Page 13 - Klinika nr 26 (31)/2019

DEBATA ŚRODOWISKOWA

Mediacja jest szczególnie korzystną formą regulacji konflik- zakreśleni wyżej wspomnianych zasad. Ponadto po pewnym czasie
tów w tych wszystkich przypadkach, w których strony pozostają przepis ten uzyskał formę kategoryczną (Rysunek 2).
ze sobą w stałych i bliskich kontaktach, gdy zdarzenie ma charakter Obecnie ustawa nie przewiduje żadnych odstępstw od uwzględnie-
jednostkowy, przypadkowy, a konfl ikt między stronami występuje nia ugody zawartej w wyniku mediacji, sądowi penitencjarnemu
od niedawna lub sprawa dotyczy przestępstw mniejszej wagi. pozostawiono jedynie metodę uwzględnienia ugody i jej przełoże-
Pozytywne rozwiązania mediacji mogą wpływać na orzeczenie nie na treść postanowienia w przedmiocie warunkowego przed-
sądu, co do obowiązków probacyjnych oskarżonego, powiązanych terminowego zwolnienia. Treść art. 162 § 1 KKW nie stanowi
z warunkowym umorzeniem postępowania karnego oraz warun- jednak o bezwzględnym związaniu sądu penitencjarnego wyni-
kowym zawieszeniem wykonania kary, a także przy zastosowaniu kiem przeprowadzonego postępowania mediacyjnego. Istnieją bo-
wobec sprawcy środka karnego w postaci nałożenia obowiązku wiem sytuacje, w których sąd penitencjarny wydaje postanowie-
naprawienia wyrządzonej przestępstwem szkody. Sąd powinien nie o nieudzieleniu warunkowego przedterminowego zwolnienia
9
przejąć zawarte w ugodzie mediacyjnej stron zobowiązania oskar- ze względu na np. negatywną opinie dyrektora zakładu karnego .
żonego, uwzględniając w swoim orzeczeniu fakt oraz treść takiej Stanowi to o fakcie, iż art. 162 § 1 KKW jest jednym z czynników
ugody. Oczywiście sąd nie jest związany w sposób formalny tre- wpływających na wydanie postanowienia, jednocześnie nakładają-
ścią ugody, w treści orzeczenia może np. dodać inne obowiązki. cym obowiązek uwzględniania mediacji przez sąd penitencjarny.
W praktyce jednak należy zmierzać do honorowania zasadniczych
wyników porozumienia między stronami, osiągniętego w postępo- „Sąd penitencjarny powinien wysłuchać przedstawiciela
waniu mediacyjnym, jeżeli nie stoją temu na przeszkodzie istotne administracji zakładu karnego, a także wysłuchać sądowego
względy prawne czy społeczne, co zapewnia podmiotowość stron kuratora zawodowego, jeżeli składał wniosek o warunkowe
w procesie . zwolnienie oraz uwzględnić ugodę zawartą w wyniku mediacji”.
6
Mediacja to recepta na pozytywne rozwiązanie sporu. Również Ustawa z dnia 24 lipca 2003 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny
wtedy, kiedy zapadł wyrok skazujący. W polskim kodeksie wyko- wykonawczy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2003 r. Nr 142,
nawczym brakuje jednoznacznych uregulowań, mówiących o za- poz. 1380) – przepis o mediacji wszedł w życie z dniem 1 września
2003 r.
stosowaniu mediacji po prawomocnym wyroku. Jedynie jest ona
rozważana tylko w przypadku warunkowego przedterminowego
zwolnienia skazanego.
„Sąd penitencjarny wysłuchuje przedstawiciela administracji
Mediacja w polskim prawie karnym zakładu karnego, a sądowego kuratora zawodowego, jeżeli składał
wniosek o warunkowe zwolnienie, oraz uwzględnia ugodę zawartą
Kodeks karny wykonawczy wyraźnie wskazuje możliwość media- w wyniku mediacji”.
cji po wyroku w przypadku deliberacji warunkowego przedtermi- Ustawa z dnia 16 września 2011 r. o zmianie ustawy – Kodeks
nowego zwolnienia skazanego (art. 162 § 1 KKW). W tej sytuacji karny wykonawczy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2011 r.
