Page 21 - KLINIKA-16-20-2014
P. 21
DEBATA ŚRODOWISKOWA
Wśród podmiotów objętych dyspozycją wskazanego prze- nia kar porządkowych wobec świadka . Za zasadne uznać jednak
10
pisu są m.in. pracownicy społeczni. Ci ostatni również, na należy sugestie zawarte m.in. w uzasadnieniu uchwały 7 sędziów
11
7
podstawie ustawy z 29.11.1990 r. o pomocy społecznej , SN z 19.1.1995 r. , że sięganie wówczas do najsurowszej z nich,
znowelizowanej ustawą z 12.3.2004 r. o pomocy społecz- tj. kary porządkowej aresztowania, powinno się odbywać z dużą
nej , mocą art. 119 ust. 2 pkt 5 PomSpołU zobowiązani rozwagą i oględnością. W razie odmowy zwolnienia możliwe jest
8
są przy wykonywaniu zadań zachować w tajemnicy infor- ponowne wystąpienie o zwolnienie, jeżeli w toku dalszego po-
macje uzyskane w toku czynności zawodowych, także po stępowania okaże się, że ustalenie danej okoliczności niezbędnej
ustaniu zatrudnienia, chyba że działa to przeciwko dobru i istotnej dla postępowania nie jest jednak możliwe bez uchylenia
osoby lub dobru rodziny. tajemnicy” . Ponownie podkreślenia wymaga, że w postępowaniu
12
przygotowawczym w przedmiocie przesłuchania lub zezwolenia
Powyżej wskazany wymóg ma charakter ustawowy, a wsparty na przesłuchanie decyduje sąd na posiedzeniu bez udziału stron,
zapisem art. 119 ust. 1. PomSpołU, że pracownik ma obowiązek w terminie nie dłuższym niż 7 dni od daty doręczenia wniosku
wykonywać czynności w zgodzie z zasadami etyki zawodowej, prokuratora. Na postanowienie sądu przysługuje zażalenie.
pozytywnie wyróżnia model wsparcia obywateli instrumentami
pomocy społecznej, bowiem zapewnia obywatelowi poszanowa- Wszystkie wskazane wyżej osoby dysponujące wiedzą, na
nie jego dóbr osobistych podczas pozyskiwania bezpłatnej pomo- którą składa się którakolwiek z wymienionych tajemnic,
cy państwa, respektując jednocześnie jego uprawnione interesy czy to służbowa, czy zawodowa, czy inna, sąd powinien, po
w toku ewentualnych postępowań opartych o ustawę. Innymi sło- stosownym zwolnieniu z tajemnicy, przesłuchać na rozpra-
wy, wskazane wyżej kategorie osób mogą odmówić zeznań co do wie z wyłączeniem jawności.
okoliczności, na które rozciąga się obowiązek zachowania tajemni-
cy, chyba że sąd lub prokurator zwolni te osoby od obowiązku za- Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 20.2.2012 r. w spra-
chowania tajemnicy, jeżeli ustawy szczególne nie stanowią inaczej. wie sposobu postępowania z protokołami przesłuchań i innymi
Oznacza to, że decyzja procesowa tych osób o zeznawaniu bądź dokumentami lub przedmiotami, na które rozciąga się obowiązek
zasłonieniu się tajemnicą jest samodzielna w tym znaczeniu, że zachowania w tajemnicy informacji niejawnych albo zachowania
w jej podejmowaniu nie uczestniczy już żaden organ przełożony. tajemnicy związanej z wykonywaniem zawodu lub funkcji , okre-
13
Równocześnie tylko od woli organu procesowego (sądu albo pro- śla sposób sporządzania, przechowywania i udostępniania proto-
kuratora) zależeć będzie decyzja o zwolnieniu z tajemnicy. Fakt kołów przesłuchań oskarżonych, świadków, biegłych i kuratorów,
zwolnienia z tajemnicy rodzi natomiast skutek w postaci zo- a także innych dokumentów lub przedmiotów, na które rozciąga
