Page 10 - Klinika Nr 35–36 (40–41)/2023

WPŁYW KLINIK NA PRZYSZŁOŚĆ SPOŁECZNĄ

jest udostępniania bezpłatnie . Jest to o tyle istotne, że często o zawodach lekarza i lekarza dentysty . Po uzyskaniu informacji,
21
16
osoby korzystające z pomocy klinik prawa są w trudnej sytuacji o których mowa powyżej, pacjent ma prawo przedstawić lekarzo-
finansowej. Każdorazowo warto o tym pamiętać w trakcie opraco- wi swoje zdanie w tym zakresie. Obowiązek udzielania informacji
22
wywania opinii prawnej i wskazywać rozwiązania, które nie będą został również uregulowany w Kodeksie Etyki Lekarskiej (dalej:
generowały dodatkowych kosztów. KEL) jako jedna z zasad deontologii zawodowej. Zgodnie z tre-
23
Dokumentacja medyczna ma odzwierciedlać proces diagnostycz- ścią art. 13 ust. 1 KEL obowiązkiem lekarza jest respektowanie
no-leczniczy pacjenta. Jeżeli pacjent otrzymał dokumentację nie- prawa pacjenta do świadomego udziału w podejmowaniu decyzji
kompletną, ma możliwość dochodzenia swoich roszczeń np. przed dotyczących jego zdrowia. Lekarz powinien poinformować pacjen-
Rzecznikiem Praw Pacjenta . Dokumentacja medyczna jest po- ta o stopniu ewentualnego ryzyka zabiegów diagnostycznych i lecz-
17
twierdzeniem udzielonych czynności medycznych i podmiot lecz- niczych, spodziewanych korzyściach związanych z wykonywaniem
niczy ma obowiązek w dokumentacji medycznej przedstawić realny tych zabiegów, możliwościach zastosowania innego postępowania
przebieg leczenia. Personel medyczny dokonując fałszywych wpi- medycznego. Obowiązek informacyjny w zakresie pielęgnacji oraz
sów w dokumentacji medycznej może narazić się na odpowiedzial- zabiegów pielęgniarskich dotyczy także pielęgniarki i położnej .
24
18
ność karną z art. 270 ustawy z 6.6.1997 r. – Kodeks karny lub W ocenie Sądu Najwyższego informacja powinna w szczególności
z art. 271 KK . obejmować te dające się przewidzieć możliwe następstwa zabiegu,
19
Jak słusznie zauważył Rzecznik Praw Pacjenta, dokumentacja me- zwłaszcza jeżeli są to następstwa polegające na znacznym i istot-
dyczna pełni różne role: nym uszczerbku zdrowia, które – jako skutek uboczny – wprawdzie
– wspiera proces diagnostyczno-terapeutyczny (rola kliniczna), występują rzadko lub bardzo rzadko, ale nie można ich wykluczyć,
– jest podstawowym źródłem dowodowym w procesach o odszko- i powinna określać stopień prawdopodobieństwa ich wystąpienia .
25
dowanie za błędy medyczne (rola procesowa), Pojawia się zatem pytanie, w jaki sposób informacja powinna
– może stanowi podstawę do oszacowania poziomu ryzyka ubez- zostać udzielona tzn., czy powinna zostać dostosowana do ad-
pieczeniowego (rola ubezpieczeniowa) . resata i uwzględniać kryteria subiektywne danego pacjenta, jak
20
Prawo pacjenta dostępu do dokumentacji medycznej ma np. jego zdolność percepcji, czy może opierać się na kryteriach
w ocenie autorki fundamentalne znaczenie w obszarze ochro- bardziej ogólnych i możliwych do ustandaryzowania? Przepisy
ny zdrowia. Wyposażenie klientów studenckich poradni prawnych prawa wymagają, aby pacjent uzyskał informację w sposób przy-
w wiedzę dotyczącą prawa do dokumentacji medycznej bez wątpie- stępny. Przystępność jest niekiedy rozumiana jako przejrzystość
nia zwiększa ich bezpieczeństwo prawne. komunikatu dla konkretnej osoby, ale uznać należy, że nie istnie-
je informacja przystępna obiektywnie, wzorcowo . Jak słusznie
26
Prawo do informacji medycznej zauważył K. Radziwiłł – co do zasady, bez względu na miejsce i cha-
Zgodnie z treścią art. 9 ust. 2 PrPacjRPPU pacjent, w tym ma- rakter udzielanej pomocy obowiązkiem lekarza jest respektowanie
łoletni, który ukończył 16 lat lub jego ustawowy przedstawi- prawa pacjenta do świadomego udziału w podejmowaniu decyzji
ciel mają prawo do uzyskania od lekarza przystępnej informa- dotyczących jego zdrowia, a przekazywana informacja powinna
cji o stanie zdrowia pacjenta, rozpoznaniu, proponowanych być sformułowana w sposób zrozumiały . Ponadto może budzić
27
oraz możliwych metodach diagnostycznych i leczniczych, da- wątpliwości poziom zrozumienia sformułowań wypowiadanych
jących się przewidzieć następstwach ich zastosowania albo przez lekarza, opis proponowanych metod leczenia, konsekwencji
zaniechania, wynikach leczenia oraz rokowaniu. Podobne wyboru jednej z nich, następstw ich zastosowania. Niewątpliwie
28
obowiązki nakłada na lekarza art. 31 ust. 1 ustawy z 5.12.1996 r. język używany przez środowisko medyczne , podobnie zresztą
jak język prawniczy, jest dla osoby nieposiadającej kierunkowego

