Page 12 - Klinika Nr 35–36 (40–41)/2023

WPŁYW KLINIK NA PRZYSZŁOŚĆ SPOŁECZNĄ

Udział społeczeństwa

w sprawowaniu wymiaru

sprawiedliwości
Roksana Turek*

na etapie postępowania

wykonawczego

Wstęp że pełnić rolę łącznika pomiędzy skazanym a społeczeństwem.
Udział czynnika społecznego de facto należy do podstawowych Powinien pilnować, by ta więź nie została zerwana, co mają gwa-
zasad funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości uregulowanych rantować przepisy prawa karnego wykonawczego. Należy zatem
przez polskiego ustawodawcę. Uczestnictwo obywateli w sprawo- przyjrzeć się dokładniej zawartym w ustawie uregulowaniom.
waniu wymiaru sprawiedliwości jest jednym z naczelnych filarów Przede wszystkim udział organizacji społecznych jako przedsta-
demokracji. Ma ono gwarantować suwerenowi realny i bezpośredni wiciela społecznego należy uznać za szczególnie pożądany w spra-
wpływ na funkcjonowanie władzy sądowniczej. wach, w których może on przyczynić się do ochrony praw stro-
Przestępstwo jest faktem, który narusza nie tylko bezpośrednio ny oraz tam, gdzie interes społeczny wymaga udziału ze względu
lub pośrednio interes indywidualny, ale i interes społeczeństwa, na ochronę praw i wolności danej jednostki.
dlatego tak ważne jest, aby przedstawiciele społeczeństwa mieli za-
gwarantowany udział w realizacji kar oraz innych środków represyj- Udział społeczeństwa w sprawowaniu wymiaru
no-wychowawczych, które są reakcją na popełnienie przestępstwa. sprawiedliwości a Konstytucja RP
Udział czynnika społecznego w postępowaniu wykonawczym, jak Udział obywateli w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości spowo-
i całym postępowaniu karnym, zależy od wielu czynników, takich dowany jest koniecznością zachowania standardów demokratycz-
jak normatywne uregulowanie, społeczne zapotrzebowanie czy nego państwa prawa, mającą swoją podstawę w art. 182 Konsty-
chociażby praktyczne jego stosowanie. Udział czynnika społeczne- tucji RP. Ustawodawca świadomie założył, iż „czynnik społeczny”
go ma wpłynąć na prawidłowy przebieg resocjalizacji, który należy ma uczestniczyć w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości, jednak
ujmować jako oddziaływanie na jednostkę, która popełniła czyn nie przesądził jego dokładnego i jednolitego kształtu.
zabroniony w kształtowaniu jej społecznie pożądanej postawy oraz
jako działanie mające ujemne skutki dla sprawcy . Definicja „wymiaru sprawiedliwości”
1
Na temat udziału czynnika społecznego ogólnie w sprawowaniu Władza sądownicza stanowi jedną z trzech władz, wyodrębnionych
wymiaru sprawiedliwości napisano co prawda wiele , można jednak w klasycznym trójpodziale władz i niezależną od innych (art. 173
2
zauważyć, że temat udziału społeczeństwa w sprawowaniu wymia- Konstytucji RP). Zgodnie z art. 10 ust. 2 Konstytucji RP władzę
ru sprawiedliwości na etapie postępowania wykonawczego nie był sądowniczą w Polsce sprawują sądy i trybunały.
3
w zasadzie dotąd szerzej poruszany . Konstytucja wskazuje, że wymiar sprawiedliwości w Polsce spra-
Samo postępowanie wykonawcze ma na celu umożliwienie osobie wują: Sąd Najwyższy, sądy powszechne, sądy administracyjne oraz
skazanej prawomocnym wyrokiem karnym powrót do społeczeń- sądy wojskowe (art. 175 ust. 1 Konstytucji RP). W czasie wojny
stwa i uefektywnić prawidłowe funkcjonowanie w nim, bez chęci Konstytucja pozwala dodatkowo na powołanie sądów dodatko-
powrotu na przestępczą ścieżkę oraz do środowiska więziennego. wych lub ustanowienie trybu doraźnego (art. 175 ust. 2 Konsty-
Czynnik społeczny ma być obecny przy wykonywaniu kary, ma tak- tucji RP).
Ponadto w skład władzy sądowniczej wchodzą trybunały (Trybu-
* Doktorantka, Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego, nał Konstytucyjny oraz Trybunał Stanu), czyli ograny o swoistych
ORCID: 0000-0001-6627-9137.
1 Z. Młynarczyk, Udział czynnika społecznego w postępowaniu karnym wykonaw- kompetencjach niesprawujące jednakże wymiaru sprawiedliwości.
czym, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 1979, Rok XLI, z. 3, s. 75 Sam art. 175 Konstytucji RP, zawierając klasyfikację wszystkich
(75–85). kategorii sądów funkcjonujących w Polsce, nadaje jej zamknięty
2 Por. P. Kruszyński, Rozszerzyć udział ławników w orzekaniu przed sądami karny-
mi, Prawo i Życie 1969, Nr 4; R. Jastrzębski, Czynnik obywatelski w sądownictwie charakter, dopełniając tym samym pojęcie „sądy”. Wyraża nadto
II Rzeczypospolitej, Czasopismo Prawno-Historyczne 2021, Nr 1, s. 283–324. zasadę wymiaru sprawiedliwości. Należy wskazać, że ustawodaw-
3 Jedyne dokładne opracowanie autorstwa Z. Młynarczyka, Udział czynnika społecz-
nego w postępowaniu karnym wykonawczym pochodzi z 1979 r. i odwołuje się ca nie definiuje w Konstytucji samego pojęcia „wymiaru sprawie-
do ustawy z 19.4.1969 r. – Kodeks karny wykonawczy (Dz.U. Nr 13, poz. 98). dliwości”. Jego ostateczne dookreślenie pozostawia orzecznictwu

edukacjaprawnicza.pl KLINIKA Nr 35–36 (40–41)/2023 11

11.07.2024 18:42
Klinika 35-36(40-41) 2023.indb 11
Klinika 35-36(40-41) 2023.indb 11 11.07.2024 18:42