bowiązania osoby do stawienia się przed organem i przystą- się obowiązek zachowania w tajemnicy informacji niejawnych
pienia do czynności zeznawania. albo zachowania tajemnicy związanej z wykonywaniem zawodu
lub funkcji, jak również dopuszczalny sposób powoływania się
Inaczej w wypadku przedstawicieli profesji prawniczych na takie przesłuchania, dokumenty i przedmioty w orzeczeniach
(notariusza, adwokata niebędącego obrońcą, radcy praw- i pismach procesowych. W związku z treścią PostProtTajemR
nego) oraz doradcy podatkowego, lekarza, dziennikarza w szczególności warto wskazać, że z przesłuchań oskarżonych,
lub w wypadku tajemnicy statystycznej – osoby te mogą świadków, biegłych i kuratorów, obejmujących okoliczności,
być przesłuchiwane co do faktów objętych tą tajemnicą tyl- na które rozciąga się obowiązek zachowania w tajemnicy in-
ko wtedy, gdy jest to niezbędne dla dobra wymiaru spra- formacji niejawnych albo zachowania tajemnicy związanej
wiedliwości, a okoliczność nie może być ustalona na pod- z wykonywaniem zawodu lub funkcji, sporządza się odręb-
stawie innego dowodu (art. 180 § 2 KPK). ny protokół. Odrębne protokoły, na które rozciąga się obowiązek
zachowania w tajemnicy informacji niejawnych, wyłącza się z akt
W stosunku do zakazu opisanego powyżej, a dotyczącego np. ta-
jemnicy pracownika pomocy społecznej, ten konkretny zakaz 7 8 Tekst jedn.: Dz.U. z 1998 r. Nr 64, poz. 414 ze zm.
Tekst jedn.: Dz.U. z 2013 poz. 182 ze zm., dalej jako: PomSpołU.
dowodowy, chroniący m.in. poufność relacji prawników z klien- 9 Tak: SN w sprawie WZ 52/08, OSNKW-R 2008, poz. 1750 za: T. Grzegorczyk , Ko-
tami, skonstruowany jest odmiennie i jeszcze bardziej restryk- mentarz aktualizowany do kodeksu postępowania karnego, SIP Lex.
10 Ibidem.
cyjnie. Możliwość zwolnienia w tym zakresie od tajemnicy jest 11 I KZP 15/94, OSNKW 1-2/1995, poz. 1.
obwarowana warunkami, które łącznie muszą być spełnione, aby 12 Ibidem. Warto zaznaczyć, że odmiennie, na tle wskazanych wyżej regulacji, kształ-
możliwe było przystąpienie do czynności zeznawania w charakte- tują się sytuacja procesowa i obowiązki dziennikarza. Zwolnienie dziennikarza
rze świadka. Po pierwsze sąd w treści uzasadnienia postanowie- od obowiązku zachowania tajemnicy nie może dotyczyć danych umożliwiających
identyfikację autora materiału prasowego, listu do redakcji lub innego materia-
nia, które jest zaskarżalne, musi wykazać, że jest to konieczne dla łu o tym charakterze, jak również identyfikację osób udzielających informacji
dobra wymiaru sprawiedliwości, zaś po drugie dana okoliczność opublikowanych lub przekazanych do opublikowania, jeżeli osoby te zastrzegły
nieujawnianie powyższych danych, jednak tego zastrzeżenia nie stosuje się, gdy
lub fakt, mający być przedmiotem czynności, nie może być usta- informacja dotyczy przestępstwa, o którym mowa w art. 240 § 1 KK, tj. w odnie-
lony na podstawie innego dowodu, co skutkuje tym, że w ocenie sieniu do którego istnieje prawny obowiązek zawiadamiania. Do kategorii takich
9
T. Grzegorczyka : „odmowa zeznawania po zwolnieniu od zachowa- przestępstw należą m.in. przestępstwo zabójstwa lub przestępstwa o charakterze
terrorystycznym.
nia tajemnicy jest odmową bezpodstawną, z możliwością stosowa- 13 Dz.U. z 2012 r. poz. 219, dalej jako: PostProtTajemR.