16 Zgodnie z treścią art. 28 ust. 2a pkt 1 PrPacjRPPU opłaty nie pobiera się w przy- 21 T.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1516 ze zm.
padku udostępnienia dokumentacji medycznej pacjentowi albo jego przedstawi- 22 UchwałaNadzwyczajnego II Krajowego Zjazdu Lekarzy z 14.12.1991 r. ze zm.

cielowi ustawowemu po raz pierwszy w żądanym zakresie i w sposób, o którym 23 Zgodnie z informacjami dostępnymi na stronie internetowej Naczelnej Izby Le-
mowa w art. 27 ust. 1 pkt 2 i 5 oraz ust. 3 PrPacjRPPU. karskiej, za pierwszy Kodeks powstały na ziemiach polskich uznaje się ogłoszo-
17 Złożenie skargi do Rzecznika Praw Pacjenta i postępowanie przed nim jest bez- ne drukiem w 1876 r. w zaborze austriackim „Uchwały Towarzystwa Lekarzy
płatne. Wniosek powinien zawierać oznaczenie wnioskodawcy, oznaczenie pacjen- galicyjskich w przedmiocie obowiązków lekarzy względem swych kolegów i za-
ta, którego dotyczy sprawa oraz zwięzły opis stanu faktycznego. Rzecznik Praw wodu lekarskiego w ogóle”. W 1925 r. Sekcja Stomatologiczna XII Zjazdu Leka-
Pacjenta może rozpocząć postępowanie wyjaśniające, jeżeli na podstawie wnio- rzy i Przyrodników Polskich opublikowała „Kodeks Deontologii Dentystycznej”,
sku uzna, że istnieje duże prawdopodobieństwo, że doszło do naruszenia praw natomiast 10 lat później, w 1935 r., opracowano „Zbiór zasad deontologii lekar-
pacjenta. Sprawa może zakończyć się jej podjęciem przez ten organ, wyjaśnie- skiej”, a w 1936 roku wydano „Kodeks Lekarski”. Po rozwiązaniu izb lekarskich
niem pacjentowi jakie środki prawne mu przysługują w konkretnym przypadku, w 1952 r., nad zasadami etyczno-deontologicznymi pracowało Polskie Towarzy-
przekazaniem sprawy według właściwości lub niepodjęciem jej przez RPP. Z kolei stwo Lekarskie, które w 1967 r. wydało je i 10 lat później znowelizowało nadając
postępowanie wyjaśniające przed Rzecznikiem Praw Pacjenta może zakończyć się nazwę „Zbioru Zasad Etyczno-Deontologicznych Polskiego Lekarza”. Po reak-
stwierdzeniem naruszenia praw pacjenta lub nie. Jeżeli Rzecznik Praw Pacjenta tywacji izb lekarskich w 1989 r., podczas Nadzwyczajnego II Krajowego Zjazdu
stwierdzi naruszenie praw pacjenta, to może zwrócić się z odpowiednią informa- Izb Lekarskich odbywającego się w 1991 r. przyjęto „Kodeks Etyki Lekarskiej”,
cją, wskazująca na złamanie przepisów do podmiotu prowadzącego działalność który znowelizowano dwa razy: w 1993 r. na III Krajowym Zjeździe Lekarzy oraz
leczniczą, którego to dotyczy. Może także wystąpić np. z wnioskiem do organu w 2003 r. na Nadzwyczajnym VII Krajowym Zjeździe Lekarzy – źródło http://
nadzorującego szpital, o zastosowanie środków prawnych względem niego. www.nil.org.pl/dokumenty/kodeks-etyki-lekarskiej.
18 Ustawa z 6.6.1997 r. – Kodeks karny (t.j. Dz. U. 1997 Nr 88 poz. 553 ze zm.). 24 Zgodnie z treścią art. 9 ust. 8 PrPacjRPPU, pacjent, w tym małoletni, który ukoń-
Zgodnie z treścią art. 270 KK kto, w celu użycia za autentyczny, podrabia lub czył 16 lat lub jego ustawowy przedstawiciel mają prawo do uzyskania od pielę-
przerabia dokument lub takiego dokumentu jako autentycznego używa, podlega gniarki, położnej, przystępnej informacji o jego pielęgnacji i zabiegach pielęgniar-
karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. W wypadku mniejszej wagi, skich.
sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolno- 25 Wyr. SN z 28.9.1999 r., II CKN 511/98, MoP 2007, Nr 7, s. 369.
ści do lat 2. 26 M. Świderska, Zgoda pacjenta na zabieg medyczny, Toruń 2007 s. 104.
19 Zgodnie z treścią art. 271 KK funkcjonariusz publiczny lub inna osoba uprawnio- 27 K. Radziwiłł, Zderzenie woli pacjenta ze stanowiskiem lekarza – przykłady z pod-
na do wystawienia dokumentu, która poświadcza w nim nieprawdę co do okolicz- stawowej opieki zdrowotnej, Medycyna Praktyczna 2012, Nr 6, s. 111.
ności mającej znaczenie prawne, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesię- 28 N. Christy twierdzi nawet, że lekarska nowomowa „medomowa” (medspeak, me-
cy do lat 5. dicalspeak) jest pierwszym językiem lekarzy, a język ojczysty dopiero drugim,
20 https://www.gov.pl/web/rpp/seniorze-poznaj-prawa-pacjenta-prawo-do- N. Christy, English is our second language, New England Journal of Medicine
dokumentacji-medycznej, dostęp: 12.11.2022 r. 1979, Nr 3, s. 980.

edukacjaprawnicza.pl KLINIKA Nr 35–36 (40–41)/2023 9

Klinika 35-36(40-41) 2023.indb 9 11.07.2024 18:42
Klinika 35-36(40-41) 2023.indb 9
11.07.2024 18:42