Page 14 - Klinika nr 26 (31)/2019

DEBATA ŚRODOWISKOWA

który może zostać implementowany do postępowania wykonaw- Rola pokrzywdzonego w postępowaniu mediacyjnym
czego w kwestiach dotyczących warunków, jakim powinny odpo- Osiągnięcie kompromisu w postępowaniu mediacyjnym pomiędzy
wiadać instytucje i osoby uprawnione do przeprowadzenia postępo- skazanym, a pokrzywdzonym w zakresie ustalenia zadośćuczynie-
wania mediacyjnego, sposób ich powoływania i odwoływania oraz nia za popełniony czyn jest nieodłącznie związane z aktywnym
zakres i warunki udostępniania im akt sprawy. Najbardziej kłopo- udziałem strony pokrzywdzonej w postępowaniu mediacyjnym.
tliwą kwestią pozostaje jednak sposób i tryb postępowania media- Należy zwrócić uwagę na fakt, iż art. 2 KKW zawiera zamknięty ka-
cyjnego w postępowaniu wykonawczym. W związku z powyższym talog organów postępowania wykonawczego, do którego nie należy
12
należy de lege ferenda obszerniejszą regulację mediacji w KKW . osoba pokrzywdzona. Przepis ten wskazuje, iż pokrzywdzonego
„Z uwagi na specyfi kę postępowania wykonawczego, taki przepis można uznać jedynie za „uczestnika postępowania wykonawczego”.
powinien dawać większe kompetencje sądowi penitencjarnemu, W związku z tym zgodnie z art. 22 § 1 KKW pokrzywdzonego sąd
zakładać dłuższy niż miesiąc okres trwania postępowania media- penitencjarny zawiadamia o posiedzeniu. Należy jednak pamiętać,
cyjnego oraz wymieniać wśród osób, które nie mogą prowadzić po- iż brak uczestnictwa pokrzywdzonego w posiedzeniu sądu, o któ-
stępowania mediacyjnego osoby zatrudnione w zakładach karnych. rym pokrzywdzony jest zawiadamiany prawidłowo, nie wstrzymuje
Powinien zawierać również delegację ustawową do wydania odręb- rozpoznania sprawy, o czym świadczy art. 22 § 1a KKW. W następ-
nego rozporządzenia przez Ministra Sprawiedliwości w sprawie po- stwie tego osiągnięcie konsensusu skazanego z pokrzywdzonym
stępowania mediacyjnego w postępowaniu wykonawczym. Nadto w zakresie naprawienia szkody będzie niemożliwe z powodu nie-
mediacja powinna być wolna dla stron od kosztów” . stawiennictwa pokrzywdzonego na posiedzeniu sądu penitencjar-
13
nego. W związku z tym pokrzywdzony nie powinien lekceważyć
Granice mediacji w postępowaniu wykonawczym zawiadomień sądu oraz aktywnie brać udział we wszelkich postę-
Zgodnie z art. 162 § 1 KKW sąd penitencjarny w przypadku roz- powaniach, dążąc do negocjacji ze skazanym i zawarcia ugody. Nie-
strzygania o warunkowym przedterminowym zwolnieniu bierze wątpliwie zarówno pokrzywdzony, jak i sprawca przestępstwa od-
pod uwagę ugodę zawartą w drodze postępowania mediacyjnego. noszą wiele korzyści z tej formy mediacji (Rysunek 3).

