Page 15 - Klinika Nr 35–36 (40–41)/2023

WPŁYW KLINIK NA PRZYSZŁOŚĆ SPOŁECZNĄ

cji skazanych. Przepis ten, mimo że wyraźnie wskazuje cel, to nie dozór lub upoważnionych stowarzyszeń, organizacji i instytucji .
31
określa, jak miałby on zostać osiągnięty. Zanim dozór zostanie powierzony wymienionym podmiotom, wy-
magane jest uprzednie zbadanie ich działań i celów statutowych.
Zakres podmiotowy Do podmiotów stosuje się ponadto przepisy rozporządzenia doty-
Ustawodawca, choć zakreślił szeroko krąg podmiotów dopuszczo- czące kuratorów zawodowych, a przepisów rozporządzenia o kie-
nych do współdziałania w wykonywaniu orzeczeń, to jak wspo- rowniku zespołu się nie stosuje.
mniała autorka powyżej, jest węższy niż ten katalog w art. 42 Powierzenie dozoru wymienionym podmiotom wymaga uprzed-
KKW. Jeśli chodzi o instytucje, mogą wśród nich być te, w których niego zbadania ich działań i celów statutowych. Należy zasygnali-
statutach znajdują się postanowienia o prowadzeniu działalności, zować, że obowiązujące przepisy stricte nie zawierają unormowania
których celem jest realizacja zadań uregulowanych w rozdziale dotyczącego trybu ustalania stowarzyszeń, organizacji lub insty-
VII KKW. Natomiast w przypadku Kościołów i związków wyzna- tucji, którym powierzono sprawowanie dozoru. Natomiast sposób
niowych chodzi wyłącznie o te, które mają uregulowany status wykonywania przez nie obowiązków reguluje rozdział 7 ustawy
32
29
prawny, czyli są uznawane przez państwo . z 27.7.2001 r. o kuratorach sądowych .
Zakres oraz tryb uczestnictwa stowarzyszeń, fundacji, Kościołów
i innych związków wyznaniowych oraz organizacji i instytucji, któ- Uwagi de lege ferenda
rych celem działania jest zapobieganie przestępczości i readaptacja Udział społeczeństwa zawsze powinien mieć znaczenie w proce-
społeczna oraz osób godnych zaufania w wykonywaniu i społecz- sie readaptacji osób skazanych. Zdaniem autorki Kodeks karny
nej kontroli nad wykonywaniem kar, środków karnych, zabezpie- wykonawczy w obecnym brzmieniu, a tym bardziej w praktyce,
czających i zapobiegawczych określa rozporządzenie Prezesa Rady nie uwzględnia udziału czynnika społecznego w sprawowaniu
Ministrów z 28.12.2016 r. w sprawie współdziałania podmiotów wykonywania kary. W sposób niedookreślony wskazuje na możli-
w wykonywaniu kar, środków karnych, kompensacyjnych, zabez- wość ustanawiania przez osadzonego przedstawiciela, z zastrzeże-
pieczających, zapobiegawczych oraz przepadku, a także społecznej niem, że musi on działać wyłącznie na korzyść osoby pozbawionej
kontroli nad ich wykonaniem. wolności, co uniemożliwia realizację uprawnienia wynikającego
Podmioty wymienione w art. 38 § 1 KKW mogą zostać dopuszczo- z art. 182 Konstytucji RP. Uzupełnieniem procesu resocjalizacji
ne do udziału w takich czynnościach, których celem jest poprawa winny być wszelkie organizacje społeczne obejmujące swoim za-
skazanego oraz działania regulowane w art. 106 i art. 121–136a interesowaniem osadzonych po uzyskaniu warunkowego zwol-
KKW. Działania mogą zostać podjęte tylko po uprzednim zawarciu nienia, przerwy w odbyciu kary etc. Wprowadzenie stosownej
porozumienia między podmiotem a dyrektorem jednostki peniten- regulacji implikowałoby współpracę między Służbą Więzienną
cjarnej (zakładu karnego lub aresztu śledczego) w formie pisemnej. a organizacjami społecznymi w readaptacji skazanych. Powinny
Obecnie art. 38 KKW nie spełnia swej roli. Jego działanie jest uza- mieć one możliwość weryfikacji i prezentowania własnej oceny po-
leżnione od współdziałania dyrektora danej jednostki peniten- stępów w resocjalizacji oraz opiniowania prognoz kryminalnych,
