Page 13 - Klinika nr 22 (27)/2017
P. 13

debata środowiskowa



                                                                           15
                                                     12
             zakresie  zgłaszane  bywają  zastrzeżenia.  Podnosi  się   bowiem,   [podkr. aut.]” . W odniesieniu do komentowanego unormowa-
             że możliwość reprezentowania własnych interesów przez osobę   nia za T. Grzegorczykiem podnieść można, że podobny skutek jak
             pokrzywdzoną w toku procedury karnej determinuje, po pierw-  przez wprowadzenie terminu prekluzyjnego, jednak pozostający
             sze, sam fakt wszczęcia postępowania, po wtóre zaś dopiero –   w  zgodzie z  Konstytucją RP, można osiągnąć chociażby przez
             udział w nim pokrzywdzonego jako strony. W związku z tym for-  uznanie terminu, o którym mowa w art. 26 § 3 KPW, za termin
             mułuje się postulat, by prawem pokrzywdzonego do sądu objąć   zawity . Termin taki, będąc mniej dolegliwy dla pokrzywdzone-
                                                                      16
             – oprócz przestępstw prywatnoskargowych – również sytuacje,   go, zapewniałby jednocześnie poszanowanie praw oskarżonego,
             gdy po  spełnieniu określonych prawem wymogów oskarżyciel   zwłaszcza przy prawidłowej praktyce jego przywracania, ograni-
             publiczny odmawia wniesienia aktu oskarżenia do sądu w spra-  czonej wyłącznie do sytuacji wyjątkowych, niezależnych od woli
             wach o przestępstwa ścigane ex officio.             pokrzywdzonego .
                                                                              17
             Charakter terminu zgłoszenia akcesu                 Realizacja terminu, o którym mowa w art. 26 § 3
             pokrzywdzonego do postępowania                      KPW. Przypadki szczególne
             wykroczeniowego                                     Regulacja art. 26 § 3 KPW opisuje pewną sytuację modelową, która
             Możliwość złożenia oświadczenia o  działaniu w  charakterze   w realiach konkretnego przypadku może odstawać od wyznaczo-
             oskarżyciela posiłkowego ograniczona została terminem pre-  nego przepisami prawa kanonu. Nietrudno wszak wyobrazić sobie
             kluzyjnym, co  oznacza tyle, że  złożenie takiego oświadczenia   chociażby taki przypadek, kiedy oskarżyciel publiczny nie zawia-
             z uchybieniem tego terminu pozostaje bezskuteczne ze względu   damia ujawnionego pokrzywdzonego o uprawnieniu wynikającym
             na definitywne wygaśnięcie przedmiotowego uprawnienia. Rele-  ze wspomnianego przepisu bądź czyni to, ale w sposób wadliwy
             wantnym unormowaniem jest w omawianym przypadku art. 26   (np.  wysyłając  zawiadomienie  pod  niewłaściwy  adres).  Termin
             § 3 KPW, który głosi, że pokrzywdzony może w terminie 7 dni   do złożenia oświadczenia pozostaje w takiej sytuacji otwarty, jed-
             od  zawiadomienia przez oskarżyciela publicznego o  prze-  nak powstać może wątpliwość, w jaki sposób obowiązujące unor-
             słaniu wniosku o ukaranie obwinionego do właściwego sądu   mowania zabezpieczają udział pokrzywdzonego w postępowaniu
             oświadczyć, że  będzie działać jako oskarżyciel posiłkowy.   sądowym na prawach strony, skoro jego status prawny w tym po-
             Przepis ten stwierdza, że w wypadku uchybienia temu terminowi   stępowaniu zależy od zgłoszenia wejścia w rolę oskarżyciela posił-
                                                                                 18
             uprawnienie do złożenia oświadczenia wygasa; a zatem jego zło-  kowego. W literaturze  wskazuje się najczęściej, że sąd ma wów-
             żenie nie wywrze żadnych skutków prawnoprocesowych, i to na-  czas obowiązek konwalidowania takiego uchybienia , pouczając
                                                                                                        19
             wet wtedy, gdy uchybienie było przez pokrzywdzonego niezawi-  pokrzywdzonego o przysługującym mu uprawnieniu do złożenia
                                   13
             nione lub od niego niezależne .                     oświadczenia, o  którym  mowa w  art.  26  §  3 KPW. Sąd  winien
             Ograniczenie możliwości złożenia oświadczenia, o którym mowa   to uczynić najpóźniej wraz z pierwszym zawiadomieniem o rozpra-
             w art. 26 § 3 KPW, poprzez wprowadzenie terminu prekluzyj-  wie lub posiedzeniu. Od momentu otrzymania zawiadomienia dla
             nego zostało krytycznie ocenione w piśmiennictwie . Słusznie   pokrzywdzonego rozpoczyna bieg siedmiodniowy termin na zgło-
                                                     14
             dostrzegano, że zabieg ten narusza konstytucyjne prawo do sądu   szenie swojego akcesu do postępowania.