Projekt „Opracowanie kompleksowych i trwałych mechanizmów wsparcia dla poradnictwa prawnego i obywatelskiego w Polsce”
20 współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Wśród podmiotów objętych dyspozycją wskazanego prze- nia kar porządkowych wobec świadka . Za zasadne uznać jednak
10
pisu są m.in. pracownicy społeczni. Ci ostatni również, na należy sugestie zawarte m.in. w uzasadnieniu uchwały 7 sędziów
11
7
podstawie ustawy z 29.11.1990 r. o pomocy społecznej , SN z 19.1.1995 r. , że sięganie wówczas do najsurowszej z nich,
znowelizowanej ustawą z 12.3.2004 r. o pomocy społecz- tj. kary porządkowej aresztowania, powinno się odbywać z dużą
nej , mocą art. 119 ust. 2 pkt 5 PomSpołU zobowiązani rozwagą i oględnością. W razie odmowy zwolnienia możliwe jest
8
są przy wykonywaniu zadań zachować w tajemnicy infor- ponowne wystąpienie o zwolnienie, jeżeli w toku dalszego po-
macje uzyskane w toku czynności zawodowych, także po stępowania okaże się, że ustalenie danej okoliczności niezbędnej
ustaniu zatrudnienia, chyba że działa to przeciwko dobru i istotnej dla postępowania nie jest jednak możliwe bez uchylenia
osoby lub dobru rodziny. tajemnicy” . Ponownie podkreślenia wymaga, że w postępowaniu
12
przygotowawczym w przedmiocie przesłuchania lub zezwolenia
Powyżej wskazany wymóg ma charakter ustawowy, a wsparty na przesłuchanie decyduje sąd na posiedzeniu bez udziału stron,
zapisem art. 119 ust. 1. PomSpołU, że pracownik ma obowiązek w terminie nie dłuższym niż 7 dni od daty doręczenia wniosku
wykonywać czynności w zgodzie z zasadami etyki zawodowej, prokuratora. Na postanowienie sądu przysługuje zażalenie.
pozytywnie wyróżnia model wsparcia obywateli instrumentami
pomocy społecznej, bowiem zapewnia obywatelowi poszanowa- Wszystkie wskazane wyżej osoby dysponujące wiedzą, na
nie jego dóbr osobistych podczas pozyskiwania bezpłatnej pomo- którą składa się którakolwiek z wymienionych tajemnic,
cy państwa, respektując jednocześnie jego uprawnione interesy czy to służbowa, czy zawodowa, czy inna, sąd powinien, po
w toku ewentualnych postępowań opartych o ustawę. Innymi sło- stosownym zwolnieniu z tajemnicy, przesłuchać na rozpra-
wy, wskazane wyżej kategorie osób mogą odmówić zeznań co do wie z wyłączeniem jawności.
okoliczności, na które rozciąga się obowiązek zachowania tajemni-
cy, chyba że sąd lub prokurator zwolni te osoby od obowiązku za- Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 20.2.2012 r. w spra-
chowania tajemnicy, jeżeli ustawy szczególne nie stanowią inaczej. wie sposobu postępowania z protokołami przesłuchań i innymi
Oznacza to, że decyzja procesowa tych osób o zeznawaniu bądź dokumentami lub przedmiotami, na które rozciąga się obowiązek
zasłonieniu się tajemnicą jest samodzielna w tym znaczeniu, że zachowania w tajemnicy informacji niejawnych albo zachowania
w jej podejmowaniu nie uczestniczy już żaden organ przełożony. tajemnicy związanej z wykonywaniem zawodu lub funkcji , okre-
13
Równocześnie tylko od woli organu procesowego (sądu albo pro- śla sposób sporządzania, przechowywania i udostępniania proto-
kuratora) zależeć będzie decyzja o zwolnieniu z tajemnicy. Fakt kołów przesłuchań oskarżonych, świadków, biegłych i kuratorów,
zwolnienia z tajemnicy rodzi natomiast skutek w postaci zo- a także innych dokumentów lub przedmiotów, na które rozciąga
bowiązania osoby do stawienia się przed organem i przystą- się obowiązek zachowania w tajemnicy informacji niejawnych