cjarnej, co zaprzecza roli społeczeństwa w sprawowaniu wymiaru co zapewne dałoby szersze spojrzenie na sylwetkę osadzonego
sprawiedliwości. Zresztą sama regulacja nie jest wykorzystywana w procesie resocjalizacji.
30
w praktyce . Niezależnie od inicjatywy podmiotów uprawnionych Obecny stan prawny wymusza na przedstawicielu skazanego dzia-
istnieją ograniczenia działalności na terenie jednostek penitencjar- łanie na jego korzyść, co jest zresztą logiczne. Przedstawiciel ska-
nych typu zamkniętego. zanego działa niejako w imieniu społeczeństwa. Winien on posia-
dać stosowne umocowania działając na jego korzyść, co nie zawsze
Regulacja art. 170 § 2 KKW musi być zgodne z indywidualnym interesem skazanego. Niemniej
W kontekście udziału społeczeństwa w postępowaniu wykonaw- jednak interes społeczny nie może szkodzić skazanemu, a usta-
czym należy krótko pochylić się nad instytucją z art. 170 § 2 KKW. nowienie przedstawiciela spośród wielu organizacji daje swobodę
Sam przepis określa właściwość miejscową kuratora sądowego, któ- wyboru właściwego podmiotu. Mając na uwadze ideę procesu re-
ra jest zależna od miejsca, w którym dozór jest lub ma być wyko- adaptacji skazanego, pobyt w zakładzie karnym ma przywrócić ska-
nywany. zanego do życia w społeczeństwie poza murami więzienia – organi-
Regułą jest, że sprawowanie dozoru powierza się kuratorowi sądo- zacja nie będzie mogła działać z jakąkolwiek szkodą dla skazanego.
wemu. Jednak zgodnie z art. 170 § 2 KKW w kontekście analizowa- Kolejnym problemem jest, wspomniany przez autorkę na początku
nej problematyki sprawowanie dozoru może również zostać powie- tekstu, wymóg posiadania cechy „godnego zaufania”, co rodzi jej
rzone stowarzyszeniu, organizacji, instytucji, do której działalności zdaniem problemy proceduralne. Aby legitymacja do reprezento-
należy troska o wychowanie, zapobieganie demoralizacji lub pomoc wania skazanego była skuteczna, musi wzbudzać w organach wy-
skazanym, albo osobie godnej zaufania. Sprawowanie dozoru może konawczych przekonanie o posiadaniu cech „godnego zaufania”.
nastąpić na wniosek lub na zgodę podmiotów, do których należy Jeśli wymienione organy uznają brak tej cechy, to działanie w imie-
troska o wychowanie, zapobieganie demoralizacji lub pomoc ska- niu osadzonego nie będzie miało żadnego znaczenia. Co prawda
zanym. Jednak wiodącą rolę w wykonywaniu dozorów powierza ustawodawca przewiduje wymogi, jakie powinna mieć osoba god-
się kuratorowi zawodowemu, który organizuje i prowadzi działania na zaufania, jednak jest to częściowo kwestia uznaniowa. Tutaj
mające na celu pomoc skazanemu w readaptacji oraz kieruje pra- konieczne jest wprowadzenie regulacji, która w sposób bardziej
cą sądowych kuratorów i innych osób wykonujących samodzielnie klarowny i racjonalny określi cechy osoby „godnej zaufania”. Zde-
cydowanie ułatwiłoby to wybór właściwego przedstawiciela. Poja-
wia się tu również pewien absurd, skoro osadzony może ustanowić

29 T. Szymanowski, Komentarz do art. 38, w: T. Szymanowski, Z. Świda, Kodeks karny 31 J. Zagórski, Dozór kuratora sądowego przy warunkowym zawieszeniu wykonania
wykonawczy. Komentarz. Ustawy dodatkowe, akty wykonawcze, Warszawa 1998, kary pozbawienia wolności w: J. Zagórski (red.), Wykonywanie środków probacji
s. 84. i readaptacji skazanych w Polsce, RPO-mat. Nr 59, s. 73.
K. Postulski, Komentarz do art. 38, [w:] K. Postulski, Kodeks karny wykonawczy. T.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1095.
30 32
14 KLINIKA Nr 35–36 (40–41)/2023 fupp.org.pl

Klinika 35-36(40-41) 2023.indb 14 11.07.2024 18:42
11.07.2024 18:42
Klinika 35-36(40-41) 2023.indb 14