             (art. 45 ust. 1 w zw. z art. 77 ust. 2 Konstytucji RP) wówczas,   Poważniejszy problem od wskazanego powyżej może powstać jed-
             gdy pozbawia pokrzywdzonego możliwości brania udziału w po-  nak wtedy, gdy pokrzywdzony nie zostanie poinformowany o przy-
             stępowaniu wykroczeniowym jako strony z powodu niezawinio-  sługującym mu prawie do działania w charakterze strony na etapie
             nego, a zatem uzasadnionego, zaniechania złożenia stosownego   postępowania przed sądem I instancji, a dowie się o nim dopiero
             oświadczenia. Zdaje się, że sankcja bezskuteczności zgłoszenia   po jego zakończeniu, np. w trakcie terminu do złożenia apelacji;
             akcesu wynikająca z uchybienia omawianemu terminowi wobec   w nauce prawa brak bowiem jednolitego stanowiska, czy do efek-
             braku możliwości jego sanacji jest obostrzeniem zbyt daleko idą-  tywnego działania oskarżyciela posiłkowego na  etapie postępo-
             cym, a przez to nieproporcjonalnym w stosunku do zakładane-  wania odwoławczego wystarczające jest jedynie samo zgłoszenie
             go celu regulacji art. 26 § 3 KPW, który wyznacza każdorazowo   swojego akcesu do tegoż postępowania, czy też raczej należałoby
             ochrona praw obwinionego. Przytoczyć w  tym miejscu warto   jeszcze w  rzeczonym przypadku wymagać od  pokrzywdzonego
             orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego, w którym podkreślono,   aktywności procesowej w postępowaniu pierwszoinstancyjnym .
                                                                                                                20
             że z art. 45 ust. 1 Konstytucji RP „wynika jednoznacznie wola   Rozstrzygając przedstawione zagadnienie, zważyć trzeba, że moż-
             ustrojodawcy, aby prawem do  sądu objąć możliwie najszerszy   liwość złożenia oświadczenia o wejściu w rolę oskarżyciela posił-
             zakres spraw, z zasady demokratycznego państwa prawnego zaś
             płynie dyrektywa interpretacyjna zakazująca zawężającej wykład-  15  Powołany wcześniej wyr. TK z 16.3.1999 r., SK 19/98, op. cit. Zob. również wyr.
             ni prawa do sądu. Konstytucja wprowadza domniemanie drogi   TK z 9.6.1998 r., K 28/97, OTK 1998, Nr 4, poz. 50; wyr. TK z 18.5.2004 r.,
                                                                  SK 38/03, op. cit.
             sądowej, wobec czego wszelkie ograniczenia sądowej ochrony   16  T. Grzegorczyk, Kodeks postępowania…, op. cit., s. 122.
             interesów jednostki wynikać muszą z przepisów ustawy zasad-  17  Podobnie  T. Liszcz w  zdaniu odrębnym do  wyr. TK z  25.2012  r., SK 28/10,
             niczej. […] Ograniczenia takie jednak są dopuszczalne w ab-  op. cit., w kontekście ograniczenia terminem prekluzyjnym możliwości wniesie-
                                                                  nia subsydiarnego aktu oskarżenia w postępowaniu karnym. Odmiennie wyr. TK
             solutnie niezbędnym zakresie, jeżeli urzeczywistnienie da-  z 8.1.2013 r., K 18/10, OTK 2013, Nr 1A, poz. 2, oraz sędzia M. Zubik w zdaniu
             nej wartości konstytucyjnej nie jest możliwe w inny sposób   odrębnym do tegoż wyroku.
                                                                 18  W. Kotowski, B. Kurzępa, Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, War-
                                                                  szawa 2016, s. 153; K. Dąbkiewicz, Kodeks postępowania w sprawach o wykrocze-
                                                                  nia, Warszawa 2014, s. 185–186.
                                                                 19  Przesłanką dla sądu wskazującą na brak zawiadomienia pokrzywdzonego o moż-
             12  Zob. szerzej na  ten temat w  zdaniu odrębnym sędzi  T. Liszcz do  wyr. TK   liwości  złożenia  właściwego  oświadczenia  przez  oskarżyciela  publicznego  jest
              z 25.9.2012 r., op. cit.                            w  omawianej sytuacji nieprzesłanie dowodu zawiadomienia wraz z  wnioskiem
             13  J. Lewiński, Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia. Komentarz, War-  o ukaranie, w którym ujawnia się wszystkie osoby pokrzywdzone danym wykro-
              szawa 2011, s. 91.                                  czeniem.
             14  T. Grzegorczyk, Kodeks podstępowania w  sprawach o  wykroczenia, Warszawa   20  Zob. A. Skowron, Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia. Komentarz,
              2012, s. 122.                                       Warszawa 2010, s. 178–179.

             www.edukacjaprawnicza.pl                                                 3(168) rok akademicki 2016/2017  9



       KLINIKA-22(27)-2016.indd   9                                                                           24.05.2017   11:05
   8   9   10   11   12   13   14   15   16   17   18