Page 15 - Klinika nr 26 (31)/2019

DEBATA ŚRODOWISKOWA

zwrócić uwagę na zagadnienie mediacji po wyroku skazującym w postępowaniu mediacyjnym uczestniczyło 58 osób, co stanowi
jako formę dobrowolnej aktywności skazanych, która skutecznie jedynie 8% ogółu respondentów .
21
mogłaby przyczynić się do ich readaptacji społecznej. Instytu-
cję niezmiernie potrzebną i nieuregulowaną w sposób formalny Zakończenie
w studium wykonania orzeczenia, o którą od lat „upominają się” Mediacja stała się alternatywą do rozwiązywania sporów w sądow-
17
zarówno mediatorzy, jak i środowisko naukowe (…)” . nictwie powszechnym borykającym się z nadmierną ilością spraw,
Według wskazań RPO uregulowanie formalne w kodeksie KKW zbyt wydłużonym czasem postępowania i wzrostem jego kosztów.
odniosłoby pozytywny skutek zarówno w przebiegu resocjalizacji W literaturze przedmiotu znajduje się wiele wolumenów, prac zbio-
osadzonego, przyczyniłoby się do zadośćuczynienia z powodu wy- rowych oraz monografii związanych z mediacją. W naszym kraju
rządzonej krzywdy pokrzywdzonemu, w szczególności w sytuacji funkcjonuje wiele organizacji mediacyjnych. Pomimo tego świado-
konfliktu stron „pozostających ze sobą z bliskich lub stałych re- mość społeczna na temat mediacji jest nadal niewystarczająca.
18
lacjach np. rodzinnych lub sąsiedzkich” . Istotne znaczenie w ra- Coraz więcej osób jednak przekonuje się do stanowiska, iż postę-
mach pojednania stron na etapie postępowania wykonawczego powanie przed sądem stanowi drogę ostateczną. Współczesne
ma również ekonomika wymiaru sprawiedliwości, a co za tym idzie społeczeństwo chętniej decyduje się na bezinwazyjną metodę roz-
obniżenie kosztów postępowania, poprzez zastosowanie wobec wiązania sporów, poprzez negocjacje, kompromisy, wypracowanie
skazanego form kar nieizolacyjnych. wspólnego porozumienia, czy konsensusu. Niestety pomimo ak-
tywnej działalności na rzecz mediacji wiele osób jej nie akcepto-
Mediacja po wyroku w życiu codziennym wało, tym bardziej w przypadku postępowania karnego, nie wspo-
minając już o postępowaniu wykonawczym, w którym nie istniała
prawie wcale. Na szczęście postępowanie mediacyjne „rośnie
„Verba docent, exempla trahunt”.
Tytus Liwiusz 19 w siłę”, zdobywając coraz to większą rzeszę zwolenników. W końcu
„mediacja sprzyja możliwości rozwijania elementów humanizacji
i racjonalizacji w stosowaniu przepisów prawa karnego w praktyce
W Polsce coraz częściej spotykamy instytucje, które wspierają organów wymiaru sprawiedliwości” .
22
osoby przebywające w zakładach karnych, bądź opuszczające
je. Spektakularne działania w dziedzinie mediacji po wyroku Streszczenie
ma działająca na terenie naszego kraju Fundacja „Sławek”. We- Niniejszy artykuł ukazuje niestandardową formę postępowania
dług celów statutowych Fundacja podejmuje działania w zakresie w procesie karanym jakim jest mediacja na etapie postępowanie
20
sprawiedliwości naprawczej, mediacji i probacji . Stawia ona so- wykonawczego, gdzie szczególną rolę odgrywa sąd penitencjarny.
bie za zadanie organizowanie spotkań sprawcy czynu wraz z po- W pracy zawarto rozważania na temat korzyści wynikających
krzywdzonym, mających na celu umożliwienia przeprosin, czy z podjęcia decyzji o mediacji po wyroku skazującym zarówno dla
zadośćuczynienia doznanym krzywdom. W przypadku obawy ofiary przestępstwa jak i sprawcy. Zaprezentowany został rys hi-