pienia do czynności zeznawania. albo zachowania tajemnicy związanej z wykonywaniem zawodu
lub funkcji, jak również dopuszczalny sposób powoływania się
Inaczej w wypadku przedstawicieli profesji prawniczych na takie przesłuchania, dokumenty i przedmioty w orzeczeniach
(notariusza, adwokata niebędącego obrońcą, radcy praw- i pismach procesowych. W związku z treścią PostProtTajemR
nego) oraz doradcy podatkowego, lekarza, dziennikarza w szczególności warto wskazać, że z przesłuchań oskarżonych,
lub w wypadku tajemnicy statystycznej – osoby te mogą świadków, biegłych i kuratorów, obejmujących okoliczności,
być przesłuchiwane co do faktów objętych tą tajemnicą tyl- na które rozciąga się obowiązek zachowania w tajemnicy in-
ko wtedy, gdy jest to niezbędne dla dobra wymiaru spra- formacji niejawnych albo zachowania tajemnicy związanej
wiedliwości, a okoliczność nie może być ustalona na pod- z wykonywaniem zawodu lub funkcji, sporządza się odręb-
stawie innego dowodu (art. 180 § 2 KPK). ny protokół. Odrębne protokoły, na które rozciąga się obowiązek
zachowania w tajemnicy informacji niejawnych, wyłącza się z akt
W stosunku do zakazu opisanego powyżej, a dotyczącego np. ta-
jemnicy pracownika pomocy społecznej, ten konkretny zakaz 7 8 Tekst jedn.: Dz.U. z 1998 r. Nr 64, poz. 414 ze zm.
Tekst jedn.: Dz.U. z 2013 poz. 182 ze zm., dalej jako: PomSpołU.
dowodowy, chroniący m.in. poufność relacji prawników z klien- 9 Tak: SN w sprawie WZ 52/08, OSNKW-R 2008, poz. 1750 za: T. Grzegorczyk , Ko-
tami, skonstruowany jest odmiennie i jeszcze bardziej restryk- mentarz aktualizowany do kodeksu postępowania karnego, SIP Lex.
10 Ibidem.
cyjnie. Możliwość zwolnienia w tym zakresie od tajemnicy jest 11 I KZP 15/94, OSNKW 1-2/1995, poz. 1.
obwarowana warunkami, które łącznie muszą być spełnione, aby 12 Ibidem. Warto zaznaczyć, że odmiennie, na tle wskazanych wyżej regulacji, kształ-
możliwe było przystąpienie do czynności zeznawania w charakte- tują się sytuacja procesowa i obowiązki dziennikarza. Zwolnienie dziennikarza
rze świadka. Po pierwsze sąd w treści uzasadnienia postanowie- od obowiązku zachowania tajemnicy nie może dotyczyć danych umożliwiających
identyfikację autora materiału prasowego, listu do redakcji lub innego materia-
nia, które jest zaskarżalne, musi wykazać, że jest to konieczne dla łu o tym charakterze, jak również identyfikację osób udzielających informacji
dobra wymiaru sprawiedliwości, zaś po drugie dana okoliczność opublikowanych lub przekazanych do opublikowania, jeżeli osoby te zastrzegły
nieujawnianie powyższych danych, jednak tego zastrzeżenia nie stosuje się, gdy
lub fakt, mający być przedmiotem czynności, nie może być usta- informacja dotyczy przestępstwa, o którym mowa w art. 240 § 1 KK, tj. w odnie-
lony na podstawie innego dowodu, co skutkuje tym, że w ocenie sieniu do którego istnieje prawny obowiązek zawiadamiania. Do kategorii takich
9
T. Grzegorczyka : „odmowa zeznawania po zwolnieniu od zachowa- przestępstw należą m.in. przestępstwo zabójstwa lub przestępstwa o charakterze
terrorystycznym.
nia tajemnicy jest odmową bezpodstawną, z możliwością stosowa- 13 Dz.U. z 2012 r. poz. 219, dalej jako: PostProtTajemR.
Projekt „Opracowanie kompleksowych i trwałych mechanizmów wsparcia dla poradnictwa prawnego i obywatelskiego w Polsce”
20 współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
