Page 6 - "Klinika" Nr 37-38 (42-43) 2024

WPŁYW KLINIK NA PRZYSZŁOŚĆ SPOŁECZNĄ

17
tegoroczni nobliści z fizyki rozpoczęli ważne prace nad sztucz- powinniśmy skupić się na wykorzystaniu tego potencjału AI wy-
nymi sieciami neuronowymi, wykorzystując zapożyczone z fizyki łącznie w pozytywny sposób w świetle rozwoju wielu dziedzin
narzędzia . John Hopfield skonstruował pamięć skojarzeniową społecznych, w tym w świetle edukacji prawniczej, co nie będzie
18
(asocjacyjną), która jest w stanie przechowywać i rekonstruować zadaniem łatwym, również ze względu na treść standardów sto-
19
obrazy oraz inne rodzaje wzorców . Natomiast Geoffrey Hinton sowanych w ramach funkcjonowania studenckiej poradni prawnej.
wynalazł metodę umożliwiającą niezależne odkrywanie właściwo-
ści danych i która stała się ważna dla obecnie używanych dużych Możliwości i zagrożenia w wykorzystaniu sztucznej
sztucznych sieci neuronowych . inteligencji w procesie nauczania klinicznego
20
Lata 90. przyniosły imponujące postępy w badaniach nad sztuczną Studencka poradnia prawna, czyli klinika prawa to uniwersytecki
inteligencją, w tym wprowadzenie pierwszego systemu, który był program kształcenia studentów/studentek, którego podstawo-
w stanie pokonać mistrza świata w szachach. W 1997 r. Deep Blue wym celem jest przekazywanie wiedzy i umiejętności niezbędnych
rozwinięty przez firmę IBM, pokonał Garego Kasparova. W tym dla wykonywania zawodu prawnika/prawniczki poprzez stosowa-
okresie sztuczna inteligencja zaczęła również pojawiać się w co- nie aktywnych form nauczania, możliwość praktyki oraz uczenie
dziennym życiu dzięki wprowadzanym innowacjom, takim jak w działaniu .
26
np. pierwszy robot sprzątający Roomba w 2002 r. czy pierwszy W Polsce, w Europie i na świecie edukacja kliniczna stała się jed-
asystent wirtualny Siri w 2011 r. (firma Apple). nym z elementów programowych w procesie kształcenia studen-
W ostatnich latach nastąpił gwałtowny wzrost liczby narzędzi, tów i studentek na wszystkich wydziałach prawa . Nikt w Polsce
27
aplikacji i platform opartych na AI i uczeniu maszynowym. Dla nie kwestionuje już konieczności uwzględnienia w programach
przykładu warto wskazać, że od 2009 r. jest dostępna aplikacja studiów prawniczych elementów praktyki profesjonalnej. Takie po-
Grammarly, która jest algorytmem do sprawdzania tekstu w ję- dejście doprowadziło do bardziej holistycznego kształcenia praw-
zyku angielskim. Od 2017 r. na rynku jest dostępne wielozada- ników/prawniczek biorących udział w zajęciach i aktywnościach
niowe narzędzie do pisania, parafrazowania, streszczania oraz prowadzonych w ramach klinik prawa. Nadal jednak pozostaje
cytowania, tj. Quillbot . W tym samym roku powstała aplikacja otwarte pytanie o to jak w pełni wykorzystywać i rozwijać poten-
21
DeepL Write , która jest asystentem tworzenia wypowiedzi i po- cjał edukacyjny klinik prawa w Polsce, nie tylko mając na względzie
22
zwala na kontrolę poszczególnych słów oraz zdań. Ciekawym algo- kształcenie przyszłych prawników i prawniczek, lecz także aktualne
rytmem do tworzenia obrazów z zadanego tekstu (prompta), który potrzeby społeczeństwa w zakresie dostępu do wymiaru sprawie-
działa w obrębie serwisu Discord jako bot jest także Midjourney . dliwości i pomocy prawnej . To pytanie, w połączeniu z rozwija-
23
28
W tym kontekście warto wspomnieć w szczególności o narzędziu jącą się sztuczną inteligencją, może prowadzić do odkrywania no-
ChatGPT 3.5, które pojawiło się w 2022 r. i jest mocno kojarzone wych obszarów w efektywnym kształceniu przyszłych prawniczek
z pojęciem sztucznej inteligencji. Sam ChatGPT 3.5, gdy zapytamy i prawników.
go, co może powiedzieć o sobie samym, twierdzi m.in., że ma zdol- Wydaje się, że jednym z najistotniejszych elementów nauczania
ność zrozumienia i stworzenia odpowiedzi na zróżnicowane pyta- w klinice jest kształtowanie poczucia odpowiedzialności za klienta/
nia, a także generowania treści w wielu dziedzinach. Rok później klientkę i jego sprawę, co prowadzi – między innymi – do koniecz-
firma OpenAI opracowała nowszą wersję, tj. ChatGPT 4.0. Firma ności posiadania całościowej wiedzy prawniczej w zakresie pro-