konfrontacji pokrzywdzonego ze sprawcą fundacja umożliwia storyczny polskiego procesu ustawodawczego instytucji mediacji.
prowadzenie mediacji w sposób pośredni stosując np. nagrania Rozwój tej praktyki, której głównym celem jest idea pojednania
stanowiska stron. i zadośćuczynienia jest pozytywną reorientacją w świecie wartości
Spektakularne przykłady mediacji w polskich zakładach karnych sprawców przestępstwa i ich ofiar. Problem ten zyskał wielu zwo-
zostały wprowadzone dzięki programowi „Mediacja po wyroku”. lenników wśród społeczeństwa, które dostrzegło potrzebę zastoso-
Już w 2001 implementował go w życie zakład karny w Jastrzębiu wania mediacji po wyroku. Czynny udział w zastosowaniu mediacji
Zdroju za pośrednictwem Ośrodka Mediacji w Żorach. Ekspery- po wyroku wziął również Rzecznika Praw Obywatelskich, o którego
ment ten uzyskał zgodę i poparcie Dyrektora Okręgowego Służby działaniach traktuje część dysertacji.
Więziennej w Katowicach. Aby usprawnić charakter prowadze-
nia mediacji między skazanym, a pokrzywdzonym postawiono Słowa kluczowe: procedura karna, mediacja karna, regulacja kon-
na edukację w zakresie procesu mediacji przede wszystkim wy- fliktów, wtórna wiktymizacja
chowawców więziennych i psychologa.
Działania w zakresie edukacji są jednak nadal niewystrarczające, Mediation in the enforcement proceedings
o czym świadczą wyniki przeprowadzanych badań. W 2012 r.
w zakładach karnych w Jastrzębiu Zdroju, Zabrzu, Raciborzu Summary
i Lublińcu przeprowadzono wśród osób skazanych prawomoc- The article presents non-standard form of legal proceedings which
nym wyrokiem sądu karnego ankietę dotyczącą mediacji i goto- is mediation during enforcement proceedings, when the main role is
wości do zawarcia ugody. W badaniu udział wzięło 765 skazanych, held by penitentiary court. The article includes the list of benefits from
wśród których 551 osób w chwili badania odbywało karę pozba- the mediation after the conviction for both the victim of a crime and
wienia wolności, 167 osób odbywało karę pozostając na wolności, the culprit. The historic background is presented as well as the compli-
a 28 osób zakończyło odbywanie kary, a pozostali stanowili ska- cated process of Polish legislation in codification of mediation institu-
zanych będących pod dozorem bądź w inny sposób stykających tion. The development of this practice, whose main aim is the idea of
się z zespołami kuratorskiej służby sądowej. Pośród badanych reconciliation and satisfaction seems to be a postive reorientation in
the world of values of both culprits and their victims. The problem has
17 Fragment listu Rzecznika Praw Obywatelskich z 9.9.2016 r., kierowanego do Mi-
nistra Sprawiedliwości (IX.517.2856.2016.EB). 21 O. Sitarz, A. Jaworska-Wieloch, D. Lorek, A. Sołtysiak-Blachnik, P. Zawiejski, Mediacje
18 Ibidem. karne w opiniach stron postępowania oraz sędziów i prokuratorów – wyniki badań
19 „Słowa uczą, a przykłady pociągają”, https://pl.wikiquote.org/wiki/Tytus_Liwiusz ankietowych. Część II: Opinie skazanych oraz sędziów i prokuratorów, Warszawa
(dostęp: 22.12.2018 r.). 2012, s. 123–124.
20 https://www.fundacjaslawek.org/cele-statutowe (dostęp: 23.12.2018 r.). 22 A. Rękas, Mediacja w polskim prawie karnym, Warszawa 2011, s. 18.

www.edukacjaprawnicza.pl 3(174) rok akademicki 2018/2019 11

KLINIKA 26(31) 2018-2019.indd 11 29.05.2019 19:29