mediacja może być czynnikiem przygotowania więźnia do życia Nr 240, poz. 1431) – zmiana przepisu weszła w życie z dniem
na wolności, umożliwić przyjęcie przez sprawcę odpowiedzialno- 1 stycznia 2011 r.
ści za złamanie prawa oraz chroni pokrzywdzonego przed wtórną
wiktymizacją . Rysunek 2. Zestawienie treści art. 162 § 1 KKW w czasie jego
7
obowiązywania w 2003 oraz 2011 roku .
10
W KKW brak jest jednak wyraźnego uregulowania kwe-
stii dotyczących zadośćuczynienia oraz pogodzenia stron Relacja między regulacją zawartą w postępowaniu
w przypadku orzeczenia kar nieizolacyjnych. Fakt ten nie karnym, a mediacją w postępowaniu wykonawczym
powinien jednak wyłączyć możliwości skorzystania z tej Regulacja instytucji mediacji w polskim KKW jest niezwykle frag-
ogólnoprocesowej instytucji także na innych etapach wy- mentaryczna. Można zaryzykować stwierdzeniem, iż sprowadza
konywania prawomocnie orzeczonego wyroku. W postępo- się jedynie do zasygnalizowania takiego zjawiska oraz nałożenia
waniu wykonawczym brak jest szczegółowego rozwiązania na sąd penitencjarny obowiązku uwzględniania ugody, będącej jej
proceduralnego trybu stosowania mediacji. wynikiem. Powoduje to konieczność rozważenia możliwości zasto-
sowania przepisów KPK. Artykuł 1 § 2 KKW stanowi, iż w postę-
W praktyce sądowej trudno jest wyobrazić sobie zastosowanie in- powaniu wykonawczym w kwestiach nie uregulowanych w niniej-
stytucji mediacji na etapie wykonawczym. Wprowadzenie media- szym kodeksie stosuje się odpowiednio przepisy KPK. Odpowiednie
cji na etapie postępowania wykonawczego spotkało się z dużym stosowanie przepisów KPK oznaczać może następującego rodzaju
sprzeciwem. Jednym z przedstawicieli opozycyjnej strony był odniesienie: stosowanie wprost danego przepisu, bez żadnych mo-
sam Stanisław Lelental, który w opinii do prezydenckiego projektu dyfi kacji, stosowanie przepisu z modyfi kacją merytoryczną, niesto-
ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny wykonawczy oraz innych sowanie danego przepisu z uwagi na jego bezprzedmiotowość lub
ustaw wskazywał, że w przypadku wprowadzenia tej zmiany należy sprzeczność z przepisami do których miałyby być stosowane odpo-
w przepisach ustawowych określić zasady i warunki prowadzenia wiednio . W przypadku KPK instytucji mediacji dotyczy art. 23a,
11
mediacji przez skazanego i zawieranej w jej wyniku ugody . Prze-
8
9 D. Michta, A. Szczepański, Mediacja w postępowaniu wykonawczym, http://www.
pis został jednak wprowadzony do polskiego ustawodawstwa bez kancelaria-szczepanski.com/mediacja-w-postepowaniu-wykonawczym.php (do-
stęp: 20.12.2018 r.).
10 M. Zawisza, L. Kasperowicz, Zestawienie treści art. 162 § 1 k.k.w. w czasie jego
6 A. Rękas, Mediacja w polskim…, s. 13. obowiązywania w 2003 oraz 2011 roku na podstawie metryki Kodeksu Karnego
7 Ibidem, s. 14. Wykonawczego (Dz.U. z 1997 r. Nr 90, poz. 557) https://sip.legalis.pl/document-
8 S. Lelental, Uwagi do prezydenckiego projektu ustawy o zmianie ustawy – Ko- -history.seam?documentId=mfrxilrtg4ytemjugqytaltwmvzc4mjxheztg (dostęp:
deks karny wykonawczy oraz niektórych innych ustaw (druk 183), Sejm Rzecz- 1.04.2019 r.).
pospolitej Polskiej VII kadencja, http://orka.sejm.gov.pl/Druki7ka.nsf/0/766B- 11 J. Nowacki, Odpowiednie stosowanie przepisów prawa, Państwo i Prawo 1964, z. 3,
C421A13717FFC125799F0035BE66/%24File/183.pdf (dostęp: 1.04.2019 r.). s. 373–375.
www.edukacjaprawnicza.pl 3(174) rok akademicki 2018/2019 9

KLINIKA 26(31) 2018-2019.indd 9 29.05.2019 19:29