Microsoft w lutym 2023 r. uruchomiła natomiast usługę Copilot, blemu klienta/klientki . W przeciwieństwie do rozwiązywania
29
24
opartą o OpenAI GPT-4 oraz o DALL-E . kazusów w trakcie studiów prawniczych w klinice prawa studenci/
Historia sztucznej inteligencji to bez wątpienia dzieje ewolucji studentki pracują zaś nie ze stanem faktycznym abstrakcyjnego
od abstrakcyjnych pomysłów do realnych osiągnięć technologicz- zdarzenia, ale z realnymi problemami i prawdziwymi klientami/
nych, które znacznie wpłynęły, nadal wpływają i będą wpływać klientkami, których sprawy należy poprowadzić w sposób profesjo-
na nasze społeczeństwo i sposób życia, jednocześnie generując nalny, zgodny z wiedzą prawniczą, a także z wrażliwością.
wiele istotnych konsekwencji na społeczeństwo, gospodarkę oraz Postępująca rewolucja cyfrowa stwarza nowe możliwości rozwoju
25
30
na życie prywatne każdego z nas . To co jest więc teraz najważniej- nauczania akademickiego, oparte na przestrzeni wirtualnej ,
sze, sprowadza się do ogólnego stwierdzenia, że przy dostrzeganiu co w kontekście wskazanego powyżej obowiązku odpowiedzial-
możliwych negatywnych konsekwencji celem ich eliminowania, ności za sprawę klienta/klientki musi być wykorzystywane z roz-
wagą. Dynamiczny rozwój algorytmów sztucznej inteligencji bez
17 Nobliści zostali docenieni za „fundamentalne odkrycia i wynalazki umożliwiające
uczenie się maszyn za pomocą sztucznych sieci neuronowych”, https://www.no-
belprize.org/prizes/physics/2024/advanced-information/, dostęp 27.10.2024 r. 26 M. Klauze, Kilka słów o klinikach prawa, Filozofia Publiczna i Edukacja Demokra-
18 Dzięki pracy noblistów od lat 80. XX w. powstały podwaliny pod rewolucję ucze- tyczna 2013, tom II, Nr 2, s. 51.
nia maszynowego, która rozpoczęła się około 2010 roku. Obecny rozwój dzie- 27 W Polsce np. widać to na przykładzie włączenia w ranking wydziałów prawa do-
dziny, którą zajęli się nobliści, stał się możliwy dzięki dostępowi do ogromnych datkowych punktów za obecność studenckiej poradni prawnej w ich strukturach
ilości danych, które można wykorzystać do trenowania sieci, oraz wzrostowi organizacyjnych, a także coroczny ranking samych kliniki prawa, opracowywany
mocy obliczeniowej, https://naukawpolsce.pl/aktualnosci/news%2C104829%2- przez „Rzeczpospolitą” we współpracy z Fundacją Uniwersyteckich Poradni Praw-
Cnobel-z-fizyki-za-prace-dzieki-ktorym-rozwija-sie-sztuczna-inteligencja, dostęp nych. Zob. ranking studenckich poradni prawnych na stronie www.rp.pl.
27.10.2024 r. 28 Zob. na ten temat: J. Winczorek, Dostęp do prawa. Ujęcie socjologiczne, Warszawa
19 https://naukawpolsce.pl/aktualnosci/news%2C104829%2Cnobel-z-fizyki-za- 2019.
prace-dzieki-ktorym-rozwija-sie-sztuczna-inteligencja, dostęp 27.10.2024 r. 29 Zob. na ten temat m.in.: M. Skrodzka, UPP w Polsce – przeszłość, teraźniej-
20 https://www.nobelprize.org/, dostęp 27.10.2024 r. szość, przyszłość, https://www.edukacjaprawnicza.pl/upp-w-polsce-przeszlosc-
21 https://help.quillbot.com/hc/en-us/articles/12498912951703-Is-QuillBot-con- terazniejszosc-przyszlosc/, dostęp 27.10.2024 r.; M. Klauze, Kilka słów o klini-
sidered-AI-writing, dostęp 27.10.2024 r. kach prawa, Filozofia Publiczna i Edukacja Demokratyczna, 2013 tom II, Nr 2,
22 https://www.deepl.com/pl/write, dostęp 27.10.2024 r. s. 68 i n.; I. Kraśnicka, B. Namysłowska-Gabrysiak, Organizacja studenckiej porad-
23 https://www.midjourney.com/home, dostęp 27.10.2024 r. ni prawnej oraz formy kształcenia klinicznego, [w:] B. Namysłowska-Gabrysiak
24 DALL-E jest to oprogramowanie opracowane przez OpenAI, oparte na sztucz- (red.), Studencka Poradnia Prawa. Podręcznik dla opiekunów, Warszawa 2009, s. 8
nej inteligencji, która generuje obrazy na podstawie podanego opisu tekstowego, i n.; K. Syroka-Marczewska, Prawo medyczne z perspektywy nauczania klinicznego,
https://www.dall-efree.com/about-us, dostęp 27.10.2024 r. Klinika 2021/2022, Nr 31–32(36–37), s. 19.
25 https://www.deeptechnology.ai/historia-sztucznej-inteligencji/, dostęp 30 P. Betkowski, Wyzwania dla prawa karnego i cywilnego niesione przez rozwój
27.10.2024 r. sztucznej inteligencji, Klinika 2021–2022, Nr 31–32 (36–37), s. 29.

edukacjaprawnicza.pl KLINIKA Nr 37–38 (42–43)/2024 5