które następnie mogą stać się częścią
wiednich regulacji prawnych. Tylko w takiej sytuacji, możliwe jest przygotowywanych opinii prawnych. Z jednej strony w tym zakre-
zadawanie relewantnie istotnych dla sprawy pytań. Tym samym sie AI może mieć wspierający charakter. Z drugiej jednak, sztuczna
wykorzystanie sztucznej inteligencji przed takim spotkaniem może inteligencja nie może zastąpić pracy człowieka w studenckiej po-
mieć charakter wspierający i może pomóc studentom/studentkom radni prawnej, a tym samym opracowane przez sztuczną inteli-
bardziej skutecznie dotrzeć do najważniejszych elementów da- gencję fragmenty tekstu muszą podlegać weryfikacji i krytycznej
nego zagadnienia prawnego lub szybciej zidentyfikować istniejące ocenie co do ich prawidłowości, a następnie stanowić ewentualne
problemy prawne związane ze sprawą, które najczęściej pojawiają źródło opinii opracowanej samodzielne przez osoby pracujące
się, np. w praktyce orzeczniczej. Możliwości sztucznej inteligencji w poradni. Mając powyższe na uwadze, konieczne jest podkre-
mogą być wykorzystane do stworzenia – poza listą pytań – listy ślenie, że każdorazowo odpowiedzialność za wyniki pracy sztucz-
najczęstszych problemów prawnych, jakie w świetle orzecznictwa, nej inteligencji spoczywa na studentach/studentkach, którzy ko-
doktryny i praktyki, mogą pojawić się w danej sprawie, a także listy rzystają z tych narzędzi oraz na opiekunach każdej sekcji, którzy
wstępnych i ewentualnych rozwiązań prawnych. sprawdzają wszystkie opinie i pisma procesowe przygotowane dla
klientów/klientek w poradni. Tym samym, narzędzie AI może być
31 Dla zilustrowania jak zapisywany jest temat spotkania i istniejący problem można wyłącznie pomocą w rozwoju umiejętności prawniczych każdego
wskazać następujące przykłady wpisywane w harmonogramie w Klinice Prawa
UW: 1) możliwość opracowania skargi do ETPCZ w sprawie o naruszenie przewle- studenta/studentki w klinice prawa, a nie metodą na wykonanie
kłości postępowania, 2) rozwód, 3) dziedziczenie ustawowe przez jedynego syna określonej pracy.
po śmierci rodziców – jak przeprowadzić, 4) skarga do WSA, 5) odpowiedzialność
za wypadek drogowy, 6) zachowek dla żony przy testamencie dla dzieci, 7) opraco- Kolejny aspekt, w którym sztuczna inteligencja może mieć zastoso-
wanie wniosku o warunkowe zwolnienie, 8) instytucja kary łącznej – jak wygląda. wanie w przyszłości w pracy prawników/prawniczek, a tym samym

6 KLINIKA Nr 37–38 (42–43)/2024 fupp.org.pl