Obligatoryjność uwzględniania ugody przez sąd przy po- • poznanie czynników, jakimi kierował
stanowieniu o warunkowym przedterminowym zwolnieniu się sprawca postępowania
skłania do przemyśleń, czy występuje jakakolwiek relacja • wyzbycie się negatywnych emocji
pomiędzy wyrokiem orzeczonym przez sąd, a postanowie- POKRZYWDZONY • uświadomienie sprawcy krzywdy
i szkody, którą wyrządził
niami zawartymi w postępowaniu mediacyjnym. Należy przestępstwem
się zatem zastanowić, czy występuje zagrożenie nadużycia • zadośćuczynienie
uprawnień pokrzywdzonego w zakresie roszczeń material- • przeprosiny
nych dotyczących naprawienia szkody wyrządzonej czynem
zabronionym.
• świadomość wyrządzenia zła
i krzywdy konkretnej osobie
W związku z powyższym nasuwa się pytanie o zakres ugody w dro- • zadośćuczynienie wobec
dze mediacji po wyroku. Ustawodawca bowiem poprzez art. 162 pokrzywdzonego
§ 1 KKW umożliwił pokrzywdzonemu zawarcie ugody z oskarżo- • uświadomienie sobie motywów
nym w czasie wykonywania kary. Nieusystematyzowana została działania oraz chęć ich naprawienia
jednak kwestia, czy przepis ten daje możliwość objęcia ugodą kwe- SPRAWCA • wyrażenie skruchy oraz żalu,
zrozumienie konsekwencji swojego
stii związanych z odszkodowanie bądź zadośćuczynienie na kwotę czynu
wyższą niż zasądzona wyrokiem karnym. Artykuł 415 § 6 KPK sta- • naprawienie szkody (możliwość
nowi, że jeżeli zasądzone odszkodowanie, obowiązek naprawienia przeproszenia pokrzywdzonego)
szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę nie pokrywają ca- • możliwość powrotu do normalnego
życia, a co za tym idzie perspektywa
łej szkody lub nie stanowią pełnego zadośćuczynienia za doznaną wcześniejszego opuszczenia zakładu
krzywdę, pokrzywdzony może dochodzić dodatkowych roszczeń karnego
14
w postępowaniu cywilnym . Zakładając, iż na podstawie art. 1
§ 2 KKW do mediacji w postępowaniu wykonawczym zastosowanie Rysunek 3. Zalety dla stron mediacji prowadzonej po wyroku
znajdzie art. 23a KPK, strony posiadają dobrowolność w wyborze skazującym .
16
przedmiotu ugody. Należy jednak pamiętać, iż ugoda ta podlega
kontroli sądu penitencjarnego. Wydaje się, iż w postępowaniu wy- Działania organów państwa na rzecz mediacji
konawczym dopuszczalna jest tylko taka ugoda, która – wychodząc w procesie wykonawczym
poza kwotę odszkodowania bądź zadośćuczynienia określoną w wy- Dlaczego zatem mimo wielu pozytywnych aspektów, płynących
roku – dotyczy kwoty, którą pokrzywdzony mógłby dochodzić w po- z mediacji, prowadzących do resocjalizacji przestępcy, a co za tym
stępowaniu cywilnym na podstawie art. 415 § 6 KPK . idzie zwiększenia zaufania społeczeństwa do wymiaru sprawiedli-
15
wości mediacja po wyroku praktycznie nie istnieje?
12 T. Szymanowski, Zmiany prawa karnego wykonawczego (o potrzebie i zbędności Istotę tego problemu zauważył obecny Rzecznik Praw Obywatel-
nowelizacji przepisów), Państwo i Prawo 2012, z. 2, s. 58. skich – Adam Bodnar, kierując 9.9.2016 r. list do Ministra Spra-
13 D. Michta, A. Szczepański, Mediacja w postępowaniu wykonawczym, http://www. wiedliwości i Prokuratora Generalnego Zbigniewa Ziobry w sprawie
kancelaria-szczepanski.com/mediacja-w-postepowaniu-wykonawczym.php (do-
stęp: 20.12.2018 r.). mediacji na etapie postępowania wykonawczego. „(…) Chciałbym
14 D. Michta, A. Szczepański, Mediacja w postępowaniu wykonawczym, http://www.
kancelaria-szczepanski.com/mediacja-w-postepowaniu-wykonawczym.php (do- 16 M. Zawisza, L. Kasperowicz, Zalety dla stron mediacji prowadzonej po wyroku ska-
stęp: 20.12.2018 r.). zującym na podstawie konferencji Anny Gmurowska, Masz prawo do mediacji –
15 Ibidem. praktyczne aspekty i korzyści z mediacji, Ostrów Wielkopolski 2016 r.

10 KLINIKA Nr 26 (31)/2019 www.fupp.org.pl

KLINIKA 26(31) 2018-2019.indd 10 29.05.2019 19:29